Błażowa
| Ten artykuł od 2023-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
Rynek | |||
| |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Powiat | rzeszowski | ||
Gmina | Błażowa | ||
Aglomeracja | rzeszowska | ||
Data założenia | XV wiek | ||
Prawa miejskie | przed 1770 | ||
Burmistrz | Jerzy Kocój | ||
Powierzchnia | 4,23[1] km² | ||
Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość | |||
Strefa numeracyjna | (+48) 17 | ||
Kod pocztowy | 36-030 | ||
Tablice rejestracyjne | RZE | ||
Położenie na mapie gminy Błażowa | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego | |||
Położenie na mapie powiatu rzeszowskiego | |||
49°53′00″N 22°05′58″E/49,883333 22,099444 | |||
TERC (TERYT) | 1816024 | ||
SIMC | 0974280 | ||
Urząd miejski pl. Jana Pawła II 136-030 Błażowa | |||
| |||
| |||
Strona internetowa | |||
BIP |
Błażowa – miasto w Polsce, w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Błażowa, na Pogórzu Dynowskim, nad rzeką Ryjak (dopływ Strugu). Lokalny ośrodek handlowo-usługowy i drobnego przemysłu.
Błażowa położona jest w ziemi sanockiej[2]. Uzyskała lokację miejską przed 1770 rokiem[3].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Błażowa. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. rzeszowskiego.
Według danych z 31 grudnia 2021 Błażowa liczyła 2149 mieszkańców.
Historia
Początki osady nie są znane – pierwsza wzmianka o Błażowej pochodzi z 1429 roku i zawarta jest w dokumencie dotyczącym lokalizacji pobliskiej wsi Kąkolówka, wydanym w Dynowie przez Piotra Lunaka Kmitę. Nazwa Błażowa (dawniej Błażejowa) wywodzi się od Błaża (Błażeja)[4], zapewne imienia zasadźcy lub pierwszego jej właściciela. Wcześniej jeszcze znana jako Złotowieniec – według legendy miał taką nazwę nadać król Władysław II Jagiełło, gdy przejeżdżał obok osady i spostrzegł, że naokoło rosną złociste łany zboża.
Mikołaj Rzeszowski herbu Doliwa, żyjący w XVI wieku, był właścicielem Błażowej i Rzeszowa. W 1596 r. powstała fundacja stypendialna utworzona przez księdza Tomasza Raskowicza z Pyzdr – proboszcza z Błażowej dla miejscowej młodzieży. W 1624 r. i w 1672 r. najazdy Tatarów spowodowały zniszczenie Błażowej.
Prawa miejskie Błażowa otrzymała przed 1770 rokiem była wtedy własnością prywatną. W latach 1772–1918 miasto znajdowało się w zaborze austriackim.
Na przełomie XIX i XX wieku nastąpił w mieście rozkwit ruchu spółdzielczego. W okresie międzywojennym miały miejsce strajki chłopskie, a w okresie okupacji niemieckiej miasto było ośrodkiem ruchu oporu. Działał tu ksiądz Michał Pilipiec ps. „Ski” (1912 – 8 grudnia 1944) – kapelan AK, m.in. Obwodu Rzeszów. Związany pracą z Futomą i Błażową[5]. Powołana tu została Placówka AK Błażowa z Dynowem, na czele której stanął krypt. „Buk” – Stanisław Jakubczyk ps. „Chrobry”, Podobwód Rzeszów-Południe AK.
Dużą część ludności Błażowej stanowili Żydzi. Początki żydowskiego osadnictwa sięgają XVIII w. W latach dwudziestych XX w. stanowili ok. 18% ludności miasta. W czasie drugiej wojny światowej w Błażowej funkcjonowało getto, zlikwidowane 26 czerwca 1942. Większość błażowskich Żydów została przesiedlona do getta w Rzeszowie, a następnie zamordowana.
