Paquita Bretos Andueza

Paquita Bretos Andueza

Bizitza
Jaiotza	Pasaia, 1927ko irailaren 1a
Herrialdea	Gipuzkoa, Euskal Herria
Heriotza	2024ko abuztuaren 10a (96 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania euskara
Jarduerak
Jarduerak	mendigoizalea

Paquita Bretos Andueza (Pasaia Antxo, Gipuzkoa, 1927ko irailaren 1a - Iruñea, 2024ko abuztuaren 10a) mendizale aitzindaria, komunista, ateoa eta antiklerikala, Frankoren diktaduraren errepresalia gogorrenak pairatu zituen. Kontrabandoan eta mugalari lanetan ibili zen.^[1]

Biografia

Paquita historiaren lekuko bizietako bat izan zen: Ama Bibiana Andueza Olaiz iruindarra, irakaslea zena, 1938ko abuztuaren 11n Ondarretako espetxean preso sartu zuten eta 1940ko apirilaren 29 arte ez zuten berriro askatu. Aita, José Bretos Ruiz de Gauna donostiarra, komunista eta Larrañaga batailoiko gudaria, Pasaian fusilatu zuten 1937ko abenduaren 27an.

Durangoko bonbardaketa jasan zuen, gero Nafarrora bizitzera joan zen, amaren aldeko familiarekin eta gazte-gaztetatik nazismoaren eta frankismoaren aurkako ihes- eta erresistentzia-sareetan parte hartu zuen, kontrabandoarekin ekonomikoki bizirauteaz gain. Ondo baino hobeto ezagutzen zituen mugako bideak eta mendiak, mendiarekiko zuen zaletasunari esker.^[2]

Gernikako bonbardaketen lekuko izan zen Paquita, baina amak esaten omen zion Durangokoa are gogorragoa izan zela.^[3]Txiki-txikitatik ikasi behar izan zuen sasian bizitzen, eta muga zeharkatzen lagundu zien dozenaka iheslari sozialista eta komunistari.^[4]

«Urte haietan hartutako bi ohitura mantentzen ditut oraindik: batetik, mendian ibiltzea; bestetik, eskuindarrei eta Elizari diedan ezinikusia»,

Gaztetan, 1948 edo 1949an hasi zen mendira ateraldiak egiten beste neska eta mutil batzuekin. Igandeetan joaten ziren Nafarroako Kirol Elkarteak (Club Deportivo Navarra) antolatzen zituen autobusetan. Orhira 50eko hamarkadan hasi zen hurbiltzen. Mendian ezagutu zuen Angel Olorón senarra ere (1925-2005), haren izeneko Belagoako aterpearen bultzatzaile nagusietakoa. Elkarrekin goitik behera zeharkatu zituzten Euskal Herriko eta Pirinioetako mendi guztiak. Euskal Telebistako Ur Handitan saioan azaldu zuen Paquitak senarrari eta biei zenbat kosta zitzaien Belagoako Angel Ologon aterpetxea irekitzea.^[5]

"Militarrek ez zuten aterperik nahi Belaguan; asko kostatu zitzaigun baimena lortzea".

Erakusketa

2024ko urtarrilean Gailurretan izan gaitun erakusketa zabaldu zuten Iruñeko Planetarioan 1924tik bidea urratu duten Euskal Herriko emakume alpinista eta eskalatzaile aitzindariei buruzkoa.^[6]

Erreferentziak

↑ Mendizale gorri baten memoriak. .
↑ Beroiz/cedidas, Txus Iribarren Unai. (2018-08-19). «“Mi marido y yo dejamos de subir a Belagua porque nos daba mucha pena”» Diario de Noticias de Navarra (Noiz kontsultatua: 2024-01-16).
↑ Ilintxeta, Por Reyes. (2018-11-01). «Por todas las Philos y todas las Paquitas» Diario de Noticias de Navarra (Noiz kontsultatua: 2024-01-16).
↑ (Gaztelaniaz) «En recuerdo de Paquita Bretos Andueza, pionera montañera - Gogoan betiko» noticiasdenavarra.com 2024/08/15.
↑ «Militarrek ez zuten aterperik nahi Belaguan; asko kostatu zitzaigun baimena lortzea» EITB 2022-05-10 (Noiz kontsultatua: 2024-01-16).
↑ «Gaitun, baita mendian ere» Berria 2024-01-15 (Noiz kontsultatua: 2024-01-16).