Brzozowo (powiat chełmiński)

Brzozowo
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Powiat

chełmiński

Gmina

Kijewo Królewskie

Liczba ludności (III 2011)

646[2]

Strefa numeracyjna

56

Kod pocztowy

86-200[3]

Tablice rejestracyjne

CCH

SIMC

0844910

Położenie na mapie gminy Kijewo Królewskie
Mapa konturowa gminy Kijewo Królewskie, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Brzozowo”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Brzozowo”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Brzozowo”
Położenie na mapie powiatu chełmińskiego
Mapa konturowa powiatu chełmińskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Brzozowo”
Ziemia53°18′58″N 18°25′21″E/53,316111 18,422500[1]

Brzozowo – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie chełmińskim, w gminie Kijewo Królewskie.

W roku 1966 powierzchnia wsi wynosiła 7,8 km²[4].

Podział administracyjny

W latach 1466–1772 wieś znajdowała się na terenie powiatu chełmińskiego, w województwie chełmińskim.

W latach 1772–1807, 1815 - 1829, 1878 - 1920 położona była w prowincji Prusy Zachodnie, w rejencji kwidzyńskiej, w powiecie chełmińskim.

W latach 1807–1815 położona była w departamencie bydgoskim, w powiecie chełmińskim.

W latach 1829–1878 położona była w prowincji Prusy, w rejencji kwidzyńskiej, w powiecie chełmińskim.

W latach 1920–1939 i 1945 - 1950 położona była w województwie pomorskim, w powiecie chełmińskim.

W latach 1939–1945 położona była w okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, w rejencji bydgoskiej, w powiecie chełmińskim, w obwodzie urzędowym Brzozowo[5].

W latach 1950–1954 położona była w województwie bydgoskim, w powiecie chełmińskim.

W latach 1954–1972 wieś położona była w województwie bydgoskim, w powiecie chełmińskim i była siedzibą władz gromady Brzozowo.

W latach 1975 – 1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego.

Etymologia

Nazwa wsi ma niepewne pochodzenie. Zakłada się, że nazwa jej powstała albo od jej wcześniejszego właściciela (nazwa wsi od imienia Brzoza) albo od charakterystyki flory (rosło tutaj dużo brzóz)[6].

W latach 1423–1424 wieś nazywała się Birkhecht[7].

W czasie przynależności do Królestwa Prus (później także Cesarstwa Niemieckiego) wieś nazywała się Brosowo[8].

Demografia

W latach 80. XIX w. wieś zamieszkiwana była 804 mieszkańców (w tym 55 katolików). Ludność tej wsi miała być uboga[8].

Według danych Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Chełmnie oraz Powiatowego Inspektoratu Statystycznego w Chełmnie (31 XII 1966 r.) sołectwo Brzozowo było zamieszkiwane przez 531 mieszkańców. Stanowiła największą wieś gromady Brzozowo[4].

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 646 mieszkańców[2]. Jest największą miejscowością gminy Kijewo Królewskie.

Historia

Na terenie wsi odkryto pozostałości kultury pucharów lejkowatych lub amfor kulistych z okresu neolitu[9].

W latach 1423–1424 była własnością rycerską zobowiązaną do wystawienia 1 służby w zbroi lekkiej[7].

W XVI w. stała się własnością klasztoru benedyktynów w Chełmnie[7].

Brzozowo, w swoim aktualnym kształcie, powstała za panowania Fryderyka II Wielkiego, który po I rozbiorze Polski zajął te ziemie i rozpoczął proces ich kolonizacji. Została ona lokowana jako wieś rzędowa, kolonia dla osadników niemieckich[10].

Wg. stanu z 1880 r. we wsi znajdować się miały 88 domy mieszkalne, szkoła, a także urząd gminy. Podlegała w tym czasie parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Chełmnie, a także tamtejszej poczcie[8]. Miała być wsią włościańską i folwarczną[8].

