ISO 9
ISO 9 – międzynarodowy standard transliteracji cyrylicy na znaki alfabetu łacińskiego. Najnowsza wersja standardu została opracowana w 1995 r. przez komitet TC 43 Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej (ISO).
Główną zaletą aktualnej wersji ISO 9 jest wprowadzenie ścisłej odpowiedniości: 1 litera cyrylicka = 1 litera łacińska. Umożliwia to transliterację tekstu w obie strony bez utraty informacji. Transliteracja ISO 9 jest niezależna od języka, w którym zapisany jest dany tekst.
Aktualna wersja
Wydanie standardu ISO 9:1995 zastąpiło starszą wersję – ISO 9:1986.
Cyrylica | Łaciński | Numer Unicode (dla znaków spoza ASCII) | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
szesnastkowy | dziesiętny | ||||||
А | а | A | a | ||||
Ӑ | ӑ | Ă | ă | 0102 | 0103 | 258 | 259 |
Ӓ | ӓ | Ä | ä | 00C4 | 00E4 | 196 | 228 |
Ә | ә | A̋ | a̋ | A+030B | a+030B | A+779 | a+779 |
Б | б | B | b | ||||
В | в | V | v | ||||
Г | г | G | g | ||||
Ґ | ґ | G̀ | g̀ | G+0300 | g+0300 | G+768 | g+768 |
Ҕ | ҕ | Ğ | ğ | 011E | 011F | 286 | 287 |
Д | д | D | d | ||||
Ђ | ђ | Đ | đ | 0110 | 0111 | 272 | 273 |
Ѓ | ѓ | Ǵ | ǵ | 01F4 | 01F5 | 500 | 501 |
Е | е | E | e | ||||
Ё | ё | Ë | ë | 00CB | 00EB | 203 | 235 |
Ӗ | ӗ | Ĕ | ĕ | 0114 | 0115 | 276 | 277 |
Є | є | Ê | ê | 00CA | 00EA | 202 | 234 |
Ҽ | ҽ | C̆ | c̆ | C+0306 | c+0306 | C+774 | c+774 |
Ҿ | ҿ | Ç̆ | ç̆ | 00C7+0306 | 00E7+0306 | 199+774 | 231+774 |
Ж | ж | Ž | ž | 017D | 017E | 381 | 382 |
Ӂ | ӂ | Z̆ | z̆ | Z+0306 | z+0306 | Z+774 | z+774 |
Ӝ | ӝ | Z̄ | z̄ | Z+0304 | z+0304 | Z+772 | z+772 |
З | з | Z | z | ||||
Ӟ | ӟ | Z̈ | z̈ | Z+0308 | z+0308 | Z+776 | z+776 |
Ѕ | ѕ | Ẑ | ẑ | 1E90 | 1E91 | 7824 | 7825 |
Ӡ | ӡ | Ź | ź | 0179 | 017A | 377 | 378 |
И | и | I | i | ||||
Ӥ | ӥ | Î | î | 00CE | 00EE | 206 | 238 |
І | і | Ì | ì | 00CC | 00EC | 204 | 236 |
Ї | ї | Ï | ï | 00CF | 00EF | 207 | 239 |
Й | й | J | j | ||||
Ј | ј | J̌ | ǰ | J+030C | 01F0 | J+780 | 496 |
К | к | K | k | ||||
Қ | қ | Ķ | ķ | 0136 | 0137 | 310 | 311 |
Ҟ | ҟ | K̄ | k̄ | K+0304 | k+0304 | K+772 | k+772 |
Л | л | L | l | ||||
Љ | љ | L̂ | l̂ | L+0302 | l+0302 | L+770 | l+770 |
М | м | M | m | ||||
Н | н | N | n | ||||
Њ | њ | N̂ | n̂ | N+0302 | n+0302 | N+770 | n+770 |
Ҥ | ҥ | Ṅ | ṅ | 1E44 | 1E45 | 7748 | 7749 |
О | о | O | o | ||||
Ӧ | ӧ | Ö | ö | 00D6 | 00F6 | 214 | 246 |
