Nicolaas Anslijn

Nicolaas Anslijn
Nicolaas Anslijn (tekening uit ca. 1850) (Collectie Regionaal Archief Alkmaar)
Algemene informatie
Geboren	12 mei 1777
Geboorteplaats	Leiden
Overleden	18 september 1838
Overlijdensplaats	Alkmaar
Land	Nederland
Beroep	Schrijver
Dbnl-profiel
Portaal    Literatuur

Nicolaas Anslijn (Nicolaaszn.) (Leiden, 12 mei 1777 – Alkmaar, 18 september 1838) was een Nederlandse schrijver.

Van zijn hand verschenen onder meer De Brave Hendrik - een leesboekje voor jonge kinderen (1810^[1]) en wegens doorslaand succes later De Brave Maria (1811) in dezelfde stijl.^[2]

Anslijn heeft ook een belangrijke rol gespeeld in het grammaticaonderwijs met zijn vernieuwende Nederduitsche spraakkunst voor eerstbeginnenden (Leyden 1814; 3e druk Leyden 1824). In dit schoolboek behandelt hij als eerste de 'logische ontleding der voorstellen', oftewel de zinsdelen. Voordien behandelden grammatica’s enkel de woordsoorten.

Na zijn overlijden werd door de Nederlandse schrijver Nicolaas Beets een necrologie over hem en zijn betekenis voor de Nederlandse taal gepubliceerd.^[3] Hij zorgde ook voor een postume uitgave van enkele nagelaten geschriften.^[4]

In 1989 werd zijn De brave Hendrik met De brave Maria in één bundel opnieuw uitgegeven;^[5] en in 1999 beleefde De brave Hendrik de 32ste druk.^[6]

Vervolgens werden in 2004 werden ook enkele andere van zijn werken opnieuw uitgebracht: het Rekenboek voor meisjes, ten dienste der scholen en zijn Geschenk voor de jeugd, bestaande in afbeeldingen en beschrijving van eenige van de belangrijkste voorwerpen der natuur.^[7][8]

