Jabłonka (gmina)

Ten artykuł dotyczy gminy współczesnej. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.

Jabłonka

gmina wiejska

Budynek urzędu gminy w Jabłonce

Herb

Państwo

Polska

Województwo

małopolskie

Powiat

nowotarski

TERC

1211052

Siedziba

Jabłonka

Wójt

Stanisław Kasprzak
(od 2024)^[1]

Powierzchnia

213,28 km²

Populacja (31.12.2017)
• liczba ludności

18 570^[2]

• gęstość

87,1 os./km²

Nr kierunkowy

Tablice rejestracyjne

KNT

Adres urzędu:

ul. 3 Maja 1
34-480 Jabłonka

Położenie na mapie województwa małopolskiego

Położenie na mapie Polski

49°29′N 19°42′E/49,480000 19,693333

Multimedia w Wikimedia Commons

Strona internetowa

Biuletyn Informacji Publicznej

Jabłonka – gmina wiejska w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie nowosądeckim.

Siedziba gminy to Jabłonka.

Według danych z 31 grudnia 2017^[3] gminę zamieszkiwało 18 570 osób.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[4] gmina Jabłonka ma obszar 213,28 km², w tym:

użytki rolne: 60%
użytki leśne: 34%

Gmina stanowi 14,46% powierzchni powiatu.

Historia

Gmina zbiorowa Jabłonka w pierwszej odsłonie funkcjonowała do 1920 roku jako okręg notarski, będący częścią powiatu Trzciana w komitacie Árva (Królestwo Węgier). W wyniku podziału Orawy z 28 lipca 1920 roku została włączona do Polski, a od 23 grudnia tego roku weszła w skład powiatu spisko-orawskiego w woj. krakowskim^[5]. Obejmowała wówczas wsie Chyżne i Jabłonka. Wkrótce jednak obszar powiatu spisko-orawskiego upodobniono do galicyjskiej części woj. krakowskiego, przez co gminy zbiorowe podzielono na gminy jednostkowe. Brak dokładnej daty przeprowadzenia tego podziału, lecz spis GUS:u wykazujący stan administracyjny na 30 września 1921 roku, uwzględnia już gminy jednostkowe (gminę Jabłonka podzielono na gminy Chyżne i Jabłonka)^[6].

Gmina zbiorowa Jabłonka w drugiej osłonie została utworzona 1 sierpnia 1934 roku w powiecie nowotarskim w woj. krakowskim z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Chyżne, Jabłonka, Lipnica Mała, Lipnica Wielka, Orawka, Podwilk, Zubrzyca Dolna i Zubrzyca Górna^[7].

W 1939 roku do gminy Jabłonka wcielono anektowane w 1938 roku części czechosłowackich: wsi Bobrów i miasta Trzciana^[8] (po wojnie zwrócone Czechosłowacji).

W czasie II wojny światowej włączona do uzależnionej od III Rzeszy Republiki Słowackiej.

Po wojnie powrócono do stanu sprzed wojny. Według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina składała się z 8 gromad: Chyżne, Jabłonka, Lipnica Mała, Lipnica Wielka, Orawka, Podwilk, Zubrzyca Dolna i Zubrzyca Górna^[9]. Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[10], a jej obszar podzielono na gromady^[11]:

Chyżne (Chyżne),
Jabłonka (Jabłonka, Orawka).
Lipnica Mała (Lipnica Mała).
Lipnica Wielka (Lipnica Wielka),
Podwilk (Podwilk),
Zubrzyca Górna (Zubrzyca Górna, Zubrzyca Dolna).

Gminę Jabłonka reaktywowano 1 stycznia 1973 roku w powiecie nowotarskim w woj. krakowskim o nieco zmniejszonym obszarze (Lipnica Mała i Lipnica Wielka znalzały się w nowej gminy Lipnica Wielka)^[12]^[13].

1 czerwca 1975 gmina znalazła się w nowo utworzonym woj. nowosądeckim^[14].

15 stycznia 1976 do gminy Jabłonka włączono obszary zniesionej gminy Lipnica Wielka (sołectwa Lipnica Mała i Lipnica Wielka)^[15].

2 kwietnia 1991 z gminy Jabłonka wyłączono wieś Lipnica Wielka i włączono ją do reaktywowanej gminy Lipnica Wielka (Lipnica Mała pozostała w gminie Jabłonka)^[16].