Ө | ө | Ô | ô | 00D4 | 00F4 | 212 | 244 |
П | п | P | p | ||||
Ҧ | ҧ | Ṕ | ṕ | 1E54 | 1E55 | 7764 | 7765 |
Р | р | R | r | ||||
С | с | S | s | ||||
Ҫ | ҫ | Ş | ş | 015E | 015F | 350 | 351 |
Т | т | T | t | ||||
Ҭ | ҭ | Ţ | ţ | 0162 | 0163 | 354 | 355 |
Ћ | ћ | Ć | ć | 0106 | 0107 | 262 | 263 |
Ќ | ќ | Ḱ | ḱ | 1E30 | 1E31 | 7728 | 7729 |
У | у | U | u | ||||
У́ | у́ | Ú | ú | 00DA | 00FA | 218 | 250 |
Ў | ў | Ŭ | ŭ | 016C | 016D | 364 | 365 |
Ӱ | ӱ | Ü | ü | 00DC | 00FC | 220 | 252 |
Ӳ | ӳ | Ű | ű | 0170 | 0171 | 368 | 369 |
Ү | ү | Ù | ù | 00D9 | 00F9 | 217 | 249 |
Ф | ф | F | f | ||||
Х | х | H | h | ||||
Ҳ | ҳ | Ḩ | ḩ | 1E28 | 1E29 | 7720 | 7721 |
Һ | һ | Ḥ | ḥ | 1E24 | 1E25 | 7716 | 7717 |
Ц | ц | C | c | ||||
Ҵ | ҵ | C̄ | c̄ | C+0304 | c+0304 | C+772 | c+772 |
Ч | ч | Č | č | 010C | 010D | 268 | 269 |
Ӵ | ӵ | C̈ | c̈ | C+0308 | c+0308 | C+776 | c+776 |
Ҷ | ҷ | Ç | ç | 00C7 | 00E7 | 199 | 231 |
Џ | џ | D̂ | d̂ | D+0302 | d+0302 | D+770 | d+770 |
Ш | ш | Š | š | 0160 | 0161 | 352 | 353 |
Щ | щ | Ŝ | ŝ | 015C | 015D | 348 | 349 |
Ъ | ъ | ʺ | 02BA | 698 | |||
’ | ’ | 2019 | 8217 | ||||
Ы | ы | Y | y | ||||
Ӹ | ӹ | Ÿ | ÿ | 0178 | 00FF | 376 | 255 |
Ь | ь | ʹ | 02B9 | 697 | |||
Э | э | È | è | 00C8 | 00E8 | 200 | 232 |
Ю | ю | Û | û | 00DB | 00FB | 219 | 251 |
Я | я | Â | â | 00C2 | 00E2 | 194 | 226 |
Ѣ | ѣ | Ě | ě | 011A | 011B | 282 | 283 |
Ѫ | ѫ | Ǎ | ǎ | 01CD | 01CE | 461 | 462 |
Ѳ | ѳ | F̀ | f̀ | F+0300 | f+0300 | F+768 | f+768 |
Ѵ | ѵ | Ỳ | ỳ | 1EF2 | 1EF3 | 7922 | 7923 |
Ҩ | ҩ | Ò | ò | 00D2 | 00F2 | 210 | 242 |
Ӏ | ‡ | 2021 | 8225 |
Przykład
Przykład transliteracji ISO 9: refren Hymnu Państwowego Federacji Rosyjskiej.
Славься, Отечество наше свободное, Братских народов союз вековой, Предками данная мудрость народная! Славься, страна! Мы гордимся тобой! | Slavʹsâ, Otečestvo naše svobodnoe, Bratskih narodov soûz vekovoj, Predkami dannaâ mudrostʹ narodnaâ! Slavʹsâ, strana! My gordimsâ toboj! |
ISO/R 9:1968
W starszej wersji standardu, ISO/R 9:1968, transliteracja była zależna od języka transliterowanego tekstu. Jest to system bliższy oryginalnemu międzynarodowemu systemowi transliteracji naukowej.
Norma ISO/R 9:1968 obejmowała transliterację dla 9 języków słowiańskich: staro-cerkiewno-słowiańskiego, cerkiewnosłowiańskiego, bułgarskiego, rosyjskiego, białoruskiego, rusińskiego, ukraińskiego, serbskiego i macedońskiego.
