Chryzotyl
| Ten artykuł od 2011-07 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
Właściwości chemiczne i fizyczne | |||
Inne nazwy | azbest serpentynowy, azbest biały | ||
---|---|---|---|
Skład chemiczny | zasadowy krzemian magnezu (Mg6[(OH)8/Si4O10]) | ||
Twardość w skali Mohsa | 2,5 | ||
Przełam | nierówny, drzazgowaty | ||
Łupliwość | brak | ||
Układ krystalograficzny | jednoskośny | ||
Gęstość minerału | 2,45–2,55 g/cm³ | ||
Właściwości optyczne | |||
Barwa | biała, szara, szarozielona, żółtobrunatna | ||
Rysa | biała, jasnoszara | ||
Połysk | jedwabisty, niekiedy tłusty | ||
|
Chryzotyl (azbest serpentynowy, azbest biały) – minerał z grupy krzemianów, zaliczany do grupy serpentynów (włóknistych). Pospolity i szeroko rozpowszechniony. Pod względem chemicznym jest to uwodniony krzemian magnezu. Zawiera ok. 40% krzemionki, tlenek magnezu i domieszki żelaza, glinu i innych metali.
Nazwa pochodzi od gr. khrysos = złoto oraz tillai = strzępki, kłaczki; tilos = włókno, nić. Nawiązuje do barwy i sposobu wykształcenia minerału.
Charakterystyka
Właściwości
Kryształ giętki, sprężysty, przeświecający, nieprzezroczysty. Czasami wykazuje podzielność na długie, cienkie, włókna.
Występowanie
Powstaje w wyniku hydrotermalnych przeobrażeń (w temperaturze poniżej 350 °C) skał magmowych: dunitów, perydotytów.
Jest głównym składnikiem serpentynitów. Najczęściej tworzy się wskutek przeobrażenia oliwinów, piroksenów, amfiboli, niekiedy: biotytu, chlorytu.
Stanowi 93% azbestu wytwarzanego i stosowanego w przemyśle.
Miejsca występowania:
- Na świecie: Kanada – Quebec, USA – Kalifornia, Vermont, Arizona, Rosja – Ural, Zimbabwe, RPA – Transval, Wielka Brytania – Kornwalia, Austria, Słowacja, Czechy.
- W Polsce: na Dolnym Śląsku – okolice Ślęży k. Sobótki, Góry Złote – Złoty Stok, Góry Sowie.
Zastosowanie
Do niedawna był stosowany jako:
- dodatek do pokryć dachowych (eternit)
- tworzyw typu PVC
- materiał izolacyjny, izolator termiczny i elektryczny
- w przemyśle papierniczym
- jako ogniotrwały surowiec tkacki
Po odkryciu, że może być przyczyną chorób nowotworowych i pylicy płuc jego zastosowanie uległo ograniczeniu.
Linki zewnętrzne
- chryzotyl na stronie Webmineral.com (ang.)
- chryzotyl na stronie Mindat.org (ang.)
- Britannica: science/chrysotile
- SNL: krysotil
- identyfikator minerału w Mindat: 975