Kanon literatury polskiej

Kanon literatury polskiej (także kanon polski) – termin literaturoznawczy, odnoszący się do prób zdefiniowania najważniejszych utworów w literaturze polskiej[1][2][3][4][5][6][7].

Piotr Wilczek określa szeroko rozumiany kanon polski jako oparty na listach lektur szkolnych, czyli „narodowy z domieszką nacjonalistyczno-komunistyczną”. Według Wilczka, kanon literatury polskiej nie został nigdy jasno zdefiniowany (tj. nie istnieje żadna, oficjalnie uznana lista pozycji, aczkolwiek pewne utwory, np. Pan Tadeusz Mickiewicza, są powszechnie uznawane jako część takiego kanonu). Pewne próby zdefiniowania i zmiany kanonu nastąpiły w czasach marksistowskich (po IIWŚ), ale zakończyły się niepowodzeniem. Kanon polski jest bardziej tradycyjny od kanonu literatury zachodniej, w którym od kilkudziesięciu lat następują pewne przewartościowania (np. wliczono do niego więcej dzieł pisanych przez kobiety i różne wcześniej marginalizowane mniejszości), podczas gdy kanon polski, według Wilczka, trwa dalej w tradycji "konserwatywnej i tradycjonalistycznej (uprzywilejowując dyskurs patriarchalny, męski, etnicznie polski etc.)".[1]

Próby stworzenia kanonów polskiej literatury są niekiedy podejmowane przez media lub organizacje[8][9][10]. W Polsce tworzenia kanonu literatury pięknej podejmowały się wydawnictwa książkowe. Od 1919 ukazuje się seria Biblioteka Narodowa, prezentująca najważniejsze utwory literatury polskiej i światowej wraz z bogatym opracowaniem, zawierającym aktualny stan wiedzy na temat danego dzieła[11], w latach 1971–1983 ukazywała się seria międzywydawnicza (poszczególne pozycje ukazywały się nakładem różnych oficyn we wspólnej szacie graficznej) – Biblioteka Klasyki Polskiej i Obcej – w założeniu mająca prezentować klasyczne dzieła literatury pięknej polskiej i obcej [12]

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b PiotrP. Wilczek PiotrP., Czy istnieje kanon literatury polskiej?, [w:] RomualdR. Cudak (red.), Literatura polska w świecie, Wydawnictwo Gnome, 2006, s. 13-23, ISBN 978-83-87819-05-7 [dostęp 2022-08-01]  (pol.).
  2. ↑ Kanon polski – kanon powszechny. Wstęp [online], Nowa Panorama Literatury Polskiej [dostęp 2022-08-01]  (pol.).
  3. ↑ JarosławJ. Ławski JarosławJ., Kanon literatury polskiej we „Wspomnieniach polskiego wygnańca” A. A. Jakubowskiego, „Ruch Literacki” (3), 2015, ISSN 0035-9602 [dostęp 2022-08-01]  (pol.).
  4. ↑ MałgorzataM. Mikołajczak MałgorzataM., Mapowanie kanonu. Literatura polska w perspektywie światowej, „Przestrzenie Teorii” (35), 15 grudnia 2021, ISSN 2450-5765 [dostęp 2022-08-01]  (pol.).
  5. ↑ BożenaB. Shallcross BożenaB., Requiem dla kanonu? Szczególny przypadek kanonu transatlantyckiego, „Teksty Drugie” (4), 2014, DOI: 10.18318/td. [dostęp 2022-08-01]  (pol.).
  6. ↑ IngaI. Iwasiów IngaI., TatianaT. Czerska TatianaT., Kanon i obrzeża, Universitas, 2005, ISBN 978-83-242-0477-9 [dostęp 2022-08-01]  (pol.).
  7. ↑ ZjazdZ. Polonistów ZjazdZ., Polonistyka w przebudowie: literaturoznawstwo, wiedza o języku, wiedza o kulturze, edukacja : Zjazd Polonistów, Kraków, 22-25 września 2004, Tow. Autorów i Wydawców Prac Naukowych "Universitas, 2005 [dostęp 2022-08-01]  (pol.).
  8. ↑ JustynaJ. Sobolewska JustynaJ., Nowy literacki kanon na stulecie niepodległości [online], www.polityka.pl, 2018 [dostęp 2022-08-01]  (pol.).
  9. ↑ "100 książek na stulecie niepodległości". Znamy zwycięzcę plebiscytu! [online], trojka.polskieradio.pl [dostęp 2022-08-01]  (pol.).
  10. ↑ JustynaJ. Sobolewska JustynaJ. (oprac.), Wybitni literaturoznawcy o „Antologii Niepodległości” polecanej przez prezydenta [online], www.polityka.pl, 2018 [dostęp 2022-08-01]  (pol.).
  11. ↑ Biblioteka Narodowa - Serie wydawnicze - Wydawnictwo Ossolineum [online], wydawnictwo.ossolineum.pl [dostęp 2020-02-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-20] .
  12. ↑ Lucjan Biliński: Zarys ruchu wydawniczego w Polsce Ludowej. Warszawa: Wyd. Naukowo-Techniczne, 1977, s. 95.

Linki zewnętrzne

  • Czy istnieje kanon polskiej literatury współczesnej? [online], trojka.polskieradio.pl, 26 września 2013 [dostęp 2022-08-01]  (pol.).