Cyrylica | scs | cs | bułg. | ros. | biał. | rus. | ukr. | serb. | maced. | 1995 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
А а | a | a | a | a | a | a | a | a | a | a |
Б б | b | b | b | b | b | b | b | b | b | b |
В в | v | v | v | v | v | v | v | v | v | v |
Г г | g | g | g | g | h | h | h | g | g | g |
Ґ ґ | (g) | g | g | g̀ | ||||||
Д д | d | d | d | d | d | d | d | d | d | d |
Ѓ ѓ | ǵ | ǵ | ||||||||
Ђ ђ | đ | đ | ||||||||
Е е | e | e | e | e | e | e | e | e | ||
Ё ё | ë | ë | ë | |||||||
Є є | e | e | je | je | ê | |||||
Ж ж | ž | ž | ž | ž | ž | ž | ž | ž | ž | ž |
З з | z | z | z | z | z | z | z | z | z | z |
Ѕ ѕ | dz | dz | dz | ẑ | ||||||
И и | i | i | i | i | i | y | i | i | i | |
І і | i | i | i* | i | i | i | ì | |||
Ї ї | i | i | ï | ï | ï | |||||
Й й | j | j | j | j | j | j | ||||
Ј ј | j | j | ǰ | |||||||
К к | k | k | k | k | k | k | k | k | k | k |
Л л | l | l | l | l | l | l | l | l | l | l |
Љ љ | lj | lj | l̂ | |||||||
М м | m | m | m | m | m | m | m | m | m | m |
Н н | n | n | n | n | n | n | n | n | n | n |
Њ њ | nj | nj | n̂ | |||||||
О о | o | o | o | o | o | o | o | o | o | o |
П п | p | p | p | p | p | p | p | p | p | p |
Р р | r | r | r | r | r | r | r | r | r | r |
С с | s | s | s | s | s | s | s | s | s | s |
Т т | t | t | t | t | t | t | t | t | t | t |
Ќ ќ | ḱ | ḱ | ||||||||
Ћ ћ | (ǵ) | (ǵ) | ć | ć | ||||||
У у | u | u | u | u | u | u | u | u | ||
ОУ оу | u | u | ||||||||
Ў ў | ŭ | ŭ | ||||||||
Ф ф | f | f | f | f | f | f | f | f | f | f |
Х х | ch | ch | ch | ch | ch | ch | ch | h | h | h |
Ц ц | c | c | c | c | c | c | c | c | c | c |
Ч ч | č | č | č | č | č | č | č | č | č | č |
Џ џ | dž | dž | d̂ | |||||||
Ш ш | š | š | š | š | š | š | š | š | š | š |
Щ щ | šč | št | št | šč | šč | šč | ŝ | |||
Ъ ъ | ″ | ″ | ă | ″ | ″* | ″* | ″ | |||
Ы ы | y | y | y | y | y/ŷ | y | ||||
Ь ь | ′ | ′ | ′ | ′ | ′ | ′ | ′ | ′ | ||
Ѣ ѣ | ě | ě | ě* | ě* | ě* | ě* | ě* | ě | ||
Э э | ė | ė | è | |||||||
Ю ю | ju | ju | ju | ju | ju | ju | ju | û | ||
Я я | ja | ja | ja | ja | ja | ja | ja | â | ||
’ | ″* | ″ | ″ | ’ | ||||||
Ѡ ѡ | o | o | ||||||||
Ѧ ѧ | ę | ja | ||||||||
Ѩ ѩ | ję | ja | ||||||||
Ѫ ѫ | ǫ | u | ă* | ǎ | ||||||
Ѭ ѭ | jǫ | ju | ||||||||
Ѯ ѯ | ks | ks | ||||||||
Ѱ ѱ | ps | ps | ||||||||
Ѳ ѳ | ḟ | ḟ | ḟ* | (f) | (f) | f̀ | ||||
Ѵ ѵ | ẏ | ẏ | ẏ* [i] | [i] | [i] | ỳ | ||||
Ѥ ѥ | je | je |
* Litery archaiczne
- (Staro)cerkiewnosłowiański
- Litera я jest zapisywana jako ligatura I bez kropki i А
- Litera у jest zapisywana jako uk (Ѹ), ligatura О i У
- Bułgarski
- ъ i ѫ nie są transliterowane na końcu wyrazu.
- Rosyjski i białoruski
- ъ nie jest transliterowana na końcu wyrazu.
- Rusiński
- ы = y dla rusińskiego panońskiego (używanego w Wojwodinie), ы = ŷ dla rusińskiego łemkowskiego (używanego w Polsce, na Ukrainie i w Preszowie).
ISO 9 jako standard narodowy
Tekst normy ISO 9 został przyjęty jako międzypaństwowy standard GOST 7.79 w dziewięciu krajach WNP: Armenii, Azerbejdżanie, Białorusi, Kazachstanie, Kirgistanie, Rosji, Tadżykistanie, Turkmenistanie i Uzbekistanie.
ISO 9:1995 został też przyjęty jako standard narodowy m.in. w Polsce. W 2000 r. jako PN-ISO 9:2000 (Informacja i dokumentacja. Transliteracja znaków cyrylickich na znaki łacińskie — Języki słowiańskie i niesłowiańskie) zastąpił dotychczasową polską normę transliteracji: PN-83/N-01201. Norma ISO 9 jest stosowana przede wszystkim przy sporządzaniu opisów bibliograficznych i katalogowych.
Linki zewnętrzne
- ISO 9 na oficjalnej stronie ISO