Helena Duninówna

Helena Duninówna
Data i miejsce urodzenia

14 kwietnia 1888
Warszawa

Data i miejsce śmierci

12 listopada 1971
Łódź

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

literatura

Epoka

literatura współczesna

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi

Helena Duninówna, także Helena Szpot-Duninówna (ur. 14 kwietnia 1888 w Warszawie, zm. 12 listopada 1971 w Łodzi)[1] – pisarka książek dla dzieci oraz książek wspomnieniowo-eseistycznych[2], poetka, nauczycielka i działaczka oświatowa[3]

Życiorys

Grób Heleny Szpot-Dunin na Cmentarzu Powązkowskim.

Duninówna urodziła się i spędziła młodość w Warszawie[4], gdzie mieszkała w lewym skrzydle Pałacu Błękitnego[5]. W młodości pobierała prywatne lekcje u Ignacego Chrzanowskiego[2], uczyła się w prywatnej szkole żeńskiej Jadwigi Sikorskiej[5], a ponadto w szkole muzycznej, planując pracę w operze warszawskiej[2]. Duninówna ukończyła studia na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie[6], a także polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim[5].

I wojnę światową spędziła w Moskwie, gdzie przebywała w związku ze służbowym przeniesieniem swojego ojca. Tam poprzez swojego brata Mieczysława[5], poznała m.in. Witkacego, z którym jej brat miał się przyjaźnić[7]. W Moskwie w 1916 wydała swoją pierwszą książkę dla dzieci pt. Lwica[2]. Powróciwszy z Rosji podjęła pracę jako nauczycielka literatury w Warszawie[4][2] na pensji Anny Jakubowskiej[2]. Podczas II wojny światowej uczestniczyła w tajnym nauczaniu. W 1945 przyjechała do Łodzi, w której pozostała do śmierci[4]. Tam mieszkała w Domu Literatów[8], jednocześnie działając w Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”, gdzie prowadziła referat Żywego Słowa i Muzyki oraz Towarzystwie Wiedzy Powszechnej. Z czasem pracowała również jako bibliotekarka w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Łodzi[2].

Publikowała książki dla dzieci i młodzieży, opowiadania i utwory poetyckie[4], a także książki poświęcone swoim wspomnieniom, w tym m.in. wśród artystów w Moskwie[2].

Życie prywatne

Helena Duninówna była córką prawnika Karola Dunina[9] i nauczycielki Eugenii z domu Pytlińskiej[5], a także bratanicą lekarza – Teodora Dunina[10]. Jej mężem był aktor – Tadeusz Małuszyński (zm. 1973)[11].

Miała jednego brata – Mieczysława Dunina, z którym mieszkała w Domu Literatów w Łodzi. Została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[12] w grobie swojej matki[5].