Demografia

Dane z 31 grudnia 2017^[3]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	18 570	100	9371	50,5	9199	49,5
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	87,1		43,9		43,1

Piramida wieku mieszkańców gminy Jabłonka w 2014 roku^[2].

Sołectwa

Chyżne, Jabłonka, Lipnica Mała, Orawka, Podwilk, Zubrzyca Dolna, Zubrzyca Górna.

Sąsiednie gminy

Bystra-Sidzina, Czarny Dunajec, Lipnica Wielka, Raba Wyżna, Spytkowice, Zawoja. Gmina sąsiaduje ze Słowacją.

Gminy partnerskie

Wolbórz

Przypisy

↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], gov.pl [dostęp 2024-05-11] (pol.).
↑ ^a ^b Gmina Jabłonka w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Dz.U. z 1920 r. nr 117, poz. 768
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej : opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. [Dokument elektroniczny]. T. XII, Województwo krakowskie i Śląsk Cieszyński / Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1925
↑ Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 594
↑ Dz.U. z 1938 r. nr 87, poz. 585
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Uchwała Nr 27/IV/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 6 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu nowotarskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 17 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 29 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 50)
↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
↑ Uchwała Nr XVIII/92/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie krakowskim oraz ustalenia siedzib gminnych rad narodowych (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 8 grudnia 1972 Nr 18, poz. 268).
↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
↑ Dz.U. z 1976 r. nr 1, poz. 12
↑ Dz.U. z 1991 r. nr 2, poz. 8

Gmina Jabłonka

Siedziba gminy: Jabłonka

Wsie	Chyżne Jabłonka Lipnica Mała Orawka Podwilk Zubrzyca Dolna Zubrzyca Górna
Osada	Danielki Zawodzie
Integralne części wsi	Adamczykowa Rola Albertowa Bogaczowa Rola Borówkowa Bosakowa Bugaj (Chyżne) Bugaj (Jabłonka) Cisconiówka Dolańskie Dziadowska Dolina Działek Dzicy Dziedzicowa Dziubkówka Farska (Orawka) Farska (Podwilk) Ferencowa Rola Gęste Domy Giądłówka Guzówka Hujasowa Rola Jabłonka-Centrum Kapustowa Kiczory Kierpcowa Kobiałkowa Koniczki Kozakowa Kralówka Krużlowa Kudłaciakowa Kudzie Kukowa Kuligowa Kuligówka Kuria Lichosytowa Łapitowa Łyżniakowa Machajowa Madejowa Majchrzakowa Makuchowa Marchewki Marchewkowa Marszałkowa Matonogi Mentelowa Rola Moniakówka Niżnie Sołtystwo Nowakowa Ochlipów Oskwarkowa Ostrożowa Otrębowa Pajkoszowa Panowa Pitowa Płócienkówka Podkościół Psiarnia Puchałówka (0429246) Pytlowa Rola Dziurciakowa Rola Gracowa Rola Joniakowa Rola Jurowa Rola Kowalczykowa Rola Łysiakowa Rola Obyrtałowa Rola Ramsowa Rola Rusnakowa Rola Sadłowa Rola Sikorowa Rola Węgrzynowa Rola Wójtowa Rola Wronowa Sarkowa Sołtystwo Sołtystwo Niżnie Sołtystwo Wyżnie Sorce Stasiowa Studzianki Suwadowa Szałas Szczechurowa Szklarze Szyszkowa Świnkowa Świnkowa Rola Tułaczówka Utratowa Warżelowa Wdówkowa Wertelowa Wicaniówka Więcierska Wysznie Sołtystwo Zabórz Zagroda Zakamionek Zawoda Zelowa Ziajówka Ziemiaństwo Ziemiaństwo Zimna Dziura Żabowa Rola

Powiat nowotarski

Miasta	Czarny Dunajec Nowy Targ Rabka-Zdrój Szczawnica
Gminy miejskie	Nowy Targ
Gminy miejsko-wiejskie	Czarny Dunajec Rabka-Zdrój Szczawnica
Gminy wiejskie	Czorsztyn Jabłonka Krościenko nad Dunajcem Lipnica Wielka Łapsze Niżne Nowy Targ Ochotnica Dolna Raba Wyżna Spytkowice Szaflary

Powiat spisko-orawski (1920–1925)

Siedziba powiatu – Nowy Targ

Przynależność wojewódzka	woj. krakowskie
Miasta	brak miast
Gminy wiejskie zbiorowe (do 1920^[A])	(←) Głodówka^[B] (←) Jabłonka (←) Lipnica Wielka (←) Łapsze Niżne (←) Podwilk (←) Zubrzyca Górna

