Kurtaczek namorzynowy
Pitta megarhyncha[1] | |||
Schlegel, 1863 | |||
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | zwierzęta | ||
Typ | strunowce | ||
Podtyp | kręgowce | ||
Gromada | ptaki | ||
Podgromada | Neornithes | ||
Infragromada | ptaki neognatyczne | ||
Rząd | |||
Podrząd | tyrankowce | ||
Rodzina | kurtaczki | ||
Rodzaj | Pitta | ||
Gatunek | kurtaczek namorzynowy | ||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
| |||
|
Kurtaczek namorzynowy[3] (Pitta megarhyncha) – gatunek małego ptaka z rodziny kurtaczków (Pittidae). Osiadły, zasiedla namorzyny Azji Południowo-Wschodniej. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia
Gatunek opisał po raz pierwszy Hermann Schlegel w roku 1863 pod używaną obecnie nazwą Pitta megarhyncha; holotyp pochodzi z wyspy Bangka. Kurtaczek namorzynowy tworzy nadgatunek wraz z kurtaczkiem bengalskim (P. brachyura), kurtaczkiem bladym (P. nympha) oraz kurtaczkiem modroskrzydłym (P. moluccensis)[4]. Takson monotypowy[5].
Morfologia
Długość ciała wynosi 18–21 cm, masa ciała 92–120 g. Wierzch głowy szarobrązowy. Od boków głowy do karku biegną czarne paski. Wierzch ciała ciemnozielony, kuper połyskliwy, fioletowoniebieski. Sterówki czarne z niebieskim lub zielonym zakończeniem. Przy złożonym skrzydle dolna połowa o barwie ultramaryny, lotki I rzędu posiadają dużą, białą plamę. Gardło białe. Spód ciała płowocynamonowy, od środka brzucha do pokryw podogonowych szkarłatny. Dziób czarny (duży w porównaniu do innych kurtaczków). Osobniki młodociane cechują ciemniejsze ubarwienie oraz brak ultramaryny w upierzeniu skrzydeł, zaś plama na spodzie ciała jest różowawa, nie szkarłatna[4].
Zasięg występowania
Całkowity zasięg występowania, szacowany na 173 tys. km²[6], obejmuje lasy namorzynowe od południowego Bangladeszu po zachodnią Tajlandię, wschodni i zachodni Półwysep Malajski, wschodnią Sumatrę, Archipelag Riau oraz wyspę Bangka. Prócz namorzynów spotyka się go także w zaroślach palm Nypa fruticans[4].
Pożywienie
Kurtaczek namorzynowy żywi się mięczakami, mrówkami i innymi owadami. Ze skorupiaków zjada głównie kraby, do czego przystosowany jest dziób tego ptaka. Żeruje w błocie dookoła korzeni drzew namorzynowych oraz na okolicznych suchych obszarach. Niekiedy wychodzi na bardziej otwarte obszary, widywany był siedzący na zacumowanych łodziach[4].
Lęgi
Okres lęgowy trwa od kwietnia do sierpnia. Gniazdo umieszczone jest zwykle na ziemi, jednokrotnie odnotowano je przytwierdzone do kopca przedstawicieli rodzaju Thalassina (dziesięcionogi); rzadko mieści się do 1,5 m nad ziemią. Jest to zamknięta konstrukcja utworzona z patyków, trawy i włókien kokosowych, od góry spojona błotem. W lęgu 2–4 kremowe jaja o liliowym odcieniu, pokryte czerwonobrązowymi wzorami. Mają wymiary około 26×22 mm. Wysiadują prawdopodobnie oba ptaki z pary; okres inkubacji i szczegóły dotyczące młodych nie są znane[4].
Status i zagrożenia
Przez Czerwoną Księgę Gatunków Zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened) nieprzerwanie od 1988 roku. Trend liczebności populacji jest oceniany jako spadkowy[2]. Zagrożenie stanowi wycinka lasów namorzynowych dla drewna na opał lub budowę oraz zastępowania namorzynów miejscami hodowli ryb i krewetek[6]. Rzadki w Bangladeszu, częsty jedynie w prowincji Khulna. W pozostałych częściach zasięgu również rzadki, jedynie na Sumatrze lokalnie pospolity[4].
Przypisy
- ↑ Pitta megarhyncha, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Pitta megarhyncha, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Pittidae Swainson, 1831 - kurtaczki - Pittas (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-19].
- ↑ a b c d e f del Hoyo, J.; Elliot, A. & Christie, D.A.: Handbook of the Birds of the World. T. 8. Broadbills to Tapaculos. Lynx Edicions, 2003, s. 158. ISBN 84-87334-50-4.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): NZ wrens, Sapayoa, broadbills, asities, pittas. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2021-01-19]. (ang.).
- ↑ a b Mangrove Pitta Pitta megarhyncha. BirdLife International. [dostęp 2014-01-01].
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).