Odznaczenia

Publikacje

  • Agencja Antymasońska: biuletyn (Warszawa 1938)[14]
  • Aneczka (Moskwa 1918)[15]
  • Ania wszystko potrafi! (Warszawa 1936)[16]
  • Bajki polskie (Moskwa 1917)[17]
  • Boks i Kizia (Moskwa 1918)[18]
  • Boże Narodzenie (Warszawa 1927)[19]
  • Ci, których znałam (Łódź 1957)[20]
  • Dziennik / Maria Baszkircew (Warszawa 1967, współautor Maria Baszkircew)[21]
  • Gawędy o dawnej Łodzi (Łódź 1958)[22]
  • Historia siedemnastu lalek (Warszawa 1928)[23]
  • Historja misia (Moskwa 1918)[24]
  • Jadwiga królowa Polski: opowieść. (Warszawa 1933)[25]
  • Klasówka (Warszawa 1930)[26]
  • Kobieto, puchu marny (Łódź 1965)[27]
  • Kocham się, Polsko: chór mieszany (Poznań 1938, współautor: Konrad Rozynek)[28]
  • Koleżanki (Warszawa 1929)[29]
  • Kwiaty wśród dymów: gawędy o dawnej Łodzi (Łódź 1969, współautor: Wacław Kondek)[30]
  • Ludzie i rzeczy (Łódź 1968)[31]
  • Lwica (Moskwa 1916)
  • Na obczyźnie (Warszawa 1923)[32]
  • Na skraju lasu: opowiadanie dla młodzieży (Poznań 1926)[33]
  • Na wieczór swego życia przyjdź z własną lampą (Łódź 1971)[34]
  • Niespodzianki warszawskie (Warszawa 1956)[35]
  • O czym mówiły jaskółki (Warszawa 1927)[36]
  • Odeszło – żyje (Łódź 1961)[37]
  • Opowieści lasu (Moskwa 1918)[38]
  • Pierwszy bój: opowiadanie z czasów strajku szkolnego (Warszawa 1931)[39]
  • Piosenki dla dzieci. Z towarzyszeniem fortepianu. (Warszawa 1933)[40]
  • Pod srebrną falą (Poznań 1923)[41]
  • Prawda czy bajka (Warszawa 1930)[42]
  • Przyjaciele Jerzyka (Warszawa 1919)[43]
  • Przyjaciółki (Warszawa 1932)[44]
  • Styczniowy wieczór (Warszawa 1929)[45]
  • Szkolne zwycięstwo Janki (Warszawa 1932)[46]
  • Ulisia w Jaworzu (Warszawa 1930)[47]
  • Warszawskie nowinki: 1815-1900 (Warszawa 1970)[48]
  • Zima (Moskwa 1918)[49]
  • Zwierzyniec Antosia i Madzi (Warszawa 1933)[50]
  • Żywe portrety (Warszawa 1929)[45]
  • Diabelski most
  • Dziwna historia
  • Dzwony Rzymu
  • Jaś i Janek
  • Kopciuszek
  • Małe i duże zmartwienia
  • O Jurasiu i wiedźmie
  • Przygoda Bobusia
  • Sześć bajeczek
  • Tomcio Paluszek
  • Zajęcza dola[51]