↑ w 1920 wprowadzono podział na gminy jednostkowe
↑ w 1924 miejscowości byłej gminy Głodówka przekazano Czechosłowacji

Powiat nowotarski (1920–1975)

Siedziba powiatu – Nowy Targ

Przynależność wojewódzka

woj. krakowskie (1920–39)
dystrykt krakowski (GG) (1939–45)
woj. krakowskie (1945–75)

Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)

Nowy Targ
Zakopane (od 1933)

Miasteczka (1920–34)

Krościenko

Gminy miejskie (1920–39 i 1945–75)

Czarny Dunajec (1925–34)
Nowy Targ
Rabka (od 1953)
Szczawnica (1962–72 →)
Szczawnica-Krościenko (←← od 1973)
Zakopane (do 1951 →)

Osiedla (1954–72)

Krościenko (1958–72 →)
Szczawnica (1958–62)

Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–39, 1945–54 i 1973–75)

Biały Dunajec (od 1973)
Bukowina (Tatrzańska)
Chochołów (do 1954)
Ciche (do 1954)
Czarny Dunajec
Czorsztyn
Głodówka (← 1938–39 →)
Jabłonka (do 1939 ← i → 1945–54)
Jaworzyna Spiska (← 1938–39 →)
Kościelisko (do 1954)
Kościelisko-Witów (od 1973)
Krościenko (do 1954)
Lasek (od 1973)
Lipnica Wielka (od 1973)
Ludźmierz (do 1954)
Łapsze Niżne (do 1939 ← i → 1945–54)
Łopuszna
Ochotnica (Dolna)
Odrowąż (do 1954)
Poronin
Raba Wyżna
Rabka (do 1953)
Rabka (od 1973)
Ratułów (od 1973)
Szaflary
Szczawnica Wyżna (do 1939 i 1945–54)
Zakopane (1945–46)

Gromady
(1954–72)

Bańska (1954–72)
Białka (1954–61)
Biały Dunajec (1954–72)
Bukowina (B. Tatrzańska) (1954–72)
Bukowina-Podszkle (1954–60)
Chabówka (1954–72)
Chochołów (1954–72)
Chyżne (1954–61)
Ciche (1954–68)
Czarna Góra (1954–72)
Czarny Dunajec (1954–72)
Czorsztyn (1954–72)
Dzianisz (1954–61)
Frydman (1954–61)
Gronków (1954–60)
Groń (1960–72)
Grywałd (1954–72)
Harklowa (1954–72)
Jabłonka (1954–72)
Klikuszowa (1954–72)
Kościelisko (1954–72)
Krościenko (1954–57)
Lasek (1954–60)
Leśnica (1954–60)
Lipnica Mała (1954–72)
Lipnica Wielka (1954–72)
Ludźmierz (1954–72)
Łapsze Niżne (1954–61)
Łapsze Wyżne (1954–72)
Łopuszna (1954–60)
Maniowy (1954–61)
Maruszyna (1954–61)
Międzyczerwienne (1954–60)
Murzasichle (1954–61)
Niedzica (1954–72)
Nowa Biała (1954–72)
Ochotnica Dolna (1954–72)
Ochotnica Górna (1954–72)
Odrowąż (1954–72)
Ostrowsko (1960–72)
Piekielnik (1954–72)
Podczerwone (1954–60)
Podwilk (1954–72)
Ponice (1954–61)
Poronin (1954–72)
Raba Wyżna (1954–72)
Ratułów (1954–72)
Sieniawa (1954–60)
Sromowce Wyżne (1954–61)
Stare Bystre (1954–61)
Szaflary (1954–72)
Szczawnica (1954–57)
Tylmanowa (1954–72)
Waksmund (1954–60)
Witów (1954–72)
Wróblówka (1954–60)
Zubrzyca Górna (1954–72)
Zubsuche (Ząb) (1954–72)

Gminy (1939–45)

Miejskie	Jordanów (←→) Maków (←→) Neumarkt Zakopane
Wiejskie^[A]	Bukowina Bystra (←→) Chochołów Ciche Czarny Dunajec Czorsztyn Kościelisko Krościenko Ludźmierz Łętownia (←→) Łopuszna Maków (←→) Ochotnica Odrowąż Poronin Raba Wyżna Rabka Skawa (←→) Szaflary Szlachtowa (1940–44) Szczawnica (1940–44) Zawoja (←→)