Pragako metroa

Metro v Praze
Pragako garraio osatuaren parte da
C lineako ibilgailu bat Kobylisy geltokian
Datu orokorrak
Garraio mota	metro
Eskualdeak	Praga,  Txekia
Lineak
Geltokiak	58 (+8 lanetan)
Bidaiariak	589 200 000 (2012)
Jabea	Pragako Garraiobide Konpainia
Webgunea	www.dpp.cz
Ustiapena
Hasiera	1974ko maiatzaren 9a (50 urte)
Eragileak	Pragako Garraiobide Konpainia
Ibilgailuen luzera	69,6 m
Datu teknikoak
Luzera	65,4 km (+10,5 lanetan)
Mapa

Pragako metroa (txekieraz: Metro v Praze) Praga hiriko metro sarea da. Pragako hainbat barrutietari zerbitzua ematen ari zaio 1974ko maiatzaren 9tik, egungo C linearen lehen tartea ireki zuenetik.

Sareak 3 linea erradial ditu −letraz zenbakituta daude, baina gehienbat koloreei esker identifika daitezke−, hiriaren erdigunean elkarrekin konektatuta, eta 58 geltokitan jarduten dute 65,2 kilometro trenbidetan.

Metro-sarea Pragako garraio osatuan integratuta dago, hiriko gainerako garraiobideak bezala.

Pragan lurpeko trenbide bat eraikitzeko proiektua 1898an aipatua izan zen lehen aldiz. Ladislav Rottek, Pragako burdindegi famatu batek, proposamen hau egin zion data horretan hiriburuko herriko kontseiluari: « zure arreta erakar dezaket gaur egun posible litzatekeela, kostu xume baten truk, hustubidearen obrak egiten ari direlarik, lur azpiko bide bat ezartzea. Izan ere, lan horietarako, lubakiak egiten ari dira hiri osoan, eta, testuinguru horretan, metro tunel bat egitea neurrizko kostuarekin egin liteke ». Londresek 1863az geroztik zuen metroa, eta Budapestek 1896az geroztik; garai berean, Berlingo eta Parisko metroak eraikitzen ari ziren. Estolda guziaren obrak eginak izan ziren, baina metroa ez zen eraikia izan.

1918an Txekoslovakia sortu ondoren, estatu berriko hiriburuan metro bat egitea pentsatu zen berriro. 1926an, Jième Hruša ingeniariak sare baten proiektua aurkeztu zuen. Gainera, ingeniariak geltokietako bidaiarien fluxuak optimizatzeko moduaren deskribapen zehatza egin zuen: « geltoki bakoitzak hiru kai ditu. Kanpoko bi kaiak arraunera igotzeko erabiltzen dira; erdiko kaia, berriz, arraunetik irteten diren bidaiarien fluxurako erabiltzen da. Arrauna geltoki batean sartzen denean, bi kaik inguratzen dute; ateak bi aldeetatik irekitzen dira; bidaiariak eskuinaldeko nasara jaisten dira, eta bidaiariak, berriz, ezkerreko kaitik sartzen dira arraunean ». Horrela, gaur egun "Bartzelona irtenbidea" bezala ezagutzen den bidaiari-fluxuak bereizteko gailu bat aurkezten zuen.

Vladimír List eta Bohumil Belada ingeniariek 1926 bukaeran aurkeztu zuten Pragan metro bat eraikitzeko plana. Proiektu ospetsu hau Pragako lurpeko trenbide bat izeneko ikerketa batean argitaratu zen. 1935ean, Vladimír Listek atzera begirakoa egin zuen irratsaio batean: « duela zortzi urte Belada ingeniariarekin lan egin nuen Pragako metro proiektu batean. Fantasiatsutzat hartu bagaituzte ere, gure proiektuak nolabaiteko interesa piztu du. Garraio enpresek lizitazio bat egin zuten 1931ko apirilean, Pragako garraio arazoak konpontzeko. Pragako trafiko arazoak okerrera egin du auto kopuruak gora egin duelako. Gaur egun 27.000 auto daude Pragan eta 22.000 lizitazio garaian. Autoak Pragako kaleak trabatzen ari dira, eta poliziak bide hondamendiaren arriskuaz hitz egiten du ofizialki, eta metro bat eraikitzen laguntzen du ».