Przypisy

  1. ↑ Lesław M.L.M. Bartelski Lesław M.L.M., Polscy pisarze współcześni: informator 1944-1970, Agencja Autorska, 1972 [dostęp 2022-09-23]  (pol.).
  2. ↑ a b c d e f g h Na wieczór swego życia przyjdź z własną lampą. Wspomnienie o Helenie Duninównie (1888-1971), [w:] AnnaA. Sztaudynger-Kaliszewicz AnnaA., Regionalia Ziemi Łódzkiej, „Kronika Miasta Łodzi” (1/2), bc.wbp.lodz.pl, 1997 [dostęp 2022-09-23] .
  3. ↑ KrystynaK. Jabłońska KrystynaK., Miałem kiedyś przyjacioł: Wspomnienia o Kazimierzu Tetmajerze, Wyd. Literackie, 1972 [dostęp 2022-09-23]  (pol.).
  4. ↑ a b c d Poradnik Bibliotekarza, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, 1991 [dostęp 2022-09-23]  (pol.).
  5. ↑ a b c d e f MariaM. Wolińska MariaM., Nie przywiązuję znaczenia do pochodzenia, ale przyjemnie jest wiedzieć, gdzie dziadowie zamieszkiwali, issuu.com, Warszawa 2018 [dostęp 2022-09-23]  (ang.).
  6. ↑ Lesław M.L.M. Bartelski Lesław M.L.M., Polscy pisarze współcześni: informator 1944-1970, Agencja Autorska, 1972 [dostęp 2022-09-23]  (pol.).
  7. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., Ci, których znałam, Czytelnik, 1957, OCLC 961911599 [dostęp 2022-09-23] .
  8. ↑ MrM. SCOTT MrM., Wycieczka nr 146 „Sanie, Aleksandrów Łódzki i Bełdów” [online], Mr SCOTT jedzie do... [dostęp 2021-04-06] .
  9. ↑ AnnaA. Kossowska AnnaA., Zaginiony uśmiech Mickiewicza – próba archeologii kreatywnej, „Kwartalnik Opolski”, 4, 2011 .
  10. ↑ [3] Willa „Schodnica”, os. Ubocz 1 (1894-1897, proj. Tadeusz Stryjeński) [online], Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem [dostęp 2022-09-23] .
  11. ↑ AnnaA. Sztaudynger-Kalisiewicz AnnaA., Serce swobodne i młode. Wspomnienie o Amelii Bursównie, „Kronika Miasta Łodzi” (2), bc.wbp.lodz.pl, 1996 [dostęp 2023-04-04] .
  12. ↑ a b JadwigaJ. Czachowska JadwigaJ., AlicjaA. Szałagan AlicjaA., Współcześni polscy pisarze i badacze literatury, t. 2, C - F, 1994, s. 217-218 [dostęp 2023-12-17] .
  13. ↑ nekrolog, „Dziennik Łódzki” (272), bc.wbp.lodz.pl, 16 listopada 1971 [dostęp 2023-04-04] .
  14. ↑ JerzyJ. Braun JerzyJ. i inni red., Agencja Antymasońska: biuletyn, Warszawa: AntyM, 1938 [dostęp 2022-09-23] .
  15. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., Aneczka, Moskwa: J. Knebel, 1918 [dostęp 2022-09-23] .
  16. ↑ NUKAT | Prosto do informacji – katalog zbiorów polskich bibliotek naukowych [online], katalog.nukat.edu.pl [dostęp 2022-09-23]  (ang.).
  17. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH. i inni, Bajki polskie. 3, Moskwa: I. Knebel, 1917 [dostęp 2022-09-23] .
  18. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., Boks i Kizia, Moskwa: J. Knebel, 1918 [dostęp 2022-09-23] .
  19. ↑ NUKAT | Prosto do informacji – katalog zbiorów polskich bibliotek naukowych [online], katalog.nukat.edu.pl [dostęp 2022-09-23]  (ang.).
  20. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., Ci, których znałam, Warszawa: Czytelnik, 1957 [dostęp 2022-09-23] .
  21. ↑ Mariâ KonstantinovnaM.K. Baškirceva Mariâ KonstantinovnaM.K., HelenaH. Duninówna HelenaH., AnnaA. Kowalska AnnaA., Dziennik, Warszawa: Czytelnik, 1967 [dostęp 2022-09-23] .
  22. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., Gawędy o dawnej Łodzi, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1958 [dostęp 2022-09-23] .
  23. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., HelenaH. Duninówna HelenaH., JadwigaJ. Przeradzka-Jędrzejewska JadwigaJ., Historja siedemnastu lalek, Bibljoteka Książek Różowych, Warszawa: s.n, 1928 [dostęp 2022-09-23] .
  24. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., Historja misia, Moskwa: Knebel, 1918 [dostęp 2022-09-23] .
  25. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., Jadwiga królowa Polski: opowieść. T. 1, Książki Różowe i Błękitne. Bibljoteka Książek Błękitnych, Warszawa: Skład Główny w Księgarni Nowości, 1933 [dostęp 2022-09-23] .
  26. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., Klasówka, Książki Różowe i Błękitne. Bibljoteka Książek Błękitnych, Warszawa: skł. gł. „Dom Książki Polskiej”, 1930 [dostęp 2022-09-23] .
  27. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., Kobieto, puchu marny, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1965 [dostęp 2022-09-23] .
