Gorzeń Górny
wieś | |||
Zabytkowy dworek Emila Zegadłowicza | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Powiat | wadowicki | ||
Gmina | Wadowice | ||
Liczba ludności (2011) | |||
Strefa numeracyjna | 33 | ||
Kod pocztowy | 34-100[4] | ||
Tablice rejestracyjne | KWA | ||
SIMC | 0074180 | ||
Położenie na mapie gminy Wadowice | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |||
Położenie na mapie powiatu wadowickiego | |||
49°51′14″N 19°29′42″E/49,853889 19,495000[1] | |||
|
Gorzeń Górny – wieś w Polsce administracyjnie należąca do województwa małopolskiego, powiatu wadowickiego i gminy Wadowice[5][6].
Położenie
Wieś jest położona na lewym brzegu rzeki Skawy, na skraju Beskidu Małego, u podnóża Iłowca (477 m), stanowiącego najwyżej położony punkt wsi. Graniczy z miejscowościami: Ponikiew, Jaroszowice, Zawadka i Gorzeń Dolny.
Przez sołectwo Gorzeń Górny przebiega odcinek drogi krajowej nr 28 (Zator – Medyka). Od tej drogi odgałęziają się drogi powiatowe nr 04-250 Gorzeń Górny – Koziniec oraz nr 04-251 Gorzeń Górny – Ponikiew.
Obszar Gorzenia Górnego obejmuje 202 ha. Przeważają użytki rolne (55% powierzchni). Lasy i grunty leśne stanowią 36% powierzchni miejscowości. Gorzeń Górny zamieszkują 282 osoby (2008).
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego.
Historia
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1419 roku, choć jej teren był prawdopodobnie zamieszkały już znacznie wcześniej. Miejscowa tradycja lokuje na wzgórzu Grapa, zwanym też „Grodziskiem”, pozostałości grodziska, pochodzącego być może z okresu kultury łużyckiej. Nie zachowały się żadne ślady umocnień. W latach 20. XX w. w tym rejonie znaleziono ułamki naczyń glinianych z przełomu er[7].
W XVI wieku Gorzeń Górny stanowił własność Gorzeńskich herbu Topór, a w XVII wieku księdza Głogurskiego i Biberstein-Starowieyskich. W 1725 r. Franciszek Starowieyski sprzedał go Skorupkom-Padlewskim. Od 1792 roku był własnością Jakuba Littmana Hupperta, który wybudował tu klasycystyczny dworek. Od wnuków Hupperta kupiła go Eleonora Czerniczkowa, która z kolei w 1883 roku sprzedała go profesorowi gimnazjum w Wadowicach Tytusowi Zegadłowiczowi. Po nim odziedziczył go syn Emil Zegadłowicz, który rozsławił wioskę zarówno za sprawą własnej twórczości literackiej, jak i założonej w Gorzeniu Górnym grupy artystycznej „Czartak”. Do dworku Zegadłowiczów przyjeżdżało wówczas (lata 20. i 30. XX wieku) wielu artystów, publicystów i uczestników polskiego życia publicznego, aby dyskutować, tworzyć i wypoczywać.
Zabytki
Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[8].
Zasoby turystyczne i przyrodnicze
- dworek (XVIII w.) otoczony starym parkiem, mieszczący do grudnia 2017 Muzeum Emila Zegadłowicza poety, dramaturga i mecenasa kultury
- Klecza Górna – Gorzeń Górny – Bliźniaki – Inwałd
- Wadowice – Gorzeń Górny – PKS Czartak
- dwa pomniki przyrody ożywionej:
- lipa drobnolistna o obwodzie pnia 300 cm
- wiąz pospolity o obwodzie pnia 430 cm
Zobacz też
- Gorzeń Dolny
- Gorzeń
- Emil Zegadłowicz
- Czartak
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 35129
- ↑ Wieś Gorzeń Górny w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-03-02] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-02].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 325 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Gabriel Leńczyk, (oprac. Stanisław Kołodziejski): Katalog grodzisk i zamczysk z terenu Małopolski. Kraków: Muzeum Archeologiczne w Krakowie, 1983, s. 18, 59.
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01] .
Bibliografia
- Aleksy Siemionow Ziemia Wadowicka, 1984
- Radosław Truś Beskid Mały, 2008
- Plan odnowy miejscowości Gorzeń Górny na lata 2009-2015 –Załącznik do Uchwały Rady Miejskiej w Wadowicach z dnia 24.02.2009 r.. wadowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-25)].
- p
- d
- e
Miasto | |
---|---|
Wsie |
|
Integralne części wsi |
|