Ersatzheer

Ersatzheer
Volkssturm, de inzet van een Hitlerjugend compagnie, februari 1945.
Oprichting 26 augustus 1939
Ontbinding 8 mei 1945
Land Vlag van Nazi-Duitsland Nazi-Duitsland
Krijgsmacht-
onderdeel 		Heer
Onderdeel van Wehrmacht
Schutzstaffel
Type Reserveleger
Aantal 3.737.000-6.550.000
Veldslagen Eerste Wereldoorlog

Tweede Wereldoorlog

Commandanten zie commandanten

Ersatzheer (Nederlandse letterlijke vertaling: Reserveleger) was een onderdeel van de Wehrmacht in de Tweede Wereldoorlog. Het Ersatzheer was gestationeerd in het rijksgebied, en bestond uit commando- en bestuursautoriteiten, trainingseenheden en bewakingstroepen.

Taak

Het Ersatzheer had in het bijzonder de taak in het Heimatkriegsgebiet (vrije vertaling: Vaderlandse oorlogsgebied), de opleiding van reservemanschappen en het aanvragen en testen van technische vernieuwingen. Het omvatte de afdelingen met inspecteurs voor de verschillende dienstvakken van het Heer, voor opleidingen en voor officiersopleiding. Daarnaast behoorden het Allgemeine Heeresamt, het Heereswaffenamt en het Heeresverwaltungsamt met de militaire districtscommando's tot het Ersatzheer. In 1944 werd het Heerespersonalamt ook ondergeschikt gesteld aan het Ersatzheer.

De divisies hadden in het vaderlandsegebied opleidingseenheden van regimentssterkte, die ondergeschikt gesteld waren aan het Ersatzheer. In deze regimenten ondergingen alle nieuwe opgestelde soldaten een basistraining, en werden vervolgens naar hun eigenlijke gevechtseenheid gestuurd. In het Ersatzheer werden alle soldaten ondergeschikt gesteld die met verlof, of in een veldhospitaal waren[1]. Of anderszins in reconvalescentie of voor training in het rijksgebied waren. De indeling in het Ersatzheer was automatisch, en duurde tot de soldaat was teruggekeerd naar zijn eenheid aan het front.

Het Ersatzheer in de Tweede Wereldoorlog

Op 26 augustus 1939 tijdens de mobilisatie werden er uit delen van het Allgemeines Heeresamt (AHA) een afdeling Chef der Heeresrüstung und Befehlshaber des Ersatzheeres (BdE) in het Oberkommando des Heeres opgericht. Op 1 september 1939 werd Generaloberst Friedrich Fromm benoemd tot bevelhebber van het Ersatzheer. Het Ersatzheer zorgde voor de training en aanvullende eenheden voor de eenheden van het Heer die aan het front werden ingezet. De personeelssterkte van het Ersatzheer fluctueerde sterk (cijfers afgerond)[2].

Jaar Veldleger Ersatzheer Totaal
1939 2.741.000 996.000 3.737.000
1940 3.650.000 900.000 4.550.000
1941 3.800.000 1.200.000 5.000.000
1942 4.000.000 1.800.000 5.800.000
1943 4.250.000 2.300.000 6.550.000
1944 4.000.000 2.510.000 6.510.000
1945 3.800.000 1.500.000 5.300.000

Tegen het einde van de oorlog waren er steeds meer soldaten nodig aan het front, daarom nam de personeelssterkte van het Ersatzheer in die tijd steeds verder af. Na de aanslag op Hitler van 20 juli 1944, was het de bedoeling om het Ersatzheer in staat van paraatheid te brengen zodat het kritieke punten in het Rijk konden worden gecontroleerd. Nadat de aanslag was mislukt, droeg Adolf Hitler het bevel over het Ersatzheer over aan Reichsführer-SS Heinrich Himmler, dit omdat Hitler de officieren van de Wehrmacht niet langer vertrouwde[3]. Himmler benoemde vervolgens SS-Obergruppenführer Hans Jüttner als zijn stafchef. Fromm werd door het Volksrechtbank ter dood veroordeeld wegens "lafheid in het aangezicht van de vijand". Het kon niet bewezen worden dat hij direct betrokken was bij de aanslag, maar werd op 19 maart 1945[4] gefusilleerd in de gevangenis van Brandenburg-Görden.

