Arslan Isra'il Jabgu

Arslan Isra'il Jabgu (albo Arslan Isra'il Ibn Seldżuk) (? - zm. 1032) – najważniejszy z wodzów Seldżuków w latach ok. 1007 do 1025.

Był on najstarszym synem Seldżuka i jednym z dwóch, obok Musy, który przeżył ojca. Ok. roku 990 emir Nuh Ibn Mansur wziął na służbę Oguzów pod przywództwem Arslana, którym następnie pozwolił osiedlić się w niewielkim mieście Nachszab lub Nur (obecnie Nur Ata)[1][2]. Prawdopodobnie Arslan walczył razem z ojcem w obronie Samanidów przeciwko atakowi Hasan Bughra-chana w roku 992. W roku 1003, wspólnie z Oguz Jabgu, a w przeciwieństwie do reszty Seldżuków, Arslan wspierał ostatniego Samanidę Isma'ila w jego walce z Karachanidami[3].

Seldżuk nie wyemigrował na południe za Arslanem Isra'ilem i zmarł w Dżandzie ok. 1007 roku. Po jego śmierci Arslan przyjął tytuł jabgu, co było świadomym aktem rywalizacji z konkurencyjną linią Oguzów Oguz Jabgu z Jangikentu. Po ostatecznym zwycięstwie Karachanidów Arslan przeszedł na ich stronę, przyłączając się do Alitigina, któremu pomógł w opanowaniu Buchary. Stał się on wpływową postacią w jego otoczeniu, czego widomym świadectwem było poślubienie przez niego córki chana. Bratankowie Arslana, Czaghri i Tughril, którzy służyli u rywalizującego z Alitiginem innego Karachanidy, o tytule Bughra-chan (prawdopodobnie był to władca Tałasu i Isfidżabu Jighantigin Ibn Jusuf Kadyr-chan), zdawali się być wyłączeni z tego aliansu i pozostawać z wujem w raczej chłodnych stosunkach. Ostatecznie jednak także oni przeszli na służbę Alitigina, chociaż nie połączyli swoich sił z Arslanem[1][4].

W roku 1025 terytorium Alitigina zaatakował Mahmud z Ghazny, sprzymierzony z jego bratem, Jusufem Kadyr-chanem, władcą Chotanu i Kaszgaru. W rezultacie tej inwazji Seldżucy zostali pokonani przez Mahmuda i przesunęli się z zajmowanego dotychczas Sogdu przez stepy Kara-kum na skraj Ghaznawidzkiego Chorasanu. Mahmud musiał uważać ich za zagrożenie dla swojej pozycji w Chorasanie, zwiódł bowiem Arslana obietnicami, kiedy ten zaś przybył do niego, kazał go aresztować i uwięzić w Kalańdźarze w Indiach. Arslan zmarł w więzieniu po siedmiu latach, w roku 1032[5]. Pozostawił po sobie syna Kutulmisza[6].

Przypisy

  1. ↑ a b C.E. Bosworth: The Political and Dynastic History of the Iranian World (A.D. 1000 - 1217). W: The Cambridge history of Iran. The Saljuq and Mongol Periods. Cambridge: Cambridge University Press, 1968, s. 18. ISBN 0-521-06936-X.
  2. ↑ A. Sevim: The Seljuqs and the Kwarazm Shahs. Part One. The origins of the Seljuqs and the establishment of the Seljuq power in the islamic lands up to 1055. W: Ahmad Hasan Dani, Janos Harmatta, B. A. Litvinovskiĭ, Clifford Edmund Bosworth: History of civilizations of Central Asia. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers, 1999, s. 146. ISBN 81-208-1409-6.
  3. ↑ Bogdan Składanek: Historia Persji. T. 2, Od najazdu Arabów do końca XV wieku. Warszawa: Dialog, 2003, s. 214, 226. ISBN 83-88938-32-0.
  4. ↑ A. Sevim: The Seljuqs and the Kwarazm Shahs. Part One. The origins of the Seljuqs and the establishment of the Seljuq power in the islamic lands up to 1055. W: Ahmad Hasan Dani, Janos Harmatta, B. A. Litvinovskiĭ, Clifford Edmund Bosworth: History of civilizations of Central Asia. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers, 1999, s. 146 - 147. ISBN 81-208-1409-6.; Clifford Edmund Bosworth: Saldjūk dynasty. W: Nagendra Kr. Singh: International encyclopaedia of Islamic dynasties. Warszawa: Anmol Publications PVT. LTD., s. 250. ISBN 81-261-0403-1.
  5. ↑ Peter B. Golden: The Karakhanids and early Islam. W: Denis Sinor: The Cambridge history of early Inner Asia. Cambridge [Cambridgeshire]: Cambridge University Press, 1990, s. 364. ISBN 0-521-24304-1.; C.E. Bosworth: The Political and Dynastic History of the Iranian World (A.D. 1000 - 1217). W: The Cambridge history of Iran. The Saljuq and Mongol Periods. Cambridge: Cambridge University Press, 1968, s. 19. ISBN 0-521-06936-X.; A. Sevim: The Seljuqs and the Kwarazm Shahs. Part One. The origins of the Seljuqs and the establishment of the Seljuq power in the islamic lands up to 1055. W: Ahmad Hasan Dani, Janos Harmatta, B. A. Litvinovskiĭ, Clifford Edmund Bosworth: History of civilizations of Central Asia. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers, 1999, s. 147 - 148. ISBN 81-208-1409-6.; Ibn al-Asir: The Annals of the Saljuq Turks: Selections from al-Kamil fi'l-Ta'rikh of Ibn al-Athir (Studies in the History of Iran and Turkey). RoutledgeCurzon, 2002, s. 33. ISBN 0-7007-1576-2.
  6. ↑ G. Leiser: Sulaymān Ibn Kutulmīsh. W: Nagendra Kr. Singh: International encyclopaedia of Islamic dynasties. Warszawa: Anmol Publications PVT. LTD., s. 354. ISBN 81-261-0403-1.

