17-Hydroksykortykosteroidy

17-Hydroksykortykosteroidy – u człowieka, steroidy nadnerczowe powstające wskutek działania 17α-hydroksylazy w trakcie biosyntezy hormonów kory nadnerczy.

Przykładowymi 17-hydroksykortykosteroidami są:

• 17-hydroksypregnenolon, powstający z pregnenolonu,
• 17-hydroksyprogesteron, powstający z progesteronu,
• 11-deoksykortyzol, powstający z deoksykortykosteronu,
• kortyzol, powstający z kortykosteronu.

• Wybrane 17-hydroksykortykosteroidy
• 
  17-hydroksypregnenolon
• 
  17-hydroksyprogesteron
• 
  11-deoksykortyzol
• 
  kortyzol

Wydalanie 17-hydroksykortykosteroidów ocenia się w sytuacji, gdy nie ma możliwości oceny wydalania samego wolnego kortyzolu. Alternatywnie można oznaczać wydalanie wolnych kortykoidów, tzn. 17-hydroksykortykosteroidów nie związanych z kwasem glukuronowym.

Oznaczenia dokonuje się metodą Portera i Silbera w dobowej zbiórce moczu. Normy ustalane są indywidualnie dla każdego laboratorium i najczęściej wynoszą:

• 6,1–19,3 μmol/24 h (2,2–7,0 mg/24 h),
• dla wolnych kortykoidów – 80–250 μg/24 h.

Obniżenie poziomu wydalania 17-hydroksykortykosteroidów stwierdza się w niedoczynności kory nadnerczy, natomiast zwiększenie – w zespole Cushinga oraz podczas stosowania syntetycznych kortykosteroidów. Z tego powodu istotne jest odstawienie zażywanych kortykosteroidów na 72 godziny przed oznaczeniem.

Niewielkie zwiększenie poziomu 17-hydroksykortykosteroidów może mieć miejsce w otyłości. W różnicowaniu nadczynności kory nadnerczy z otyłością prostą stosuje się oznaczanie poziomu wolnych kortykoidów, na których poziom wydalania nie wpływa masa ciała.

Oznaczenia dynamiki wydalania 17-hydroksykortykosteroidów mogą być elementem testu rezerwy nadnerczowej w różnicowaniu niedoczynności nadnerczy.

• Choroby wewnętrzne. Podręcznik multimedialny oparty za zasadach EBM. Pod redakcją prof. dr. hab. Andrzeja Szczeklika. Wyd. I. T. I. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2005, s. 1098, 1100. ISBN 83-7430-031-0. (pol.).