Tegen het einde van de oorlog werden de trainingseenheden steeds meer ingezet tegen de oprukkende geallieerden. Het Ersatzheer vormde de laatste inspanning van de Wehrmacht.

Militaire districtscommando's na 1939

Wehrkreis
(Militaire district) 		Gebied Hoofdkwartier
I Oost-Pruisen, Bezirk Bialystok Koningsbergen
II Pommeren, Mecklenburg Stettin
III Altmark, Neumark, Brandenburg Berlijn
IV Saksen, Oost-Thüringen, Noord-Bohemen, Noordelijk Sudetenland Dresden
V Elzas, Baden, Württemberg Stuttgart
VI Westfalen, Noordelijk Rijnland, Oost-België Münster
VII Zuid-Beieren München
VIII Silezië, Oostelijk Sudetenland Breslau
IX Hessen, West-Thüringen Kassel
X Provincie Sleeswijk-Holstein, Noordelijke van de provincie Hannover Hamburg
XI Vrijstaat Brunswijk, Anhalt, Zuidelijke van de provincie Hannover Hannover
XII Zuidelijk Rijnland, CdZ-Gebiet Lothringen, Palts, Luxemburg Wiesbaden
XIII Noord-Beieren, Noordwestelijk Sudetenland Neurenberg
XVII Rijksgouw Wenen, Lage Donau, Opper-Donau (met zuidelijk Sudetenland) Wenen
XVIII Rijksgouw Salzburg, Tirol/Vorarlberg, Karinthië, Stiermarken (met noordelijk Slovenië) Salzburg
XX Rijksgouw Danzig-West-Pruisen, Westelijk Oost-Pruisen Danzig
XXI Rijksgouw Wartheland Poznań
Böhmen und Mähren Protectoraat Bohemen en Moravië Praag

Commandanten van het Ersatzheer

Nr. Afbeelding Commandanten van het Ersatzheer Aangetreden Einde termijn Duur termijn
1 General der Infanterie
Joachim von Stülpnagel[5][6]
(1880-1968)		 26 augustus 1939 31 augustus 1939 5 dagen
2 Generaloberst
Friedrich Fromm[7]
(1888-1945)		 31 augustus 1939[8]/1 september 1939[9][10] 20 juli 1944[9][10][8] 4 jaar, 323 dagen
2 Reichsführer-SS
Heinrich Himmler
(1900-1945)		 20[11]/21 juli[12] 1944 28[11]/29 april[12] 1945 291 dagen

Stafchef en plaatsvervangend commandant[13] van het Ersatzheer

Nr. Afbeelding Stafchef van het Ersatzheer Aangetreden Einde termijn Duur termijn
1 Generalmajor
Gerhard Kühne
(1899-1948)		 1 april 1943[14][15] 31 mei 1944[14] dagen
2 Oberst i.G.
Claus Schenk von Stauffenberg
(1907-1944)		 1 juni 1944[14] 20 juli 1944[14] dagen
3 SS-Obergruppenführer en Generaal in de Waffen-SS
Hans Jüttner
(1894-1965)		 20[16]/21 juli 1944[13] 2 mei 1944[13]/mei 1945[16] dagen
4 SS-Obergruppenführer en Generaal in de Waffen-SS en politie
Curt von Gottberg
(1896-1945)		 2 december 1944[14][17][18] 8 mei 1945[17][18] dagen

Organisatie

Chef des Ausbildungswesens im Ersatzheer (vrije vertaling: Chef van het Opleidingswezen in het Reserveleger):