Bibliografia

  • Clifford Edmund Bosworth: Saldjūk dynasty. W: Nagendra Kr. Singh: International encyclopaedia of Islamic dynasties. Warszawa: Anmol Publications PVT. LTD.. ISBN 81-261-0403-1. Podgląd ograniczony
  • C.E. Bosworth: The Political and Dynastic History of the Iranian World (A.D. 1000 - 1217). W: The Cambridge history of Iran. The Saljuq and Mongol Periods. Cambridge: Cambridge University Press, 1968. ISBN 0-521-06936-X. Podgląd ograniczony
  • Peter B. Golden: The Karakhanids and early Islam. W: Denis Sinor: The Cambridge history of early Inner Asia. Cambridge [Cambridgeshire]: Cambridge University Press, 1990. ISBN 0-521-24304-1. Podgląd ograniczony
  • Ibn al-Asir: The Annals of the Saljuq Turks: Selections from al-Kamil fi'l-Ta'rikh of Ibn al-Athir (Studies in the History of Iran and Turkey). RoutledgeCurzon. ISBN 0-7007-1576-2. Podgląd ograniczony
  • G. Leiser: Sulaymān Ibn Kutulmīsh. W: Nagendra Kr. Singh: International encyclopaedia of Islamic dynasties. Warszawa: Anmol Publications PVT. LTD.. ISBN 81-261-0403-1. Podgląd ograniczony
  • A. Sevim: The Seljuqs and the Kwarazm Shahs. W: Ahmad Hasan Dani, Janos Harmatta, B. A. Litvinovskiĭ, Clifford Edmund Bosworth: History of civilizations of Central Asia. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers, 1999. ISBN 81-208-1409-6. Podgląd ograniczony
  • Bogdan Składanek: Historia Persji. T. 2, Od najazdu Arabów do końca XV wieku. Warszawa: Dialog, 2003. ISBN 83-88938-32-0.
  • p
  • d
  • e
Wodzowie Seldżuków
  • Seldżuk (zm. ok. 1007)
  • Arslan Isra’il (zm. 1032)
  • Musa (zm. po 1056)
  • Czaghri Beg (zm. 1060)
  • Kutulmisz (zm. 1064)
Wielcy Seldżucy (1037/1038–1157)
Seldżukidzi Kermańscy (1041–1187)
  • Kawurt 1041–1073
  • Kerman Szah 1073–1074
  • Soltan Szah 1074–1084 Turan Szah I 1085–1096
  • Iran Szah 1097–1101
  • Arslan Szah I 1101–1142
  • Mohammad 1142–1156
  • Toghril Szah 1156–1170
  • Bahram Szah 1170–1174
  • Arslan Szah II 1174–1176
  • Turan Szah II 1176–1183
  • Mohammad Szah 1183–1187
Seldżukidzi Syryjscy (1078–1117)
  • Tutusz 1078–1095
  • Ridwan (w Aleppo) 1095–1113
  • Dukak (w Damaszku) 1095–1104
  • Alp Arslan al-Achras (w Aleppo) 1113–1114
  • Sultan Szah (w Aleppo) 1114–1117
Sułtanat Rumu (ok. 1081–1307)
  • Sulajman I 1077–1086
  • Kilidż Arslan I 1092–1107
  • Malikszah 1107–1116
  • Masud I 1116–1156
  • Kilidż Arslan II 1156–1192
  • Kaj Chusrau I 1192–1196
  • Sulajman II 1196–1204
  • Kilidż Arslan III 1204–1205
  • Kaj Chusrau I (ponownie) 1205–1211
  • Kajkawus I 1211–1220
  • Kajkubad I 1220–1237
  • Kaj Chusrau II 1237–1246
  • Kajkawus II 1246–1260
  • Kilidż Arslan IV 1248–1265
  • Kajkubad II 1249–1257
  • Kaj Chusrau III 1265–1282
  • Masud II 1282–1284
  • Kajkubad III 1284
  • Masud II (ponownie) 1284–1293
  • Kajkubad III (ponownie) 1293–1294
  • Masud II (po raz trzeci) 1294–1301
  • Kajkubad III (po raz trzeci) 1301–1303
  • Masud II (po raz czwarty) 1303–1307
  • Masud III 1307
Seldżukidzi Iraccy (1118–1194)
  • Mahmud 1118–1131
  • Dawud 1131–1132
  • Toghril II 1132–1134
  • Masud 1135–1152
  • Malekszah III 1152–1153
  • Mohammad 1153–1159
  • Solejman Szah 1159–1161
  • Arslan Szah 1161–1176
  • Toghril III 1176–1194