De Tweede Kamerverkiezingen 1948 waren verkiezingen voor de Nederlandse Tweede Kamer der Staten-Generaal die plaatsvonden op 7 juli 1948.
De verkiezingen waren noodzakelijk geworden nadat een voorstel tot Grondwetsherziening in eerste lezing door Tweede Kamer en Eerste Kamer aangenomen was. Een onderdeel van deze grondwetswijziging was de herziening van het Nederlandse staatsbestel vanwege de voorgenomen soevereiniteitsoverdracht aan Indonesië.
Uitslag
Verkiezingsprognose
Voorafgaand aan deze verkiezingen werd in april 1946 door het Nederlands Instituut voor de Publieke Opinie (NIPO) voor het eerst een zogeheten Galupp poll uitgevoerd, een steekproef waarbij aan kiezers werd gevraagd welke partij zij zouden stemmen indien er die dag verkiezingen zouden plaatsvinden. De uitslag daarvan werd kort voor de daadwerkelijke verkiezingen bekendgemaakt, op 15 mei 1946. Bij deze opiniepeiling verklaarde 32% op de KVP te zullen stemmen, 25% op de PvdA, 13% op de ARP, 10% op de CHU, 9% op de CPN, 8% op de VVD, 2% op de SGP en 1% op overige partijen. [1]
Opkomst en kiesdeler
1946
1948
# stemmen
%
# stemmen
%
Kiesgerechtigden
[2]5.275.888
[3]5.433.633
Niet opgekomen
363.873
6,90[4]
344.051
6,33[4]
Opkomst
4.912.015
93,10[4]
5.089.582
93,67[4]
Blanco/ongeldige stemmen
151.304
3,08[5]
156.625
3,08[5]
Geldige stemmen
4.760.711
96,92[5]
4.932.957
96,92[5]
Kiesdeler
47.608
-
49.330
-
Verkiezingsuitslag naar partij
Bij deze verkiezingen kwam de KVP als sterkste uit de bus. Net als in 1946 behaalde zij 32 zetels. De PvdA verloor twee zetels en kwam op 27 zetels. Winst was er voor de VVD (de voortzetting van de PvdV) en de CHU (één zetel). De CPN verloor twee zetels. Ter rechterzijde kwam oud-minister van Koloniën Welter via een eigen lijst in de Kamer. Welter keerde zich tegen de in zijn ogen te progressieve koers van de KVP.
De kabinetsformatie was erop gericht een kabinet te vormen dat met het oog op de voorgenomen grondwetsherziening over een tweederdemeerderheid kon beschikken. Dat leidde in augustus 1948 tot het door KVP, PvdA, CHU en VVD gesteunde kabinet-Drees-Van Schaik.
Bronnen
Tweede Kamer 7 juli 1948 op www.verkiezingsuitslagen.nl
Verkiezingen; Historische uitslagen Tweede Kamer op opendata.cbs.nl
Tweede-Kamerverkiezingen - 7 juli 1948 op www.nlverkiezingen.com
Uitgebrachte stemmen bij Tweede Kamerverkiezingen, per partij, in absolute aantallen vanaf 1946 op www.politiekcompendium.nl
Periodieke verkiezingen werden in de periode 1850-1888 gehouden in een kiesdistrict waar de zittingstermijn van een lid (vier jaar) afliep. Gemiddeld was bij periodieke verkiezingen de helft van de Tweede Kamerleden aftredend. Bij algemene verkiezingen in deze periode, na ontbinding van de Tweede Kamer, werden alle Kamerleden opnieuw gekozen, evenals bij alle verkiezingen vanaf 1888.