Inspecties

  • Inspektion der Infanterie (Inspectie van de Infanterie)
    • General der Infanterie z.V. Friedrich Roese (1 september 1939 - 1 mei 1942[23][24])
    • Generalleutnant Wilhelm Bohnstedt (1 mei 1942 - 25 januari 1945[25][26][27])
    • Onbekend (25 januari 1945 - 8 mei 1945)
  • Inspektion der Reit- und Fahrwesens (Inspectie van de Rijders- en Chauffeurs)
    • Oberst Willibald von Langermann und Erlencamp (24 november 1938 - 4 december 1939[28])
    • Generalmajor Georg Hewelke (15 februari 1940 - 15 december 1940[29])
    • Generalleutnant Erich Weingart (1 februari 1941 - mei 1945[30][31])
  • Inspektion der Artillerie (Inspectie van de Artillerie)
    • Generalleutnant Walter Petzel (1 november 1938[32][33][34] - 26 augustus 1939[34]/1 september 1939[33])
    • General der Artillerie Fritz Brand (1 september 1939 - 1 oktober 1943)
    • General der Artillerie Fritz Lindemann (1 oktober 1943 - 21 juli 1944[35])
    • General der Artillerie Wilhelm Berlin (21 juli 1944 - 27 februari 1945[36])
  • Inspektion der Pioniere (Inspectie van de Genie)
    • Generalleutnant Alfred Jakob (24 november 1938[37]/1 september 1939[38] - 26 augustus 1939[37]/8 mei 1945[38])
    • Generalleutnant z.V. Hermann Hopff (2 september 1939 - 31 oktober 1942[39])
  • Inspektion der Festungen (Inspectie van de Fortificaties)
    • General der Pioniere Otto-Wilhelm Förster (1 februari 1933 - 24 november 1938[40])
    • Generalleutnant Alfred Jakob (24 november 1938[37]/1 september 1939[38] - 26 augustus 1939[37])
    • Generalleutnant z.V. Hermann Hopff (2 september 1939 - 31 oktober 1942[39])
    • Onbekend (31 oktober 1942 - 1 januari 1945)
    • Generalleutnant Wilhelm Meise (1 januari 1945 - 8 mei 1945[41][42][43])
  • Inspektion der Panzertruppe (Inspectie van de Pantsertroepen)
    • Generalleutnant z.V. Georg Kühn (26 augustus 1939 - 1 juni 1942[44])
    • Generalleutnant Johannes Streich (1 juni 1942 - 1 mei 1943[45][46])
    • General der Panzertruppe Heinrich Eberbach (28 februari 1943 - 15 oktober 1943[47][48][49])
    • Onbekend (15 oktober 1943 - 25 november 1943)
    • General der Panzertruppe Heinrich Eberbach (25 november 1943 - 1 juni 1944[48][49])
    • Onbekend (1 juni 1944 - 7 augustus 1944)
    • General der Panzertruppe Leo Geyr von Schweppenburg (2 juli 1944[50]/7 augustus 1944 - 8[50] mei 1945[51][52][53])
  • Amtsgruppe Nachrichtenwesen (voormalig Inspectie van de Verbindingstroepen, nu Afdelingsgroep Verbindingstroepen)
    • Generalleutnant Josef Rußwurm (1 mei 1942 - 25 april 1945[54][55])
  • Inspektion der Nachschubtruppen (Inspectie van de Logistieke troepen)
  • Inspektion der Nebeltruppen (Inspectie van de Raketwerpers)
    • Generalmajor Edgar Theißen (1 mei 1936 - 26 augustus 1939[56][57])
    • Generalmajor Friedrich von Tempelhoff (26 augustus 1939[58]/1 september 1939 - )
    • Generalleutnant Erwin Leister[59] (1 januari 1941 - 31 juli 1944[60]/1 augustus 1944[61])
    • Generalmajor Johann-Albrecht von Blücher[59] (1 augustus 1944 - 8 mei 1945)
  • Inspektion der Eisenbahnpioniere (Inspectie van de Spoorweg genie)
    • General der Pioniere Alfred Jakob (24 november 1938[37]/1 september 1939 - 26 augustus 1939[37]/8 mei 1945[38])
    • Generalleutnant z.V. Hermann Hopff (2 september 1939 - 31 oktober 1942[62][39])
  • Inspektion der Technischen Truppen (Inspectie van de Technische troepen)
    • Generalmajor Erich Hampe (31 mei 1941 - 8 mei 1945[63])
  • Inspektion der Kraftfahrparktruppen (Inspectie van de Motor Park troepen)
    • Generalleutnant Adolf von Schell (1 november 1938 - )
    • General der Panzertruppe Fritz Kühn (23 februari 1943 - 15 februari 1944[20][64])
    • Oberst Peter-Paul Petersen (1 maart 1944 - ) (m.d.W.d.G.b.)
    • Generalleutnant Curt Kuno (20 april 1944 - )
  • Sanitätsinspektion (Medische inspectie)
    • Generaloberstabsarzt Anton Waldmann (1 november 1932 - 17 december 1940)
    • Generalstabsarzt Siegfried Handloser (17 december 1940 - 31 december 1940[65]) (m.d.W.d.G.b.)
    • Generalarzt/Generalleutnant Paul Walter (1 september 1944 - )
  • Veterinärinspektion (Dieren inspectie)
    • Generaloberstabsveterinär Curt Schulze (1 juni 1934 - 8 mei 1945)
  • Feldzeuginspektion (Velduitrusting inspectie)

