Dom Szymkowica w Tarnowskich Górach
Budynek ok. 1900 roku | |||
Państwo | Cesarstwo Niemieckie | ||
---|---|---|---|
Miejscowość | |||
Adres | Ring 14 | ||
Typ budynku | kamienica | ||
Zniszczono | |||
Pierwszy właściciel | nieznany | ||
Kolejni właściciele |
| ||
Położenie na mapie Tarnowskich Gór | |||
Położenie na mapie Cesarstwa Niemieckiego | |||
50°26′41,6″N 18°51′16,9″E/50,444889 18,854694 |
Dom Szymkowica[4][5] w Tarnowskich Górach – XVI-wieczny budynek, który istniał do 1908 roku i znajdował się na działce pod numerem 14 przy Rynku w Tarnowskich Górach. Przez prawie 300 lat (do 1898 roku) był siedzibą władz miasta.
Historia
Dokładna data wybudowania budynku nie jest znana. Wiadomo, że w XVI wieku jego właścicielem był burmistrz Tarnowskich Gór, Stanislaus Szymkowicz (inne formy zapisu: Stanisław Schimkowitz, Stanisław Szymkowic), od którego nazwiska pochodzi utrwalona w lokalnej historiografii nazwa obiektu[3][4]. Po śmierci Stanisława w 1597 roku budynek stał się własnością jego syna, Johannesa Schimkowitza[1], który 21 kwietnia 1608 roku sprzedał budynek za kwotę 1000 florenów tarnogórskiemu magistratowi[4][3][6] . Wkrótce dom stał się siedzibą władz miasta, a w otwarciu nowego ratusza udział wziął Jan Jerzy Hohenzollern, pan Tarnowskich Gór[7].
W 1701 roku budynek spłonął w wielkim pożarze miasta, a w 1706 roku został odbudowany za kwotę 600 florenów[8]. Rok później 166 florenów wydano na wyposażenie jego górnego piętra[8]. Kolejne pożary trawiły kamienicę w 1742 i 1746 roku[8]. Wartość obiektu wykazywana w katastrach z lat 1746–1840 wynosiła 500 talarów[8].
Na najstarszym zachowanym planie miasta pochodzącym z 1797 roku za Domem Szymkowica widoczny jest niewielki skład soli (Saltz Niederlage), zlikwidowany w pierwszych latach XIX wieku[9]. Około 1823 roku przeprowadzono generalny remont budynku[10]. Po oddaniu do użytku 11 sierpnia 1898 roku nowego ratusza, Dom Szymkowica przestał pełnić swoje funkcje[6][1].
W 1908 roku działkę wraz z dawnym ratuszem zakupiło Towarzystwa Zaliczkowe w Tarnowskich Górach (niem. Vorschuss-Verein zu Tarnowitz), wielowiekowy budynek został zburzony, a na jego miejscu wzniesiono nową, historyzującą kamienicę[1].
Architektura
Dom Szymkowica był trzy- lub dwukondygnacyjną budowlą z dziesięcioma pomieszczeniami, własną studnią i stajnią[6][4]. Według katastru z 1843 roku dom miał wymiary 50 × 50 stóp (ok. 15,7 × 15,7 m), był dwukondygnacyjny, wzniesiony z cegły, jego dach kryty był gontem, a przylegał do niego niewielki budynek o wymiarach 45 × 35 stóp (ok. 14,1 × 9,4 m), prawdopodobnie dawny browar[8]. Kataster z 1888 roku podaje dla Domu Szymkowica wymiary 15,8 × 15,6 m oraz wysokość 8 m do gzymsu, dach budowli kryty zaś był papą[10]. Boczny, składający się z trzech pomieszczeń, budynek miał 14 m długości, 9,8 m szerokości i 6,3 m wysokości, natomiast dobudowane w 1887 roku pomieszczenie gospodarcze miało 9,6 m długości, 1,7 m szerokości i 2,6 m wysokości[10].
Przypisy
- ↑ a b c d e Wojcik 2017 ↓, s. 162.
- ↑ Szlachcic-Dudzicz 2000 ↓, s. 67.
- ↑ a b c Wojcik 2017 ↓, s. 160.
- ↑ a b c d Broniec i in. 2009 ↓, s. 17.
- ↑ esp, Tarnowskie Góry. Bank Stowarzyszeń w miejscu Domu Szymkowica [online], gwarek.com.pl [dostęp 2023-12-30] (pol.).
- ↑ a b c Kuzio-Podrucki 2003 ↓.
- ↑ Kwak 2000 ↓, s. 106.
- ↑ a b c d e Wojcik 2017 ↓, s. 44.
- ↑ Wojcik 2017 ↓, s. 16–17.
- ↑ a b c Wojcik 2017 ↓, s. 46.
Bibliografia
- Arkadiusz Kuzio-Podrucki. Trzeci Ratusz. „Montes Tarnovicensis”. nr 11, 2003-04-20. Oficyna Monos. ISSN 1640-0216. [zarchiwizowane z adresu 2006-06-22]. (pol.).
- Marian Broniec, Ryszard Bednarczyk, Arkadiusz Czech, Mieczysław Filak, Krzysztof Gwóźdż, Jan Hahn, Marek Kandzia, Alicja Kosiba-Lesiak, Zofia Krzykowska, Dominik Ochman, Marek Panuś, Przemysław Rubacha, Anna Sopuch, Gabriela Szubińska, Marek Wojcik, Roman Wolniszewski: Przewodnik Tarnowskie Góry. Tarnowskie Góry: Drukpol sp.j., 2009. ISBN 978-83-61458-36-4.
- Jan Kwak: Tarnowskie Góry w okresie habsburskim (1526-1763). Życie gospodarczo-społeczne. W: Historia Tarnowskich Gór. Jan Drabina (red.). Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000. ISBN 83-911508-3-6.
- Danuta Szlachcic-Dudzicz: Tarnowskie Góry w okresie habsburskim (1526-1763). Układ przestrzenny miasta i jego zabudowa. W: Historia Tarnowskich Gór. Jan Drabina (red.). Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000. ISBN 83-911508-3-6.
- Marek Wojcik: Tarnogórski rynek. Dzieje domów i mieszkańców od XVII wieku do początków XX wieku. Tarnowskie Góry: Urząd Miejski w Tarnowskich Górach, 2017. ISBN 978-83-939816-1-8.
- p
- d
- e
UNESCO[A] | |
---|---|
Zamki i pałace | |
Obiekty sakralne |
|
Pozostałe budynki |
|
Zabytkowe parki | |
Inne obiekty | |
Obiekty nieistniejące |
|
- ↑ obiekty objęte wpisem pod nazwą Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach
- p
- d
- e
Pierzeja południowa |
|
---|---|
Pierzeja wschodnia |
|
Pierzeja północna |
|
Pierzeja zachodnia |
|