Helvella queletii
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | grzyby | ||
Typ | workowce | ||
Klasa | kustrzebniaki | ||
Rząd | kustrzebkowce | ||
Rodzina | piestrzycowate | ||
Rodzaj | piestrzyca | ||
Gatunek | Helvella queletii | ||
Nazwa systematyczna | |||
Helvella queletii Bres. Revue Mycol., Toulouse 4(no. 16): 211 (1882) | |||
|
Helvella queletii Bres. – gatunek grzybów z rodziny piestrzycowatych (Helvellaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Helvella, Helvellaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisał w 1882 r. Giacomo Bresàdola[1]. Johann Stangl w 1963 r. przeniósł go do rodzaju Paxina i na Index Fungorum jest pod nazwą Paxina queletii, jednak rodzaj ten według Index Fungorum jest synonimem rodzaju Helvella[2]. Pozostałe synonimy:
- Acetabula queletii (Bres.) Benedix 1962
- Helvella queletii Bres. 1882
- Helvella queletii f. alba Tabarés & Rocabruna 2005
- Helvella queletii f. alba Calonge 2003
- Helvella queletii var. alpina R. Heim & L. Rémy 1932[3].
Morfologia
- Owocnik
Składający się z kapelusza i trzonu. Kapelusz o średnicy 2–6 cm i o specyficznym kształcie prawie półkulistej korony, otwartej, rozciągniętej lub bocznie ściśniętej. Brzeg falisty, w młodości podwinięty, w stanie dojrzałym prosty. Płodna powierzchnia wewnętrzna (hymenialna) gładka, matowa, ciemnobrązowa, sterylna powierzchnia zewnętrzna jaśniejsza, szarobrązowa i delikatnie kutnerowata. Trzon o wysokości 1–5 cm, cylindryczny, smukły, kremowobiały, podłużnie bruzdowany wyraźnymi żebrami nie dochodzącymi do kapelusza. Miąższ cienki, kruchy, elastyczny, brązowo-biały. Ma nieprzyjemny zapach i słodkawy, nieprzyjemny smak[4].
- Cechy mikroskopowe
Worki 8-zarodnikowe, jednorzędowe, cylindryczne, nieamyloidalne, o wymiarach do 240–300 × 14–18 µm. Parafizy maczugowate, brązowe, z drobnoziarnistą zawartością, o średnicy 7–8 µm na wierzchołku, z komórkami końcowymi o długości 89–144 µm. Zarodniki szeroko elipsoidalne, gładkie, delikatnie szorstkie, jednokomórkowe, szkliste, 17–21 × 11–13,5 µm. Ekscypulum utworzone ze szklistych do brązowych elementów, często ułożonych w pęczki, z maczugowatymi końcówkami i licznymi septami[5].
- Gatunki podobne
Kształtem kapelusza odróżnia się od podobnych gatunków: piestrzycy zatokowatej (Helvella lacunosa) i piestrzycy pucharowatej (Helvella acetabulum)[4]. Helvella costifera ma podobny kolor, ale ma bardziej wydatne żebra na trzonie i na powierzchni kapelusza, oraz stosunkowo większy trzon. Helvella cupuliformis nigdy nie osiąga dużych rozmiarów, ma niepigmentowany trzon, bez wystających żeber nigdy nie dochodzących do podstawy kapelusza[5].
Występowanie i siedlisko
Helvella queletii znana jest w Ameryce Północnej i Europie. W Europie jest to gatunek szeroko rozprzestrzeniony; występuje od wybrzeży Morza Śródziemnego po Islandię i północne krańce Półwyspu Skandynawskiego[6]. W 2006 r. M.A. Chmiel przytoczyła dwa stanowiska podane w piśmiennictwie naukowym na terenie Polski[7], w późniejszych latach podano wiele nowych jego stanowisk[8]. Gatunek ma status rzadkiego (R) na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski[9]. Aktualne i liczne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[10].
Grzyb naziemny[7], prawdopodobnie mykoryzowy. Występuje w lasach liściastych, iglastych i mieszanych na glebie wapiennej lub ściółce[5].
Przypisy
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-03-01] (ang.).
- ↑ Index Fungorum (wyszukiwarka) [online] [dostęp 2023-03-01] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-03-01] (ang.).
- ↑ a b Helvella queletii [online], Fichas mycológicas [dostęp 2023-03-01] (hiszp.).
- ↑ a b c Helvella queletii Bres. [online], Mycoquébec.org [dostęp 2023-03-01] (ang.).
- ↑ Występowanie Helvella queletii na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-02-27] (ang.).
- ↑ a b Maria AlicjaM.A. Chmiel Maria AlicjaM.A., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, ISBN 978-83-89648-46-4 .
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-03-01] (pol.).
- ↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .
- ↑ Aktualne stanowiska Helvella queletii w Polsce [online], gbif.org [dostęp 2023-02-27] (pol.).