Andrzej Ancuta
 Andrzej Ancuta podczas powstania warszawskiego w 1944 | |||
| Data i miejsce urodzenia | 10 lutego 1919 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 14 lutego 2009 | ||
| Dziedzina sztuki | film, fotografia | ||
| Odznaczenia | |||
        | |||
| |||
Andrzej Ancuta, ps. Coeur, Kier (ur. 10 lutego 1919 w Mińsku Litewskim[1], zm. 14 lutego 2009 w Warszawie) – polski reżyser, operator filmowy, fotograf.
Życiorys
Urodził się w rodzinie Eugeniusza[2] (zm. 1943), adwokata[3], i Olimpii[4] z Baczyżmalskich 1° v. Wierzbowskiej (zm. 1942), ziemianki[5][6].
W pierwszym roku II wojny światowej został uwięziony w obozie koncentracyjnym Auschwitz, skąd po roku udało się matce go wykupić[5]. Od marca 1942 działał w konspiracji - początkowo w Narodowych Siłach Zbrojnych[4]. Wspólnie z przyjacielem Antonim Bohdziewiczem w Pałacu Staszica na Nowym Świecie otworzyli zakład fotograficzny, gdzie oprócz wykonania zwyczajnych zamówień, podrabiano dokumenty dla działaczy podziemia[5]. W czasie powstania warszawskiego był operatorem filmowym w Referacie Filmowym podlegającym Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej. Miał stopień kaprala podchorążego. Po kapitulacji oddziałów powstańczych znalazł się w niewoli - w Stalagu 344 Lamsdorf, następnie w Stalagu XVIII C w Markt Pongau (nr jeniecki: 103460)[4].
Po uwolnieniu przez wojska amerykańskie samolotem został przetransportowany do Włoch, gdzie dołączył do 2 Korpusu Polskiego Armii generała Andersa[5]. Do kraju wrócił w październiku 1946[7]. Był operatorem m.in. podczas realizacji jednych z pierwszych powojennych polskich filmów: Ostatni etap i Miasto nieujarzmione.
W latach 1950–1996 wykładał na Wydziale Operatorskim łódzkiej PWSFTviT, był jego dziekanem w latach 1958–1963 i 1969–1972. Od 1975 do 1978 pełnił funkcję prorektora PWSFTviT ds. Nauczania, a od 1987 do 1990 – kierownika Zakładu Sztuki Operatorskiej.
Członek założyciel Związku Realizatorów Filmowych przekształconego później wraz z ZASPem w Stowarzyszenie Polskich Artystów Teatru i Filmu (SPATiF)[7].
Napisał kilka podręczników do nauki operatorstwa filmowego.
Był mężem Janiny z domu Hryckiewicz[5] (1926–2019)[8].
Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 140-4-1)[8].
Zdjęcia jego autorstwa znalazły się w filmie Powstanie Warszawskie (2014) - został za nie pośmiertnie nominowany do Polskiej Nagrody Filmowej w 2015[9].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (5 października 1998)[10]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1977)
- Złoty Krzyż Zasługi (1972)
- Warszawski Krzyż Powstańczy (1982)
- Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1983)
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (8 stycznia 1955)[2]
- Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1973)
- Honorowa Odznaka Miasta Łodzi (1978)
Źródło:[7].
Nagrody
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za szczególne osiągnięcia w dziedzinie organizacji procesu dydaktycznego (1972)
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia z okazji 30-lecia PWSFTviT w Łodzi (1978)
Źródło:[7].
Przypisy
- ↑ Dane według: Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego, tom 5. Redaktor naukowy Piotr Rozwadowski. Dom Wydawniczy „Bellona”, Warszawa 2002. ISBN 83-11-09261-3.
- ↑ a b M.P. z 1955 r. nr 37, poz. 361 - Uchwała Rady Państwa z dnia 8 stycznia 1955 r. nr 0/34 - na wniosek Prezesa Centralnego Urzędu Kinematografii.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: EUGENIUSZ ANCUTA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2024-08-19] .
- ↑ a b c Powstańcze Biogramy - Andrzej Ancuta [online], www.1944.pl [dostęp 2024-08-19] (pol.).
- ↑ a b c d e Andrzej, 104 lata temu w Mińsku Litewskim urodził się kronikarz filmowy powstania warszawskiego Andrzej Ancuta [online], Portal Polaków na Białorusi, 10 lutego 2023 [dostęp 2024-08-19] (pol.).
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: BACZYŻMALSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2024-08-19] .
- ↑ a b c d Andrzej Ancuta w bazie filmpolski.pl
- ↑ a b Cmentarz Stare Powązki: MARIA CYWIŃSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2024-08-19] .
- ↑ Orły | 2015 [online], pnf.pl [dostęp 2023-11-11] .
- ↑ M.P. z 1998 r. nr 43, poz. 608 „w uznaniu wybitnych osiągnięć w działalności artystycznej oraz za zasługi w pracy dydaktycznej”.
Linki zewnętrzne
- Andrzej Ancuta w bazie filmpolski.pl
- Andrzej Ancuta w bazie IMDb (ang.)
- Andrzej Ancuta na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