4 grudnia 1944 r. do miejscowości tej przyjechali funkcjonariusze UB z Rzeszowa i przeprowadzili aresztowania wśród mieszkańców, głównie żołnierzy AK. Wśród aresztowanych, obok ks. Michała Pilipca, znaleźli się Dominik Sobczyk ps. Trop (sekretarz gminy zbiorowej Błażowa), Stanisław Rybka ps. Szpak (plutonowy, dowódca drużyny I Plutonu AK Błażowa), Józef Bator ps. Żyto (żołnierz AK) oraz szereg innych osób.
W 1950 roku na placu Wolności wzniesiono Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej[6].
Miasto jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św Marcina oraz dekanatu Błażowa.
Demografia
- Piramida wieku mieszkańców Błażowej w 2014 roku.
Zabytki
- dwór, pierwotnie klasycystyczny, z przełomu XVIII i XIX wieku;
- neogotycki kościół parafialny pod wezwaniem św. Marcina z końca XIX wieku;
- kaplica cmentarna w Błażowej wzniesiona w 1904 roku;
- ratusz wybudowany w 1900 roku;
- cmentarz żydowski pochodzący z XVIII w.
Sport
W Błażowej działa klub piłkarski Błażowianka Błażowa, założony w 1923 roku[7]. W sezonie 2022/2023 drużyna rozgrywała mecze w klasie okręgowej[8]. W 2010 roku założono klub piłki koszykowej SSK Błażowa, który w 2014 roku przeniesiono do Rzeszowa[9].
Zobacz też
- Most w ciągu ulicy Pułaskiego w Błażowej
- Spółdzielnia Telekomunikacyjna OST
- Stara synagoga w Błażowej
- Nowa synagoga w Błażowej
- Najnowsza synagoga w Błażowej
Przypisy
- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .
- ↑ Wojciech Trzebiński: Działalność urbanistyczna magnatów i szlachty w Polsce XVIII wieku. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962, s. 12.
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 20-21.
- ↑ Stanisław Rospond: Słownik etymologiczny miast i gmin PRL. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984, s. 30. ISBN 978-83-04-01090-1.
- ↑ Polski Słownik Biograficzny T.26/2.- Wrocław, 1981.
- ↑ Dominika Czarnecka "Pomniki Wdzięczności Armii Czerwonej w Polsce Ludowej i w III Rzeczypospolitej" IPN 2015, ISBN 978-83-7629-777-4, str. 385
- ↑ Historia klubu [online], blazowianka.pl [dostęp 2023-06-11] .
- ↑ Ludowy Klub Sportowy Błażowianka Błażowa w bazie 90minut.pl
- ↑ MateuszM. Chmiel MateuszM., SSK Rzeszów marzy o koszykarskiej I lidze. Na ich mecze warto przychodzić [online], rzeszow.wyborcza.pl, 24 lutego 2018 [dostęp 2023-06-11] .
Linki zewnętrzne
- Błażowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 246 .
- Błażowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 163 .
- Historia Żydów w Błażowej na portalu Wirtualny Sztetl
- p
- d
- e
Części miasta wg TERYT |
|
---|---|
Dawniej w granicach Błażowej |
|
- p
- d
- e
Miasta | |
---|---|
Gminy miejskie | |
Gminy miejsko-wiejskie |
|
Gminy wiejskie |
|
- p
- d
- e
- Siedziba powiatu – Rzeszów
Przynależność wojewódzka |
| ||||
---|---|---|---|---|---|
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →) | |||||
Miasteczka (1920–34) | |||||
Gminy miejskie (1920–39 i 1945–75) | |||||
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–39, 1945–54 i 1973–75) |
| ||||
Gromady (1954–72) |
| ||||
Gminy (1939–45) |
|
- ↑ kursywą opisano jednostki utworzone przez władze hitlerowskie
- p
- d
- e
Miasta na prawach powiatu | |
---|---|
Miasta powiatowe | |
Miasta gminne |
|