1931ko apirilean, garraio arazoak konpontzeko lizitazio bat egin zen, eta hiru hautagai atera ziren garaile. Asmo horiek ez ziren gauzatu. Hiru metro-proiektuek egungo sarearen trazadura jasotzen zuten bere hiru lineekin, baina guztiek trazadura bat erabiltzen zuten, zati bat lurpekoa, zati bat gainazalekoa, konbinazio hori erakusten zuen Berlingo metroan inspiratzen baitziren.^[1]

1939ko hasieran, Pragako tranbiak ustiatzen zituzten enpresak prest zeuden hiriko garraioen arazoak konpontzeko. Metro planak gauzatzetik hurbil zeuden. Hirugarren Reichak Bohemia okupatu eta 1939ko martxoan Bohemia-Moraviako Protektoratua ezarri izanak ere ez zituen gelditu geltokien eskemak, arraunen proiektuak eta esplorazio zulaketak barne hartzen zituzten plano zehatzak; A linea egiteko plan bat ere egin zen. Hala ere, azkenean, alferrik itxaron zen eraikuntza martxan jarri arte, egindako azterketak 1941eko ekainean amaitu baitziren behin-behinean. 1943ko maiatzean, Bigarren Mundu Gerraren ondorioz, metroaren proiektua bertan behera gelditu zen.

Gerra amaitzean, lanak normaltasunez hasi behar ziren. Baina 1948ko otsaileko Pragako kolpea oztopo berria da Pragako metroa egiteko. Txekoslovakiako gobernuak kostu arrazoiengatik erabakitzen du, baina baita arrazoi ideologikoengatik ere, gerra aurreko planak ez aplikatzea.

1960ko hamarkadan, berriz ere hiriko trafikoa handitzen hasi zen: tranbiak auto-ilaretan edo gorabehera teknikoen biktima izan ohi dira. Premiazkoa da garraio publikoaren arazoei eta pertsonen zirkulazioari irtenbidea aurkitzea; garraio modu azkar eta eraginkor bat bilatu behar da.

Bi proiektu proposatzen dira. Lehena tranbia lineak hiriaren azpian mugitzea da, trabak saihesteko. Bigarren proiektua metro bat sortzea da, tranbiaren paraleloa. Gobernuak, lehenik eta behin, tranbia azkar bat eraikitzeko erabakia hartzen du, hiri erdian lur azpian, eta hiriaren beste aldeetan lur gainean.

Lehen proiektu hau bertan behera geratu da, metroarekin baino segurtasun gutxiago egongo zelako. Gainera, tranbia metroa baino askoz motelagoa izango zen. Geltoki bakoitzeko geltokiak 60 segundora igo zitezkeen, tranbiara iristeko zailtasunengatik, eta geltoki horiek hamar-hamabost segundokoak dira metrorako. Gainera, hiriguneko hainbat etxe suntsituko zituen.

Lehenengo lanak Opletalova kalean hasten dira, tranbiaren lurpeko zatian. Hilabete batzuk geroago, Sobietar Batasunaren eta Txekoslovakiaren arteko lankidetza hitzarmena sinatu zen; hiria obra erraldoi bihurtu zen. Kale asko galdu dira, Venceslas plaza ospetsua debekatuta dago zirkulaziorako, baita oinezkoentzat ere. Aire zabaleko obra metodo hau, zulo eta estalki izenez ere ezagutzen dena, tunelak zuzenean bide azpitik egiteko lubakiak zulatzean datzana, sarearen lehen zatia eraikitzeko erabiltzen da, Pragan, orduan, esperientzia gutxi baitago tunelaren eraikuntzan. Horregatik, C lineako geltokiak sakonera txikikoak izan ohi dira, tunelez eraikitako beste bi lineak ez bezala.

1967ko abuztuaren 9a inflexio-puntua izan zen: gobernuak benetako metro bat eraikitzea erabaki zuen, lur azpian bakarrik ibiliko zena. Metro-tranbia konbinazio batean oinarritzen diren aurreko plan guztiak bertan behera utziak dira.^[2]

Hiriguneko garraiobide berriaren lehen zatia –Sokolovská (gaur egun Florenc) eta Kaðerov arteko 6,6 kilometro luzeko C linearen zatia– 1974ko maiatzaren 9an inauguratu zen. Inaugurazio zeremoniak herrialde sozialisten arteko lankidetza eta, batez ere, Txekoslovakia eta Sobietar Batasunaren arteko adiskidetasuna nabarmentzen ditu. Pragako Udaberriko kontrakoak alferrik saiatu ziren egitasmoa geldiarazten, eta kondenatu egin zituzten.