Afkortingen

  • i.G. = in de Generale Staf
  • mit der Wahrnehmung der Geschäfte beauftragt (m.d.W.d.G.b.) - (vrije vertaling: met de waarneming van de functie belast)

Externe link

  • (en) The German replacement Army (Ersatzheer)
Bronnen, noten en/of referenties
  • Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Ersatzheer op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
  • (de) Heuer, Dr. Gerd F. (Juli 2002). Die Generalobersten der Heeres; Inhaber höchster deutscher Kommandostellen 1933-1945. Pabel-Moewig Verlag Kg, Duitsland, 66, 70. ISBN 978-3811814080. Geraadpleegd op 11 oktober 2022.
  • (en) Kursietis, Andris J. (1999). The Wehrmacht at War 1939-1945; The Units and Commanders of the Ground Forces during World War II. Aspekt, pp. 282. ISBN 90-75323-38-7. Geraadpleegd op 11 oktober 2022.
  • (fr) Tixier, Thierry (2019). Allgemeine SS - Polizei - Waffen SS Volume 3, SS OGRUF JÜTTNER - Reichsführer SS HIMMLER (Geen paginavermelding). ISBN 978-1-326-84038-9. Geraadpleegd op 11 oktober 2022.
  • (en) Miller, Michael D., Andreas Schulz, Ken McCanliss (2006). Leaders of the SS & German Police Volume 1. R. James Bender Publishing, San Jose, pp. 457. ISBN 978-93-297-0037-2. Geraadpleegd op 14 oktober 2022.
  1. ↑ (en) Google Boeken: Beyond the Beachhead: The 29th Infantry Division in Normandy. p.224. Geraadpleegd op 6 november 2022. Gearchiveerd op 2 juli 2023.
  2. ↑ (de) Auswahl und Ausbildung junger Offiziere 1930–1945 Zur sozialen Genese des deutschen Offizierkorps. p.184. Geraadpleegd op 11 oktober 2022. Gearchiveerd op 5 maart 2023.
  3. ↑ (en) Google Boeken: US Infantryman vs German Infantryman: European Theater of Operations 1944. p.10. Geraadpleegd op 3 november 2022. Gearchiveerd op 2 juli 2023.
  4. ↑ Heuer 2002, p.70.
  5. ↑ (de) Lexikon der Wehrmacht: von Stülpnagel, Joachim Fritz Constantin. Geraadpleegd op 11 oktober 2022. Gearchiveerd op 11 oktober 2022.
  6. ↑ (de) Familie von Stülpnagel: Joachim Fritz Constantin von Stülpnagel (232). Geraadpleegd op 11 oktober 2022. Gearchiveerd op 21 maart 2023.
  7. ↑ (en) Google Boeken: The German Replacement Army (Ersatzheer). p.1. Geraadpleegd op 3 oktober 2022. Gearchiveerd op 2 juli 2023.
  8. ↑ a b (en) Wayback Machine: Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERALOBERST, A - H, Generaloberst Friedrich (Fritz) Fromm. Geraadpleegd op 14 oktober 2022.
  9. ↑ a b Kursietis 1999, p.282.
  10. ↑ a b Heuer 2002, p.67.
  11. ↑ a b Tixier 2019, p.Reichsführer SS HIMMLER.
  12. ↑ a b (en) Wayback Machine: Axis Biographical Research: SS & GERMAN POLICE, REICHSFÜHRER-SS UND CHEF DER DEUTSCHEN POLIZEI, REICHSFUHRER-SS (UND CHEF DER DEUTSCHEN POLIZEI), HIMMLER, (Dipl.-Landwirt) Heinrich. Geraadpleegd op 14 oktober 2022.
  13. ↑ a b c Tixier 2019, p.SS OGRUF Jüttner.
  14. ↑ a b c d e (en) Axis History Forum: Let's build - OKW / Befehlshaber des Ersatzheeres, AHA. Geraadpleegd op 14 oktober 2022.
  15. ↑ (en) Wayback Machine: Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERALMAJOR, K, Generalmajor Gerhard Kühne. Geraadpleegd op 14 oktober 2022. Gearchiveerd op 14 oktober 2022.
