Aspidogyne

Aspidogyne
Ilustracja
Aspidogyne nobilis
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

storczykowate

Podrodzina

storczykowe

Rodzaj

Aspidogyne

Nazwa systematyczna
Aspidogyne Garay
Bradea 2: 200. 15 Aug 1977[3]
Typ nomenklatoryczny

A. foliosa (Poepp. & Endl.) Garay[3]

Synonimy

Ligeophila Garay
Platythelys Garay
Rhamphorhynchus Garay[4]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Aspidogyne – rodzaj rośliny z rodziny storczykowatych (Orchidaceae Juss.). Obejmuje około 75 gatunków[4][5] występujących naturalnie w strefie tropikalnej obu Ameryk[6].

Etymologia

Nazwa rodzajowa pochodzi z języka greckiego – słowo "aspis" oznacza tarczę, natomiast "gyne" kobietę. Słowa te odnoszą się do dużego rostellum (tworu powstającego z jednej z łatek znamienia) zaokrąglonego na bokach, które przypomina tarczę[7].

Rozmieszczenie geograficzne

Przedstawiciele rodzaju Aspidogyne rosną naturalnie na obszarze od Gwatemali i południowego Hondurasu aż do Boliwii, Paragwaju i północnej Argentyny[6].

Morfologia

Liście
Liście łodygowe o kształcie jajowatym do eliptycznego są skupione u nasady pędu[6].
Kwiaty
Kwiatostany są owłosione lub gruczołowate. Przysadki są nagie lub owłosione. Kwiaty rozpostarte. Listek grzbietowy okwiatu jest wklęsły i wyprostowany. Listki boczne zewnętrznego okółka są rozpostarte. Warżka jest dwuczęściowa. Posiada długą ostrogę zakrzywioną na szczycie. Hipochil jest wklęsły, w kształcie łodzi. Epichil jest ułożony poprzecznie, o gładkim brzegu bez wycięć lub wgłębień, zakrzywiony na szczycie. Rostellum jest duże i całobrzegie, w kształcie wiatraczka. Wierzchołek zwykle się łamie przy odrywaniu od pollinarium. Pylniki są wyprostowane. Clinandrium jest płytkie. Tarczka nasadowa (łac. viscidium) jest dość duża. Posiada dwa znamiona. Zalążnia jest cylindrycznie-wrzecionowata, gruczołowato owłosiona[6].
Owoce
Nasiona nie zostały zaobserwowane[6].

Biologia i ekologia

Rośliny z rodzaju Aspidogyne rosną w cieniu na dnie lasu (przy brzegach rzek, na bagnach) na piaszczystej, próchnicznej lub granitowej glebie. Występują na wysokościach do 2000 m n.p.m.[6]

Systematyka

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)

Rodzaj sklasyfikowany do podplemienia Goodyerinae w plemieniu Cranichideae, podrodzina storczykowe (Orchidoideae), rodzina storczykowate (Orchidaceae), rząd szparagowce (Asparagales) w obrębie roślin jednoliściennych[2][8][9][10].

Aspidogyne jest blisko spokrewnione z rodzajem Microchilus C. Presl, od którego różni się budową kwiatów[6].