• 1804-1811 - Rekenboek voor meisjes, ten dienste der scholen. Leyden: D. du Mortier en zoon
  • Eersten stukjen
  • Tweede stukje
  • Derde stukje
  • Vierde stukje
• 1804-1810 - Antwoorden op de rekenkundige vragen van het Rekenboek voor meisjes
  • Eerste stukje
  • Tweede stukje
  • Derde stukje
• 1807-1857 – Nieuw spel- of leesboekje, dienende, om de kinderen, reeds bij de eerste beginselen, ook in het lezen te oefenen, ten gebruike der scholen’’.
  • Eerste stukje
  • Tweede stukje
  • Derde stukje
  • Vierde stukje
  • Vijfde stukje
  • Zesde stukje
• 1807 - Leesboek voor de tweede klasse, ten dienste der scholen
• 1808-1812 - Karaktertrekken, getrokken uit de algemeene en vaderlandsche geschiedenissen. Een leesboek voor de derde klasse, ten dienste der scholen
  • (Eerste stukje)
  • (Tweede stukje)
• 1808 - Rekenkundige voorstellen, uit de zamenstelling, vermenigvuldiging, aftrekking en deeling. Ten bijvoegzel op het 1ste stukje van de Eerste beginselen der rekenkunst, van wijlen J. Brunt
• 1810 - De brave Hendrik
• 1810 - Het leven van Benjamin Franklin. Tezamen met Cornelis Rogge
• 1810 - Bijvoegsel op J. C. Dolz, Aanleiding ter vervaardiging van schriftelijke opstellen, over onderwerpen, welke in het dagelijksch leven voorkomen. Inzonderheid geschikt ten dienste van schoolonderwijzers
• 1811 - Bijbelsche voorbeelden, ter bevordering van godsvrucht en deugd. Een leesboek voor jonge lieden, zoo voor de derde klasse in de scholen als tot bijzonder gebruik
• 1811 - De brave Maria. Een leesboekje voor jonge kinderen
• 1813-1837 Natuur- en aardrijkskundige mengelingen, ter bevordering van algemeene kundigheden : ter dienste der scholen
  • (Eerste stukje)
  • Tweede stukje
  • Derde stukje
  • Vierde stukje
• 1813 - Het leven van Jezus. Een leesboek voor kinderen, ten dienste der scholen
• 1814 - Nederduitsche spraakkunst voor eerstbeginnenden
• 1816-1825 - J. Brunt's Eerste beginselen der rekenkunde, voorgesteld in vragen en antwoorden, ten dienste der scholen, veranderd en verm., overeenkomstig het nieuw aangenomene stelsel van maten, gewigten, en munten door N. Anslijn N.Z
  • Eerste stukje
  • Tweede stukje
  • Derde stukje
• 1816 - 'Raadgevingen en onderrigtingen voor kinderen, ten dienste der scholen
  • Eerste leesboek
  • Tweede leesboek
  • Vierde leesboek
• 1816-1830 - Leesboek tot oefening in het kunstmatig lezen
  • (Eerste stukje)
  • Tweede sukje (sic)
  • Derde Stukje
  • Vierde stukje
  • Vijfde stukje
  • Zesde stukje
• 1817-1819 - Belangrijke onderwerpen uit de natuurlijke geschiedenis en aardrijksbeschrijving
• 1817 - Korte verklaring, betreffende het nieuw aangenomene stelsel van maten, gewigten en munten, ten dienste der scholen
• 1819-1821 - Maria Welmoed en hare kinderen : een leesboek voor meisjes, zoo tot school- als bijzonder gebruik
  • Eerste stuk
  • Tweede stukje
• 1819-1822 - Systematische handleiding tot het onderwijs in de natuurlijke geschiedenis
  • Deel I: Het dierenrijk
  • Deel II: Het plantenrijk
  • Deel III: Het delfstoffen-rijk.Bevat tevens: Systematische handleiding tot het onderwijs in de natuurlijke geschiedenis, gedateerd 1822
• 1822-1836 Systematische beschrijving der voor ons meest belangrijke voortbrengselen uit de drie rijken der natuur
  • Dierenrijk I. stuk: Zoogdieren
  • Dierenrijk II. deel: Vogelen
  • Dierenrijk III. deel: Amphibiën
  • IV. deel: Visschen
  • Vijfde aflevering I. stuk: Insekten
  • Zesde afleving I. stuk: Wormen
• 1822 - Systematische handleiding tot het onderwijs in de natuurlijke geschiedenis
• 1823 - De arme Jacob
• 1824 - Schets der Nederlandsche geschiedenis. Ten dienste der scholen
• 1824-1830 - Aardrijkskundig leesboek. Ten dienste der scholen
• 1826 - Lijst van insekten, in den omtrek van Haarlem gevonden, ter aanvulling der naamlijst van Nederlandsche insekten, in het 14de deel der Verhandelingen geplaatst, nevens eene voorafgaande schets van het insekten-stelsel van Latreille, volgens hetwelk deze lijst gesteld is
• 1827 - Aanleiding tot het plaatsen der schei- en zinsteekens
• 1827 - Handleiding om den kinderen het lezen te leeren
• 1828 - Schets van de beknopte geschiedenis der Nederlandsche letterkunde van M. Siegenbeek
• 1829 - Keur van Nederlandsche dichtstukken
• 1830 - Kruidkundig woordenboek
• 1830 - Kruidkundig leerboek, inzonderheid voor hen, die tot de artsenijmengkunde worden opgeleid: bevattende na eene inleiding in de kruidkunde, eene systematische beschrijving dier gewassen, welke in de Nederlandsche apotheek vermeld zijn
• 1830-1835 - Geschenk voor de jeugd, bestaande in afbeeldingen en beschrijving van eenige van de belangrijkste voorwerpen der natuur
• 1831 - Verzameling van logogryphen, charaden en raadsels: ten dienste der jeugd
• 1833-1835 Voor schoolonderwijzers. : Eene nieuwe bijdrage tot het verbeterd onderwijs
  • I. deel
  • II.deel
  • Derde deels
• 1836 - Geschiedenis der Grieken. Een leesboek voor de jeugd. Derde stukje, dienende tot een vervolg op Zacharia's Geschiedenis der Grieken
• 1837 - Adolf en Sientje
• 1837 - Handleiding tot de kennis der artsenij-gewassen, welke in de Nederlandsche apotheek zijn opgenomen: voornamelijk ingerigt ten behoeve van hen die zich der genees-, heel- of artsenij-mengkunde wijdende, het tot hun vak behoorende gedeelte der kruidkunde moeten beoefenen
• 1839 - Viertal verhandelingen, nagelaten door N. Anslijn. Bevat: 1. Elk heeft zijn popje. 2. De gedichtjes van Van Alphen als een zedelijk handboekje voor de jeugd beschouwd. 3. Middelen om den mensch ongelukkig te maken. 4. De natuurlijke historie als een voortreffelijk hulpmiddel bij de opvoeding der jeugd beschouwd

• 1808-1809 - Aanleiding ter vervaardiging van schriftelijke opstellen, over onderwerpen welke in het dagelijksche leven voorkomen. Inzonderheid geschikt ten dienste van schoolonderwijzers. I.; II. en III.. Vert. van: Praktische Anleitung zu schriftlichen Aufsätzen über Gegenstände des gemeinen Lebens, besonders für Bürgerschulen van J.C. Dolz
• 1810 - Pestalozzi's aanvankelijk onderwijs, in deszelfs geheelen omvang beschreven, en met wijsgeerige en opvoedkundige ophelderingen verrijkt. Vert. Van: Pestalozzi's allgemeiner Elementarunterricht, umfassend dargestellt und erläutert durch psychologische und pädagogische Bemerkungen] van C.F. Michaelis, 1804
• 1811 - Geschiedenis der Grieken. Een leesboek voor de jeugd. Vert. van: Die Geschichten der Griechen van A. Zacharia, 1811
• 1816 - Korte handleiding voor het onderwijs der jeugd in de lagere scholen. Vert. van: Kurze Anweisung auf welche Art die Jugend in den niedern Schulen zu unterrichten ist van J.L. Ewald, 1807. 2e dr., geheel omgew. en met aant. verm. door P.J. Prinsen en N. Anslijn Nz.

• Biografieën, werken en teksten bij de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (dbnl)
• De tekst van De brave Hendrik, een leesboekje voor jonge kinderen, 1810
  • Audio versie van de Brave Hendrik
• De tekst van De brave Maria, een leesboekje voor jonge kinderen, 1811
  • Audio versie van de Brave Maria