Lehen eraikuntza etapako arkitekto nagusia Jaroslav Otruba da. Besteak beste, hirurogeiko hamarkadako lanetan ohikoak diren A lineko aluminio koloretsuzko baldosen egilea da. Gaur egun turistek Pragan duten erakarpen ezaguna dira. Bestalde, 50 arkitekto eta tailerrek baino gehiagok parte hartu dute C linearen lanketan.

Lehen linea hau 1980ko azaroan amaitu zen Haje arte eta 1984ko azaroan Holešovice arte. Inauguratutako zatiak Moldava ibaia zeharkatzen zuen. 2004ko ekainaren 26an, C linearen beste zati bat ireki zen, Moldava bigarren aldiz zeharkatuz, eta ondotik beste luzapen bat egin zen, 2004ko maiatzaren 5ean. Europako Inbertsio Bankuak 5 finantzamenduan parte hartu zuen. C lineak 22,4 kilometroko luzera du gaur egun eta 20 geltoki ditu.^[3]

Metroaren bigarren linea 1978ko agorrilaren 12an ireki zen: A linea, Námàstí míru eta Dejvická artean. Lau luzapen egin ondoren, eta azkena 2016an, linea egungo Depo Hostivadansera heldu zen. Hrad-anská eta Starom-stská estazioak 1997an eta 1998an berrituak izan dira. Lineak 17,1 kilometroko luzera du eta 17 geltoki ditu.^[4]

B lineak, 1985eko azaroan Florenc-Smíchovské zatiarekin irekitako azken lineak, hirierdiguneko triangelua osatzen zuen. Metroak aurrera jarraitu zuen. 1994ko azaroaren 11an, linea hau Zliðín amaieraraino luzatua izan zen. 1998ko azaroan, linea luzatua izan zen, Mosteraino. 1998an eta 1999an Hloubtiste eta Kolbenova geltokiak ireki ondoren, linea gaur egungo egoeran zegoen. 25,7 kilometro eta 24 geltokirekin, linea da hiru lineen artean luzeena.^[5]

Sareak 3 lineak ditu:

Linea	Ibilbidea	Hasiera	Luzera (km)	Geldialdiak	Eragilea
A	Nemocnice Motol ↔ Depo Hostivař	1978ko abuztuaren 12a	17,1	17	DPP
B	Zličín ↔ Černý Most	1985eko azaroaren 2a	25,7	24	DPP
C	Letňany ↔ Háje	1974ko maiatzaren 9a	22,4	20	DPP

A | Nemocnice Motol ↔ Depo Hostivař (mapa)
			Geltokia	Udalerria	Koordenatuak	Konexioak
	■		Nemocnice Motol	Praga 5	50°4′31″N 14°20′27″E
	●		Petřiny	Praga 6	50°5′14″N 14°20′41″E
	●		Nádraží Veleslavín	Praga 6	50°5′44″N 14°20′51″E
	●		Bořislavka	Praga 6	50°5′55″N 14°21′50″E
	●		Dejvická	Praga 6	50°6′2″N 14°23′35″E
	●		Hradčanská	Praga 6	50°5′50″N 14°24′12″E
	●		Malostranská	Praga 1	50°5′27″N 14°24′34″E
	●		Staroměstská	Praga 1	50°5′18″N 14°25′0″E
	■		Můstek	Praga 1	50°5′3″N 14°25′25″E
	■		Muzeum	Praga 1	50°4′48″N 14°25′51″E
	●		Náměstí Míru	Praga 2	50°4′31″N 14°26′16″E
	●		Jiřího z Poděbrad	Praga 3	50°4′39″N 14°27′2″E
	●		Flora	Praga 3	50°4′41″N 14°27′40″E
	●		Želivského	Praga 3	50°4′42″N 14°28′27″E
	●		Strašnická	Praga 10	50°4′22″N 14°29′28″E
	●		Skalka	Praga 10	50°4′6″N 14°30′27″E
	■		Depo Hostivař	Praga 10	50°4′32″N 14°30′56″E