Wykaz gatunków[4][5]
  • Aspidogyne alajuelae (Ormerod) Meneguzzo
  • Aspidogyne amazonica (Garay) Meneguzzo
  • Aspidogyne argentea (Vell.) Garay
  • Aspidogyne bicornuta (Cogn.) Meneguzzo
  • Aspidogyne bidentifera (Schltr.) Garay
  • Aspidogyne boliviensis (Cogn.) Garay
  • Aspidogyne brachyrrhyncha (Rchb.f.) Garay
  • Aspidogyne bruxelii (Pabst) Garay
  • Aspidogyne caraguatatubensis M.R.Miranda, Engels & E.C.Smidt
  • Aspidogyne carauchana Ormerod
  • Aspidogyne chocoensis Ormerod
  • Aspidogyne clavigera (Rchb.f.) Meneguzzo
  • Aspidogyne commelinoides (Barb.Rodr.) Garay
  • Aspidogyne confusa (C.Schweinf.) Garay
  • Aspidogyne costaricensis Ormerod & M.A.Blanco
  • Aspidogyne cruciformis Ormerod
  • Aspidogyne debilis (Lindl.) Meneguzzo
  • Aspidogyne decora (Rchb.f.) Garay & G.A.Romero
  • Aspidogyne diaphana Szlach. & Kolan.
  • Aspidogyne fimbrillaris (B.S.Williams) Garay
  • Aspidogyne foliosa (Poepp. & Endl.) Garay
  • Aspidogyne gavilanensis (Ormerod & G.A.Romero) Meneguzzo
  • Aspidogyne gigantea (Dodson) Ormerod
  • Aspidogyne goaltalensis Ormerod
  • Aspidogyne grandis (Ormerod) Ormerod
  • Aspidogyne grayumii Ormerod
  • Aspidogyne harlingii Ormerod
  • Aspidogyne herzogii (Schltr.) Ormerod
  • Aspidogyne hylibates (Rchb.f.) Garay
  • Aspidogyne hyphaematica (Rchb.f.) Garay
  • Aspidogyne jamesonii (Garay) Meneguzzo
  • Aspidogyne juruenensis (Hoehne) Meneguzzo
  • Aspidogyne jussariensis Ormerod
  • Aspidogyne kuczynskii (Porsch) Garay
  • Aspidogyne lindleyana (Cogn.) Garay
  • Aspidogyne longibracteata (Soroka) Ormerod
  • Aspidogyne lutea (Garay) Meneguzzo
  • Aspidogyne macarenae (Ormerod) Meneguzzo
  • Aspidogyne malmei (Kraenzl.) Garay
  • Aspidogyne mendoncae (Brade & Pabst) Ormerod
  • Aspidogyne metallescens (Barb.Rodr.) Garay
  • Aspidogyne miravalleana Szlach. & Kolan.
  • Aspidogyne misera (Ormerod) Ormerod
  • Aspidogyne mosaica Ormerod
  • Aspidogyne multifoliata (C.Schweinf.) Garay
  • Aspidogyne mystacina (Rchb.f.) Garay
  • Aspidogyne pachysepala (Ormerod) Meneguzzo
  • Aspidogyne pedicellata (Cogn.) Meneguzzo
  • Aspidogyne peruviana (Garay) Meneguzzo
  • Aspidogyne peteriana (Cogn.) Meneguzzo
  • Aspidogyne platensis (Hauman) Meneguzzo
  • Aspidogyne popayanensis Ormerod
  • Aspidogyne pumila (Cogn.) Garay
  • Aspidogyne querceticola (Lindl.) Meneguzzo
  • Aspidogyne rariflora (Lindl.) Garay
  • Aspidogyne reddenii Ormerod & Carnevali
  • Aspidogyne repens (Poepp. & Endl.) Garay
  • Aspidogyne robusta (C.Schweinf.) Garay
  • Aspidogyne rosea (Lindl.) Meneguzzo
  • Aspidogyne roseoalba (Dressler) Ormerod
  • Aspidogyne rotundifolia (Ormerod) Ormerod
  • Aspidogyne schlechteriana (Hoehne) Meneguzzo
  • Aspidogyne serripetala (Garay) Garay
  • Aspidogyne stenocentron (Schltr.) Szlach. & Kolan.
  • Aspidogyne steyermarkii Carnevali & Foldats
  • Aspidogyne stictophylla (Schltr.) Garay
  • Aspidogyne stigmatoptera (Rchb.f.) Meneguzzo
  • Aspidogyne sumacoensis Ormerod
  • Aspidogyne tribouillieri Archila, Chiron & Szlach.
  • Aspidogyne tuerckheimii (Schltr.) Garay
  • Aspidogyne tulamengensis Ormerod & Carnevali
  • Aspidogyne umbraticola (Garay) Meneguzzo
  • Aspidogyne unicornis (Ormerod) Meneguzzo
  • Aspidogyne utriculata (Dressler) Szlach.
  • Aspidogyne venustula (Ames) Meneguzzo
  • Aspidogyne vesiculosa Ormerod
  • Aspidogyne zonata Ormerod

Zastosowanie

Rośliny z tego rodzaju zasadniczo nie są uprawiane[6].

Przypisy

  1. ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-04-29]  (ang.).
  2. ↑ a b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-04-29]  (ang.).
  3. ↑ a b Aspidogyne. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2014-05-26]. (ang.).
  4. ↑ a b c Aspidogyne. [w:] Plants of the World online [on-line]. Kew Royal Botanic Gardens. [dostęp 2023-04-29].
  5. ↑ a b Aspidogyne. [w:] The World Checklist of Vascular Plants [on-line]. Catalogue of Life Checklist. [dostęp 2023-04-29].
  6. ↑ a b c d e f g h Aspidogyne Garay – Descriptions. e-monocot.org. [dostęp 2014-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (28 maja 2014)]. (ang.).
  7. ↑ Aspidogyne Garay – Overview. e-monocot.org. [dostęp 2014-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (28 maja 2014)]. (ang.).
  8. ↑ Florida Museum of Natural History: Orchid Tree: a phylogeny of epiphytes (mostly) on the tree of life. [dostęp 2013-01-30]. (ang.).
  9. ↑ Mark W. Chase, Kenneth M. Cameron, John V. Freudenstein, Alec M. Pridgeon i inni. An updated classification of Orchidaceae. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 177, s. 151–174, 1 luty 2015. Linnean Society of London. DOI: 10.1111/BOJ.12234. (ang.). 
  10. ↑ Aspidogyne. National Center for Biotechnology Information. [dostęp 2023-04-29].
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
  • EoL: 29226
  • GBIF: 2781738
  • identyfikator iNaturalist: 207064
  • IPNI: 298426-2
  • NCBI: 426768
  • Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:298426-2
  • identyfikator Tropicos: 40021000
  • CoL: 8VV9L