  16. ↑ a b (en) Wayback Machine: Axis Biographical Research: SS & GERMAN POLICE, SS-OBERGRUPPENFÜHRER, SS-OBERGRUPPENFÜHRER & GENERAL DER POLIZEI, (H - L), JÜTTNER, Hans (RK d.KVK m. Schw.; DKiS). Geraadpleegd op 14 oktober 2022.
  17. ↑ a b Miller 2006, p.457.
  18. ↑ a b Tixier 2019, p.SS OGRUF GOTTBERG.
  19. ↑ (en) Google Boeken: The German Replacement Army (Ersatzheer): INTRODUCTION. p.3. Geraadpleegd op 14 oktober 2022.
  20. ↑ a b Kursietis 1999, p.336.
  21. ↑ (en) Wayback Machine: Axis Biographical Research: DAS HEER, General, General (K - L), General der Pioniere Walter Kuntze. Geraadpleegd op 14 oktober 2022.
  22. ↑ (de) Lexikon der Wehrmacht: Kuntze. Geraadpleegd op 15 oktober 2022. Gearchiveerd op 15 oktober 2022.
  23. ↑ (de) Lexikon der Wehrmacht: Roese, Friedrich. Geraadpleegd op 14 oktober 2022. Gearchiveerd op 18 januari 2022.
  24. ↑ (en) Axis Biographical Research: General der Infanterie Friedrich Roese. Geraadpleegd op 15 oktober 2022. Gearchiveerd op 15 oktober 2022.
  25. ↑ TRACESOFWAR: Bohnstedt, Wilhelm. Geraadpleegd op 14 oktober 2022. Gearchiveerd op 14 oktober 2022.
  26. ↑ (en) Wayback Machine: Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERALLEUTNANT, A-B, Generalleutnant Wilhelm Bohnstedt. Geraadpleegd op 15 oktober 2022.
  27. ↑ (de) Lexikon der Wehrmacht: Bohnstedt, Wilhelm. Geraadpleegd op 15 oktober 2022. Gearchiveerd op 18 januari 2022.
  28. ↑ TRACESOFWAR: Langermann und Erlenkamp, Freiherr von, Willibald. Geraadpleegd op 14 oktober 2022. Gearchiveerd op 14 oktober 2022.
  29. ↑ (en) Wayback Machine: Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERALLEUTNANT, (G-H), Generalleutnant Georg Hewelke. Geraadpleegd op 14 oktober 2022.
  30. ↑ (de) Lexikon der Wehrmacht: Weingart, Erich. Geraadpleegd op 14 oktober 2022. Gearchiveerd op 18 januari 2022.
  31. ↑ (en) Axis History Forum: Generalleutnant Erich Weingart (1887-1945). Geraadpleegd op 14 oktober 2022. Gearchiveerd op 19 oktober 2022.
  32. ↑ (de) Lexikon der Wehrmacht: Petzel, Walter. Geraadpleegd op 14 oktober 2022. Gearchiveerd op 17 april 2023.
  33. ↑ a b TRACESOFWAR: Petzel, Walter. Geraadpleegd op 14 oktober 2022. Gearchiveerd op 14 oktober 2022.
  34. ↑ a b (en) Axis History Forum: General der Artillerie Walter Petzel (1883-1965). Geraadpleegd op 14 oktober 2022. Gearchiveerd op 15 oktober 2022.
  35. ↑ Kursietis 1999, p.340.
  36. ↑ Kursietis 1999, p.294.
  37. ↑ a b c d e f (en) Wayback Machine: Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERAL, I - J, General der Pioniere Alfred Jacob. Geraadpleegd op 14 oktober 2022.
  38. ↑ a b c d Kursietis 1999, p.328.
  39. ↑ a b c (de) Lexikon der Wehrmacht: Hopff, Hermann. Geraadpleegd op 14 oktober 2022. Gearchiveerd op 18 januari 2022.
  40. ↑ (en) Wayback Machine: Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERAL, E - F, General der Pioniere Otto-Wilhelm Förster. Geraadpleegd op 14 oktober 2022.
  41. ↑ (en) Wayback Machine: Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERALLEUTNANT, M - N, Generalleutnant Dr.-Ing. Wilhelm Meise. Geraadpleegd op 14 oktober 2022.
  42. ↑ (en) Axis History Forum: GL Wilhelm Meise. Geraadpleegd op 14 oktober 2022. Gearchiveerd op 16 oktober 2022.
