Kryteria McDonalda

Ten artykuł od 2017-04 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Kryteria McDonalda – opublikowane w 2001 roku kryteria rozpoznania stwardnienia rozsianego opracowane przez International Panel on MS Diagnosis pod kierunkiem W. Iana McDonalda; zamieszczone w Annals of Neurology.

Z uwagi na bogatą symptomatologię stwardnienia rozsianego brak jest swoistego testu, badania laboratoryjnego czy neuroobrazowego, które mogłoby pozwolić na jednoznaczne postawienie diagnozy. Jednocześnie wraz z postępem w leczeniu modyfikującym przebieg choroby konieczne stało się sprecyzowanie schematów diagnostycznych pozwalających na wczesne postawienie diagnozy i wdrożenie stosownej terapii.

Pierwsze przyjęte kryteria opublikowano w 1965 roku na podstawie prac Panel on the Evaluation of Experimental Trials of therapy in Multiple Sclerosis pod kierunkiem George'a A. Schumachera. Zawarta w nich konieczność udowodnienia rozsiania objawów choroby w czasie i przestrzeni oraz zastrzeżenie wykluczenia innych możliwych i lepiej tłumaczących objawy przyczyn choroby, stanowią podstawę kolejnych zaleceń diagnostycznych i obowiązują do dziś^[kiedy?].

Opublikowane w 1983 roku kryteria Posera opierały się przede wszystkim na analizie przebiegu występowania kolejnych rzutów. Najważniejszym badaniem dodatkowym było badanie płynu mózgowo-rdzeniowego. Na tej podstawie pacjentów można było zakwalifikować do jednej z pięciu grup:

1. Klinicznie pewne SM (wystąpienie dwóch rzutów choroby z objawami z dwóch ognisk)
2. Wsparte badaniami laboratoryjnymi pewne SM
3. Klinicznie prawdopodobne SM
4. Poparte laboratoryjnie prawdopodobne SM
5. Nie SM

Upowszechnienie badania MR spowodowało konieczność weryfikacji dotychczas obowiązujących kryteriów diagnostycznych. W 2000 roku International Panel on MS Diagnosis opracował nowe kryteria, które obecnie znane są jako Kryteria McDonalda. Zdecydowaną różnicą było włączenie do schematu diagnostyki badania MR mózgowia i rdzenia kręgowego oraz opracowanie metod rozpoznania pierwotnie postępującej postaci SM. Do kryteriów włączono gotowe już radiologiczne zalecenia Barkhoffa i Tintoré służące rozpoznaniu rozsiania zmian demielinizacyjnych w czasie i przestrzeni. Dzięki zaleceniom Panelu, po wykluczeniu innych chorób, chorych można zakwalifikować do jednej z trzech grup:

1. Stwardnienie rozsiane
2. Możliwe SM (z zaleceniem ostrożnego i ograniczonego stosowania tego terminu)
3. Nie SM

Ze względu na dość skomplikowane procedury rozpoznania i konieczność powtarzania badań neuroobrazowych w ściśle określonym czasie, w 2005 roku zaproponowano (Jerry S. Wolinsky i wsp.) uproszczenie wytycznych co do obrazu klinicznego i badań dodatkowych.

W 2017 roku opracowano ostatnią modyfikację kryteriów McDonalda^[1] (sam W. Ian McDonald zmarł w 2009 roku). Oparto się w nich na nowych badaniach wieloośrodkowej grupy MAGNIMS (magnetic imaging in multiple sclerosis) nad zastosowaniem MR w diagnostyce SM z 2007 roku, które zdecydowanie upraszczają udowodnienie rozsiania choroby w czasie i przestrzeni. Obecnie za dodatni wynik badania MR uznaje się wykazanie co najmniej jednej zmiany hyperintensywnej w obrazach T2 w co najmniej dwóch lokalizacjach typowych dla SM:

• podkorowo,
• okołokomorowo,
• podnamiotowo
• w rdzeniu kręgowym.

Zastosowanie nowych kryteriów pozwala wyróżnić cztery sytuacje kliniczne upoważniające do rozpoznania rzutowo-remisyjnej postaci SM:

1. Przebycie co najmniej 2 rzutów choroby o objawach z co najmniej dwóch różnych ognisk upoważnia do rozpoznania bez badań dodatkowych,
2. Przebycie co najmniej 2 rzutów (spełnione kryterium rozsiania w czasie) ale z objawami z jednego ogniska wymaga również udowodnienia rozsiania w przestrzeni, więc badanie MR powinno wykazać co najmniej po jednym ognisku w czasie T2 zależnym w co najmniej dwóch typowych lokalizacjach (jak wyżej)
3. Przebycie jednego rzutu z objawami neurologicznymi z dwóch lub więcej ognisk (spełnione kryterium rozsiania w przestrzeni) wymaga wykazania rozsiania w czasie; badanie MR musi uwidocznić zmiany różnoczasowe, a więc współistnienie wzmacniających się, aktywnych ognisk wraz z ogniskami nieaktywnymi. Można też wykazać wystąpienie nowych ognisk w kolejnym badaniu MR (w kryteriach z 2010 roku zrezygnowano z określenia minimalnego odstępu czasu między badaniami) lub czekać na kolejny rzut choroby.
4. Przebycie jednego rzutu z objawami z jednego ogniska (tzw. CIS – Clinically Isolated Syndrome) wymaga dowodów na rozsianie w czasie (wykazanie jednoczesnej obecności bezobjawowego wzmacniającego się ogniska oraz ogniska niewzmacniającego się w dowolnym czasie po rzucie lub stwierdzenie nowego ogniska w następnym badaniu) oraz rozsiania w przestrzeni (wykazanie co najmniej jednego ogniska hyperintensywnego w T2 w co najmniej dwóch z czterech typowych lokalizacji) lub oczekiwanie na kolejny rzut choroby.

Ponadto International Panel on MS Diagnosis zaproponował kryteria rozpoznania dla pierwotnie postępującej postaci SM:

• A: Roczny postęp choroby oceniony za pomocą wywiadu lub obserwacji oraz dwa z trzech poniższych kryteriów:
• B:

Stwierdzenie w badaniu MR co najmniej jednego ogniska hyperintensywnego w T2 w jednej z typowych lokalizacji

Stwierdzenie co najmniej dwóch ognisk hyperintensywnych w T2 w rdzeniu kręgowym

Stwierdzenie w płynie mózgowo-rdzeniowym co najmniej dwóch prążków oligoklonalnych innych, niż w surowicy i/lub dodatniego wyniku badania indeksu immunoglobulin.

• Marek Bodzioch: "Nowe kryteria rozpoznania stwardnienia rozsianego u chorych z odosobnionym zespołem klinicznym na podstawie obrazu rezonansu magnetycznego" "Medycyna Praktyczna Neurologia 2010/03" s. 15-21.
• Jędrzej Ziółkiewicz, Radosław Kaźmierski: Ewolucja kryteriów diagnostycznych stwardnienia rozsianego Neuroskop 2011/13 s. 112-119