B | Zličín ↔ Černý Most (mapa)
			Geltokia	Udalerria	Koordenatuak	Konexioak
	■		Zličín	Praga Zličín	50°3′13″N 14°17′26″E
	●		Stodůlky	Praga 13	50°2′48″N 14°18′23″E
	●		Luka	Praga 13	50°2′43″N 14°19′20″E
	●		Lužiny	Praga 13	50°2′41″N 14°19′53″E
	●		Hůrka	Praga 13	50°3′1″N 14°20′34″E
	●		Nové Butovice	Praga 13	50°3′4″N 14°21′12″E
	●		Jinonice	Praga 5	50°3′17″N 14°22′16″E
	●		Radlická	Praga 5	50°3′29″N 14°23′20″E
	●		Smíchovské nádraží	Praga 5	50°3′41″N 14°24′31″E
	●		Anděl	Praga 5	50°4′16″N 14°24′15″E
	●		Karlovo náměstí	Praga 2	50°4′29″N 14°25′1″E
	●		Národní třída	Praga 1	50°4′53″N 14°25′14″E
	■		Můstek	Praga 1	50°5′2″N 14°25′27″E
	●		Náměstí Republiky	Praga 1	50°5′18″N 14°25′44″E
	■		Florenc	Praga 8	50°5′26″N 14°26′23″E
	●		Křižíkova	Praga 8	50°5′34″N 14°27′7″E
	●		Invalidovna	Praga 8	50°5′51″N 14°27′53″E
	●		Palmovka	Praga 8	50°6′15″N 14°28′30″E
	●		Českomoravská	Praga 9	50°6′24″N 14°29′34″E
	●		Vysočanská	Praga 9	50°6′38″N 14°30′9″E
	●		Kolbenova	Praga 9	50°6′37″N 14°30′57″E
	●		Hloubětín	Praga 14	50°6′24″N 14°32′16″E
	●		Rajská zahrada	Praga 14	50°6′25″N 14°33′38″E
	■		Černý Most	Praga 14	50°6′32″N 14°34′37″E

C | Letňany ↔ Háje (mapa)
			Geltokia	Udalerria	Koordenatuak	Konexioak
	■		Letňany	Praga 18	50°7′32″N 14°30′58″E
	●		Prosek	Praga 9	50°7′10″N 14°29′55″E
	●		Střížkov	Praga 9	50°7′34″N 14°29′22″E
	●		Ládví	Praga 8	50°7′36″N 14°28′10″E
	●		Kobylisy	Praga 8	50°7′29″N 14°27′20″E
	●		Nádraží Holešovice	Praga 7	50°6′31″N 14°26′26″E
	●		Vltavská	Praga 7	50°5′58″N 14°26′19″E
	■		Florenc	Praga 8	50°5′25″N 14°26′22″E
	●		Hlavní nádraží	Praga 1	50°5′1″N 14°26′2″E
	■		Muzeum	Praga 1	50°4′47″N 14°25′49″E
	●		I. P. Pavlova	Praga 2	50°4′31″N 14°25′47″E
	●		Vyšehrad	Praga 4	50°3′47″N 14°25′49″E
	●		Pražského povstání	Praga 4	50°3′23″N 14°26′3″E
	●		Pankrác	Praga 4	50°3′4″N 14°26′23″E
	●		Budějovická	Praga 4	50°2′40″N 14°26′54″E
	●		Kačerov	Praga 4	50°2′31″N 14°27′40″E
	■		Roztyly	Praga 11	50°2′15″N 14°28′39″E
	●		Chodov	Praga 11	50°1′52″N 14°29′29″E
	●		Opatov	Praga 11	50°1′40″N 14°30′27″E
	■		Háje	Praga 11	50°1′51″N 14°31′38″E

• 
  Náměstí Republiky
• 
  Metroaren lur gaineko ibilbidea
• 
  81-71M motako trena
• 
  Malonstranská
• 
  Muzéum

• Praga
• Txekia
• metro

• Pragako metroko webgune ofiziala (Txekieraz)(Ingelesez)(Alemanez)

• Datuak: Q190271
• Multimedia: Metro in Prague / Q190271