W 1939 Brzozowo stało się siedzibą obwodu urzędowego (Amtsbezirke) na której czele stał komisarz obwodowy (Amtscorsteher) Alfred Schmautz. Na terenie wsi w latach 1939 - 1945 działała organizacja partyjna, która odpowiadała podziałowi administracyjnemu. Brzozowo stanowiło w tym podziale drugi stopień podziału, czyli grupę (Ortsgruppe)[11].

W 1945 r. na terenie gminy Robakowo działała organizacja PPS, która liczyła ok. 24 członków[12].

W latach 1945–1947 na terenie wsi zorganizowano Gminną Spółdzielnię ,,Samopomoc Chłopska". W 1948 r. weszła ona w skład Powiatowego Związku GSów[13].


W latach 60. XX w. na terenie wsi, w ramach, Spółdzielczości ,,Samopomoc Chłopska" funkcjonowała restauracja[14]. W ramach projektu Szkół-Pomników Tysiąclecia (budowane ze środków Społecznego Funduszu Budowy Szkół i Internatów - SFBSiI) w Brzozowie wzniesiona została szkoła[15]. W tym samym czasie na terenie wsi uruchomiona została Szkoła Przysposobienia Rolniczego[16].

W 1966 r. we wsi uruchomiono Międzykółkowe Bazy Maszynowe w celu usprawnienia działalności Kółek Rolniczych. Baza ta miała przyczynić się do szybszej i bardziej kompleksowej mechanizacji w oparciu o własny park maszynowym, warsztat naprawczy oraz dostępność ,,wysoko wykwalifikowanej kadry"[17].

Zabytki

Według rejestru zabytków NID[18] na listę zabytków wpisane są schrony amunicyjne M-3 i M-4 w zespole twierdzy Chełmno, zbudowane po 1914, nr rej.: A/1511/ z 14.02.1980.

Oświata i religia

We wsi znajduje się szkoła podstawowa i kaplica należąca do parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Chełmnie.

Zobacz też

Linki zwenętrzne

Przypisy

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 11723
  2. ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 101 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
  4. ↑ a b K. Faber, Podział administracyjny powiatu chełmińskiego (według stanu z 31 XII 1966 r.) [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, s. 537.
  5. ↑ J. Sziling, Dzieje Chełmna i powiatu w okresie okupacji hitlerowskiej (1939 - 1945) [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, ss. 322 - 323.
  6. ↑ H. Turska, Nazwy miejscowe powiatu chełmińskiego [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, s. 103.
  7. ↑ a b c Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [online], www.slownik.ihpan.edu.pl [dostęp 2024-06-25] .
  8. ↑ a b c d Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom I - wynik wyszukiwania - DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2024-06-25] .
  9. ↑ J. Grześkowiak, Najdawniejsze dzieje Chełmna i okolicy [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, mapa pomiędzy ss. 46 - 47; s. 60.
  10. ↑ E. Kwiatkowska, Osadnictwo powiatu chełmińskiego do połowy XX wieku [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, ss. 76 - 77.
  11. ↑ J. Sziling, Dzieje Chełmna i powiatu w okresie okupacji hitlerowskiej (1939 - 1945) [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, ss. 322 - 325.
  12. ↑ M. Wojciechowski, Kształtowanie i utrwalanie władzy ludowej w Chełmnie i powiecie w latach 1945 - 1948 [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, s. 346.
  13. ↑ K. Faber, Rozwój gospodarczy i demograficzny powiatu chełmińskiego w latach 1945 - 1965 [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, ss. 411 - 412.
  14. ↑ K. Faber, Rozwój gospodarczy i demograficzny powiatu chełmińskiego w latach 1945 - 1965 [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, s. 412.
  15. ↑ K. Faber, Oświata i życie kulturalne Chełmna i powiatu w Polsce Ludowej [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, s. 431.
  16. ↑ K. Faber, Oświata i życie kulturalne Chełmna i powiatu w Polsce Ludowej [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, s. 433.
  17. ↑ K. Faber, Rozwój gospodarczy i demograficzny powiatu chełmińskiego w latach 1945 - 1965 [w:] ,,Dzieje Chełmna i jego regionu. Zarys monograficzny", red. M. Biskup, Toruń 1968, s. 404.
  18. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024, s. 28 [dostęp 2016-05-22] .