Białokrowiak trójbarwny
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | grzyby | ||
| Typ | podstawczaki | ||
| Klasa | pieczarniaki | ||
| Rząd | pieczarkowce | ||
| Rodzina | gąskowate | ||
| Rodzaj | białokrowiak | ||
| Gatunek | białokrowiak trójbarwny | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Leucopaxillus compactus (P. Karst.) Neuhoff Westfälische Pilzbriefe 1(5): 65 (1958) | |||
| |||
Białokrowiak trójbarwny (Leucopaxillus compactus (P. Karst.) Neuhoff) – gatunek grzybów należący do rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Leucopaxillus, Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy zdiagnozował go Petter Karsten w 1879 r. nadając mu nazwę Tricholoma compactum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Walther Neuhoff w 1958 r.[1]
Synonimy[2]:
- Agaricus compactus Fr. 1861
- Gyrophila compacta (P. Karst.) Quél. 1886
- Tricholoma compactum P. Karst. 1879
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia
- Kapelusz
Średnica 7–30 cm, kształt początkowo wypukły, potem spłaszczony, w końcu nieco zagłębiony. Brzeg młodych owocników silnie podwinięty, nieznacznie bruzdkowano-karbowany. Powierzchnia niehigrofaniczna, gładka lub nieco filcowata, o barwie od bladokremowożółtawej do żółtawej, później ochrowawopomarańczowobrązowa lub różowawobeżowa, niekiedy brązowiejąca po dotknięciu[4].
- Blaszki
Początkowo bladożółte do cytrynowożółtych, później żółtawobeżowe do bladoochrowych, gęste, czasami rozwidlone przy brzegu kapelusza, przy trzonie zatokowato zaokrąglone i często nieznacznie zbiegające ząbkiem. Ostrza nieregularne[4].
- Trzon
Maczugowaty o wysokości do 8 cm i średnicy 2–6 cm, wewnątrz pusty. Powierzchnia żółtawa, przy podstawie brudnożółtawobeżowa lub szaropomarańczowa, gładka, matowa[4].
Zwarty, o barwie od białej do żółtawej. Smak mdły, zapach słaby, raczej nieprzyjemny. W stanie wysuszonym (eksykat) całe owocniki zmieniają barwę na winnopurpurową[4].
Występowanie i siedlisko
Znane jest występowanie białokrowiaka trójbarwnego tylko w niektórych krajach Europy[5]. W Polsce do 2003 r. podane były tylko dwa stanowiska (Bory Tucholskie 1997 i Góry Świętokrzyskie 2002). Według W. Wojewody jego rozprzestrzenienie w Polsce i stopień zagrożenia nie są znane[3]. W 2020 r. znany już na 5 stanowiskach. Podlegał ochronie częściowej w latach 1995–2004. Od roku 2014 ponownie został objęty ochroną częściową, bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej[4].
W Polsce notowany był w lasach i zaroślach z grabem, leszczyną, dziką porzeczką i lipą[3].
Przypisy
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-07-12] .
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-07-12] .
- ↑ a b c WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
- ↑ a b c d e AnnaA. Kujawa AnnaA., MałgorzataM. Ruszkiewicz-Michalska MałgorzataM., Izabela L.I.L. Kałucka Izabela L.I.L. (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4 .
- ↑ DiscoverLife [online] [dostęp 2021-07-12] .
