Buławnik
 Buławnik wielkokwiatowy | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | liliopodobne (≡ jednoliścienne) | ||
| Rząd | szparagowce | ||
| Rodzina | storczykowate | ||
| Podrodzina | epidendronowe | ||
| Rodzaj | buławnik | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Cephalanthera Rich. Mém. Mus. Hist. Nat. 4: 51 (1818)[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Cephalanthera damasonium (Mill.) Druce[4][5] | |||
| Synonimy | |||
| |||
| |||
| |||
Buławnik (Cephalanthera Rich.) – rodzaj roślin należący do rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Obejmuje 19 gatunków[3]. Zasięg rodzaju obejmuje Eurazję, północno-zachodnią Afrykę i zachodnią Amerykę Północną[3]. W Polsce występują trzy gatunki[7]. Rośliny te zasiedlają zwykle żyzne lasy liściaste, rzadziej rosną na łąkach, preferują gleby wapienne[8].
Rozmieszczenie geograficzne
Przedstawiciele rodzaju występują niemal w całej Europie (brak ich na dalekiej północy)[3] – na tym kontynencie rośnie 5 gatunków[9], w północno-zachodniej Afryce (od Maroka po Tunezję), w Azji od Bliskiego Wschodu i Uralu po Japonię, ale bez dalekiej północy i strefy tropikalnej[3] (w Chinach obecnych jest 9 gatunków z czego cztery to endemity tego kraju[10]). Jeden gatunek (Cephalanthera austiniae) rośnie w zachodniej Ameryce Północnej od Kolumbii Brytyjskiej po Kalifornię[3][11].
- Gatunki flory Polski[7]
- buławnik czerwony Cephalanthera rubra (L.) Rich.
- buławnik mieczolistny Cephalanthera longifolia (L.) Fritsch
- buławnik wielkokwiatowy Cephalanthera damasonium (Mill.) Druce
-
Buławnik wielkokwiatowy -
Buławnik mieczolistny -
Buławnik czerwony
Morfologia
- Pokrój
- Rośliny zielne, z podłużnym kłączem rosnącym poziomo lub pionowo[8], zwykle z gęsto wyrastającymi z niego w pęczkach korzeniami przybyszowymi, nitkowatymi, nieco mięsistymi[10]. Pędy zielone lub bezzieleniowe u gatunków mykoheterotroficznych – C. austiniae[8], C. gracilis i C. calcarata[10]. Łodygi prosto wzniesione, rzadziej pokładające się[8], nierozgałęzione[10].
- Liście
- Płaskie, ułożone na pędzie spiralnie lub naprzemianlegle[8]. Z pochwiastymi nasadami, u gatunków mykoheterotroficznych zredukowane do błoniastych pochew[10].
- Kwiaty
- Dość duże, białe lub czerwone, zebrane w niezbyt gęste, groniaste kwiatostany szczytowe[10]. Zalążnia siedząca, skręcona u nasady. Listki okwiatu często stulone. Warżka podzielona na dwie części z ruchomym połączeniem. Część nasadowa ma kształt rynienkowaty i zaopatrzona jest w krótką ostrogę. Część szczytowa warżki jest trójkątna lub sercowata, pokryta jest drobnymi włoskami. Prętosłup jajowaty, ze znamieniem kubeczkowatym[8].
- Owoce
- Wzniesione torebki[10].
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Jeden z rodzajów plemienia Neottieae w podrodzinie epidendronowych (Epidendroideae) z rodziny storczykowatych (Orchidaceae)[12][13][14].
- Cephalanthera austiniae (A.Gray) A.Heller
- Cephalanthera calcarata S.C.Chen & K.Y.Lang
- Cephalanthera caucasica Kraenzl.
- Cephalanthera cucullata Boiss. & Heldr.
- Cephalanthera damasonium (Mill.) Druce – buławnik wielkokwiatowy
- Cephalanthera epipactoides Fisch. & C.A.Mey.
- Cephalanthera erecta (Thunb.) Blume
- Cephalanthera ericiflora Szlach. & Mytnik
- Cephalanthera exigua Seidenf.
- Cephalanthera falcata (Thunb.) Blume
- Cephalanthera gracilis S.C.Chen & G.H.Zhu
- Cephalanthera humilis X.H.Jin
- Cephalanthera kurdica Bornm. ex Kraenzl.
- Cephalanthera longibracteata Blume
- Cephalanthera longifolia (L.) Fritsch – buławnik mieczolistny
- Cephalanthera nanchuanica (S.C.Chen) X.H.Jin & X.G.Xiang
- Cephalanthera pusilla (Hook.f.) Seidenf.
- Cephalanthera rubra (L.) Rich. – buławnik czerwony
- Cephalanthera subaphylla Miyabe & Kudô
- Cephalanthera × mayeri (E.Mayer & Zimmerm.) A.Camus
- Cephalanthera × otto-hechtii G.Keller
- Cephalanthera × renzii B.Baumann, H.Baumann, R.Lorenz & Ruedi Peter
- Cephalanthera × schaberi H.Baumann
- Cephalanthera × schulzei E.G.Camus
- Cephalanthera × taubenheimii H.Baumann
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-01] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Cephalanthera Rich.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-24].
- ↑ Cephalanthera. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-05-24].
- ↑ Cephalanthera. Tropicos.org. [dostęp 2023-06-15].
- ↑ a b c Cephalanthera. [w:] The World Checklist of Vascular Plants [on-line]. Catalogue of Life Checklist. [dostęp 2023-06-15].
- ↑ a b ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 54, ISBN 978-83-62975-45-7 .
- ↑ a b c d e f Dariusz L.D.L. Szlachetko Dariusz L.D.L., MichałM. Skakuj MichałM., Storczyki polski, Poznań: Sorus, 1996, s. 217-218, ISBN 83-85599-97-5, OCLC 41266828 .
- ↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 178, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ a b c d e f g Xinqi Chen; Stephan W. Gale; Phillip J. Cribb: Cephalanthera Richard. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-05-24].
- ↑ Charles J. Sheviak; Paul M. Catling: Cephalanthera Richard. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-05-24].
- ↑ Florida Museum of Natural History: Orchid Tree: a phylogeny of epiphytes (mostly) on the tree of life. [dostęp 2010-08-02]. (ang.).
- ↑ Genus Cephalanthera Rich.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-05-24].
- ↑ Cephalanthera. National Center for Biotechnology Information. [dostęp 2023-06-15].
