Dierama
 Dierama igneum | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | liliopodobne (≡ jednoliścienne) | ||
| Rząd | szparagowce | ||
| Rodzina | kosaćcowate | ||
| Rodzaj | Dierama | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Dierama K.H.E. Koch Index Sem. Horto Bot. Berol. 1854 App.: 10. 1855[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| D. ensifolium K. H. E. Koch et Bouché[3] | |||
| |||
| |||
Dierama – rodzaj roślin należący do rodziny kosaćcowatych (Iridaceae). Obejmuje 44 gatunki[4][5][4]. Rośliny te występują w naturze głównie w Afryce Południowej, między Półwyspem Przylądkowym a KwaZulu-Natal[4], nieliczne sięgają dalej na północ rosnąc w górach wschodniej Afryki po Etiopię[6][4]. Rosną w różnych siedliskach – od pęknięć w skałach, poprzez formacje trawiaste, wrzosowiskowe i zaroślowe po górskie mokradła[4]. Niektóre gatunki uprawiane są w klimacie ciepłym jako rośliny ozdobne. Są trwałe i niewymagające o ile rosną w miejscach słonecznych[4].
Morfologia
- Pokrój
- Byliny z bulwocebulami okrytymi włóknisto poszarpanymi okrywami, czasem tworzące zbite kępy i darnie. Pędy kwiatostanowe osiągają do 2 m wysokości[4].
- Liście
- Zwykle zimotrwałe, rzadziej zamierające zimą, dwurzędowe, wąskie, płaskie i sztywne, zwykle krótsze od pędów kwiatostanowych[4].
- Kwiaty
- U niektórych gatunków nieliczne, u innych liczne, zebrane w kłosokształtne, rozgałęzione kwiatostany, zwykle przewisające (kwiaty wzniesione tylko u D. plowesii[7]). Kwiaty wsparte są dwoma przysadkami, czasem srebrzystymi. Okwiat efektowny, bezwonny i barwny (najczęściej różowy, poza tym: czerwony, fioletowy, niebieski, jasnożółty lub biały). Sześć listków okwiatu podobnych jest wielkością, u dołu zrastają się w krótką rurkę. Pręciki są trzy. Zalążnia jest dolna, trójkomorowa, z nielicznymi zalążkami. Szyjka słupka pojedyncza, ale rozgałęzia się na trzy cienkie ramiona[4].
- Owoce
- Trójkomorowe, kulistawe i zwisające torebki zawierające okazałe nasiona[4].
Systematyka
Rodzaj z plemienia Croceae, z podrodziny Crocoideae z rodziny kosaćcowatych (Iridaceae)[8].
- Wykaz gatunków[5]
- Dierama adelphicum Hilliard
- Dierama ambiguum Hilliard
- Dierama argyreum L.Bolus
- Dierama atrum N.E.Br.
- Dierama cooperi N.E.Br.
- Dierama cupuliflorum Klatt
- Dierama densiflorum Marais
- Dierama dissimile Hilliard
- Dierama dracomontanum Hilliard
- Dierama dubium N.E.Br.
- Dierama elatum N.E.Br.
- Dierama erectum Hilliard
- Dierama floriferum Hilliard
- Dierama formosum Hilliard
- Dierama galpinii N.E.Br.
- Dierama gracile N.E.Br.
- Dierama grandiflorum G.J.Lewis
- Dierama igneum Klatt
- Dierama insigne N.E.Br.
- Dierama inyangense Hilliard
- Dierama jucundum Hilliard
- Dierama latifolium N.E.Br.
- Dierama longistylum Marais
- Dierama luteoalbidum I.Verd.
- Dierama medium N.E.Br.
- Dierama mobile Hilliard
- Dierama mossii (N.E.Br.) Hilliard
- Dierama nebrownii Hilliard
- Dierama nixonianum Hilliard
- Dierama pallidum Hilliard
- Dierama parviflorum Marais
- Dierama pauciflorum N.E.Br.
- Dierama pendulum (L.f.) Baker
- Dierama pictum N.E.Br.
- Dierama plowesii Hilliard
- Dierama pulcherrimum (Hook.f.) Baker
- Dierama pumilum N.E.Br.
- Dierama reynoldsii Verd.
- Dierama robustum N.E.Br.
- Dierama sertum Hilliard
- Dierama trichorhizum (Baker) N.E.Br.
- Dierama tyrium Hilliard
- Dierama tysonii N.E.Br.
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-03-03] (ang.).
- ↑ a b Dierama. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-03-03]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 448. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ a b Dierama. The Plant List. [dostęp 2019-03-03]. (ang.).
- ↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 294, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ Mark Hyde, Bart Wursten, Petra Ballings, Meg Coates Palgrave: Dierama K. Koch - Wandflowers. [w:] Flora of Zimbabwe [on-line]. 2002. [dostęp 2019-03-03].
- ↑ Genus: Dierama K. Koch. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-03-03].
- J9U: 987007544385005171
