Marcin Józef Żebrowski

Marcin Józef Żebrowski

Data urodzenia	ok. 1720
Pochodzenie	polskie
Data śmierci	prawdop. 8 czerwca 1792
Instrumenty	skrzypce
Typ głosu	bas
Gatunki	muzyka poważna, muzyka barokowa, muzyka klasycystyczna
Zawód	kompozytor, skrzypek, śpiewak
Multimedia w Wikimedia Commons

Zobacz w Wikiźródłach hasło Marcin Józef Żebrowski w Encyklopedii Muzycznej PWM

Marcin Józef Żebrowski (ur. ok. 1720, zm. prawdop. 8 czerwca 1792)^[1][a][2] – polski kompozytor, skrzypek i śpiewak (bas) przełomu baroku i klasycyzmu.

Alternatywny zapis nazwiska: Ziebrowski, Żebro, Zebro i imienia: Martino Giuseppe, Josepho, Melchiore, Ignatio, Carolo.^[2]

Istnieje niewiele danych biograficznych na temat Żebrowskiego, znajdują się one w archiwum klasztoru oo. paulinów na Jasnej Górze.^[2] Wiadomo, że należał do kapeli jasnogórskiej, był tam jednym z najlepiej opłacanych muzyków; pracował także jako nauczyciel.^[2]

W Londynie odnaleziono rękopis utworu Żebrowskiego z 1748 roku z odręcznie sporządzoną kartą tytułową - być może stanowi on ślad odbycia przez kompozytora studiów zagranicznych.^[2] Karty tytułowe kompozycji Żebrowskiego podpisane są różnymi wersjami imienia i nazwiska.^[2] Skrócone warianty nazwiska Żebro i Zebro pozwalają badaczom utożsamiać Żebrowskiego ze skrzypkiem o nazwisku Żebro, który występował przed Stanisławem Augustem Poniatowskim.^[2] Data śmierci tego skrzypka jest uznawana przez badaczy za prawdopodobną datę śmierci Żebrowskiego.^[2]

Żebrowski to czołowy kompozytor polski okresu przedklasycystycznego^[1], przedstawiciel stylu galant w muzyce sakralnej, co jest najbardziej widoczne w ornamentyce jego linii melodycznych. Jednak w części jego utworów łatwo zauważyć cechy typowe dla późnego baroku, takie jak użycie polifonii (w tym podwójnego kontrapunktu), techniki koncertującej oraz struktur wielosekcyjnych, skontrastowanych fakturalnie, metrycznie i agogicznie^[3][4] . W późniejszym okresie jego twórczości dużą rolę odgrywały rytmy taneczne, w szczególności poloneza, mazura i krakowiaka^[5].

Skomponował utwory instrumentalne, w tym tzw. procesyjne, grane podczas uroczystego wejści do kościoła i wyjścia procesji (Sonatae pro processione, Adagio lub Andante pro processione), Symfonię Es, Concerto grosso i sonaty oraz utwory wokalno-instrumentalne (6 mszy, Ecce vidimus eum, Rorate coeli, Mittit ad Virginem, Magnificat, nieszpory, 5 arii i duetów, w tym Salve Regina)^[1][4] .

Jego utwory zachowały się w Częstochowie, w Staniątkach i w krakowskiej bibliotece dominikanów^[6].

• Dorota Leszczyńska-Zając: Żebrowski Marcin Józef. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 12: W–Ż część biograficzna. Kraków: PWM, 2012, s. 388-391. ISBN 978-83-224-0935-0. (pol.).
• Zygmunt M. Szweykowski: Żebrowski, Marcin Józef. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. Z. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).
• Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
• Tadeusz Strumiłło: Źródła i początki romantyzmu w muzyce polskiej. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1956, s. 60, seria: Studia i Materiały do dziejów Muzyki Polskiej, t. 3. OCLC 17836538.
• Alina Żórawska-Witkowska: Muzyka na dworze Augusta II w Warszawie. Warszawa: Zamek Królewski w Warszawie, 1995. ISBN 83-7022-078-9. (pol.).
• Józef Elsner: Summariusz moich utworów muzycznych. Wstęp i opracowanie A. Nowak-Romanowicz. Kraków: Polskie Wydawn. Muzyczn, 1957, seria: Źródła pamiętnikarsko-literackie do dziejów muzyki polskiej, t. 4.

• Marcin Żebrowski - Patron Zespołu szkół Muzycznych w Częstochowie
• Polska muzyka sakralna na płytach CD (Marcin Zebrowski)
• Marcin Józef Żebrowski w Polskiej Bibliotece Muzycznej