  28. ↑ KonradK. Rozynek KonradK., HelenaH. Duninówna HelenaH., Kocham cię, Polsko: chór mieszany, Poznań: K. Rozynek, 1938 [dostęp 2022-09-23] .
  29. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., Franciszka WeinlesF.W. Themerson Franciszka WeinlesF.W., Koleżanki, Książki Różowe i Błękitne. Bibljoteka Książek Różowych, Warszawa: skł. gł. „Dom Książki Polskiej”, 1929 [dostęp 2022-09-23] .
  30. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., WacławW. Kondek WacławW., Kwiaty wśród dymów: gawędy o dawnej Łodzi, wyd. 2, Łodź: Wydawnictwo Łódzkie, 1969 [dostęp 2022-09-23] .
  31. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., Ludzie i rzeczy, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1968 [dostęp 2022-09-23] .
  32. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., MikołajM. Wisznicki MikołajM., Na obczyźnie, Warszawa: Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska”, 1923 [dostęp 2022-09-23] .
  33. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., MariaM. Jaroszyńska MariaM., Na skraju lasu: opowiadanie dla młodzieży, Poznań ; Warszawa ; Wilno ; Lublin: nakład Księgarni Św. Wojciecha, 1926 [dostęp 2022-09-23] .
  34. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., Na wieczór swego życia przyjdź z własną lampą, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1971 [dostęp 2022-09-23] .
  35. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., BożenaB. Truchanowska BożenaB., Niespodzianki warszawskie, Warszawa: S. W. Czytelnik, 1956 [dostęp 2022-09-23] .
  36. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., O czem mówiły jaskółki, Bibljoteka Książek Różowych, Warszawa: E Wende i S-ka, 1927 [dostęp 2022-09-23] .
  37. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., Odeszło – żyje, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1961 [dostęp 2022-09-23] .
  38. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., Opowieści lasu, Moskwa: J. Knebel, 1918 [dostęp 2022-09-23] .
  39. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., WandaW. Wóycicka WandaW., Pierwszy bój: opowiadanie z czasów strajku szkolnego, Bibljoteka Książek Błękitnych, Warszawa: Dom Książki Polskiej, 1931 [dostęp 2022-09-23] .
  40. ↑ RytaR. Gnus RytaR. i inni, Piosenki dla dzieci: z towarzyszeniem fortepianu. Z. 2, Warszawa: Skład Główny L. Idzikowski, 1933 [dostęp 2022-09-23] .
  41. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., MariaM. Jaroszyńska MariaM., Pod srebrną falą: opowiadanie dla młodzieży, Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1923 [dostęp 2022-09-23] .
  42. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., Prawda czy bajka, Bibljoteka Książek Różowych, Warszawa: Dom Książki Polskiej, 1930 [dostęp 2022-09-23] .
  43. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., O.O. Mierczyńska O.O., Przyjaciele Jerzyka, Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta, 1919 [dostęp 2022-09-23] .
  44. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., Przyjaciółki, Zajmujące Czytanki. Serja 3, W Warszawie: Wydawnictwo M. Arcta, 1932 [dostęp 2022-09-23] .
  45. ↑ a b HelenaH. Duninówna HelenaH., NinaN. Karmazyńska NinaN., Styczniowy wieczór i Żywe portrety: obrazki dramatyczne, Bibljoteka Książek Błękitnych, Warszawa: Dom Książki Polskiej, 1929 [dostęp 2022-09-23] .
  46. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., Szkolne zwycięstwo Janki, Bibljoteka Książek Błękitnych, Warszawa: nakł. Księgarni Wydawniczej „Polska Zjednoczona”, 1932 [dostęp 2022-09-23] .
  47. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., ZofiaZ. Szyszko-Bohuszówna ZofiaZ., Ulisia w Jaworzu, Warszawa: Skł. gł. w Księgarni T. Ulasińskiego, 1930 [dostęp 2022-09-23] .
  48. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., Warszawskie nowinki: 1815-1900, Warszawa: Czytelnik, 1970 [dostęp 2022-09-23] .
  49. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., Zima, Moskwa: J. Knebel, 1918 [dostęp 2022-09-23] .
  50. ↑ HelenaH. Duninówna HelenaH., IrenaI. Szubert-Prądzyńska IrenaI., Zwierzyniec Antosia i Madzi, Bibljoteka Książek Różowych, S.l: s.n, 1933 [dostęp 2022-09-23] .
  51. ↑ 94792321 [online], viaf.org [dostęp 2022-09-23] .
  • ISNI: 0000000116896479
  • VIAF: 94792321
  • LCCN: n81108193
  • GND: 1043093400
  • SUDOC: 196246873
  • NKC: mzk2009521928
  • PLWABN: 9810554068205606
  • NUKAT: n01023502