  43. ↑ TRACESOFWAR: Meise, Wilhelm. Geraadpleegd op 14 oktober 2022. Gearchiveerd op 14 oktober 2022.
  44. ↑ (en) Wayback Machine: Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERALLEUTNANT, K - L, Generalleutnant Georg Kühn. Geraadpleegd op 15 oktober 2022.
  45. ↑ (en) Axis History Forum: Generalmajor Johannes Streich. Geraadpleegd op 15 oktober 2022. Gearchiveerd op 19 oktober 2022.
  46. ↑ (de) Lexikon der Wehrmacht: Streich, Johannes. Geraadpleegd op 15 oktober 2022. Gearchiveerd op 31 maart 2023.
  47. ↑ (en) Special Camp 11: General der Panzertruppe Heinrich Karl Alfons Willy Eberbach. Geraadpleegd op 14 oktober 2022. Gearchiveerd op 14 oktober 2022.
  48. ↑ a b (en) Wayback Machine: Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERAL, E-F, General der Panzertruppe Heinrich Eberbach. Geraadpleegd op 3 oktober 2022.
  49. ↑ a b (de) Lexikon der Wehrmacht: Eberbach, Heinrich. Geraadpleegd op 14 oktober 2022. Gearchiveerd op 14 oktober 2022.
  50. ↑ a b Kursietis 1999, p.315.
  51. ↑ (en) Wayback Machine: Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERAL, G - H, General der Panzertruppe Leo Freiherr Geyr von Schweppenburg. Geraadpleegd op 15 oktober 2022.
  52. ↑ TRACESOFWAR: Geyr von Schweppenburg, Reichsfreiherr, Leo. Geraadpleegd op 15 oktober 2022. Gearchiveerd op 17 oktober 2022.
  53. ↑ (de) Lexikon der Wehrmacht: Reichsfreiherr Geyr von Schweppenburg, Leo. Geraadpleegd op 15 oktober 2022. Gearchiveerd op 15 juni 2022.
  54. ↑ (de) Lexikon der Wehrmacht: Russwurm. Geraadpleegd op 14 oktober 2022. Gearchiveerd op 18 januari 2022.
  55. ↑ (en) Axis History Forum: Josef and Wilhelm Rußwurm. Geraadpleegd op 15 oktober 2022. Gearchiveerd op 19 oktober 2022.
  56. ↑ TRACESOFWAR: Theissen, Edgar. Geraadpleegd op 14 oktober 2022. Gearchiveerd op 14 oktober 2022.
  57. ↑ (de) Lexikon der Wehrmacht: Theißen, Edgar. Geraadpleegd op 14 oktober 2022. Gearchiveerd op 26 maart 2022.
  58. ↑ (de) Lexikon der Wehrmacht: von Tempelhoff, Friedrich. Geraadpleegd op 14 oktober 2022. Gearchiveerd op 26 maart 2022.
  59. ↑ a b (de) Lexikon der Wehrmacht: Inspekteur der Nebeltruppe und Gasabwehr. Geraadpleegd op 14 oktober 2022. Gearchiveerd op 14 oktober 2022.
  60. ↑ (en) Special Camp 11: Generalleutnant Erwin Leister. Geraadpleegd op 14 oktober 2022. Gearchiveerd op 15 oktober 2022.
  61. ↑ (en) Wayback Machine: Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERALLEUTNANT, K - L, Generalleutnant Erwin Leister. Geraadpleegd op 14 oktober 2022.
  62. ↑ (en) Wayback Machine: Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERALLEUTNANT, G - H, Generalleutnant Hermann Hopff. Geraadpleegd op 14 oktober 2022.
  63. ↑ (en) Wayback Machine: Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERALMAJOR, H, Generalmajor Erich Hampe. Geraadpleegd op 14 oktober 2022.
  64. ↑ (en) Wayback Machine: Axis Biographical Research: DAS HEER, GENERAL, K - L, General der Panzertruppe Friedrich (Fritz) Kühn. Geraadpleegd op 15 oktober 2022.
  65. ↑ (en) Wayback Machine: Axis Biographical Research: DAS HEER, SANITÄTSOFFIZIERE IM GENERALSRANG , Generaloberstabsarzt Prof.Dr.med. Siegfried Handloser. Geraadpleegd op 14 oktober 2022.