Miniatura (malarstwo)

Ten artykuł dotyczy niewielkiego obrazu. Zobacz też: miniatura (iluminacja) – ilustracja w rękopisie.

Miniatura (łac. minium) – obraz bardzo małego formatu, zazwyczaj portret^[1][2].

Malarstwo miniaturowe zaczęto uprawiać w XV w., jego rozkwit nastąpił w XVI-wiecznej Europie, a szczyt popularności przypadał na XVIII i XIX w.^[1][2] Było modne zarówno wśród arystokracji, jak i mieszczaństwa^[1].

Miniatury malowali tacy mistrzowie, jak Hans Holbein (młodszy), Lucas Cranach starszy, Jean Clouet, a w Polsce Marcello Bacciarelli, Wincenty de Lesseur, Jan Nepomucen Głowacki, Kajetan Kosiński, Stanisław Marszałkiewicz, Aleksander Kucharski^[1].

Najczęściej stosowaną techniką miniaturzystów była akwarela, gwasz lub tempera, którymi malowano na pergaminie, emalii, porcelanie, kości słoniowej i metalowych płytkach. Zdobiono nimi medaliony, brosze, bransolety, tabakierki^[1][2]. Stanowiły cenne podarunki i rodzinne pamiątki^[1]; miniaturowe portrety wykorzystywano często w celach matrymonialnych.

W drugiej połowie XIX wieku rozpowszechnienie dagerotypii i innych technik fotograficznych spowodowało stopniowy zanik tej formy twórczości, a miniatury stały się przedmiotem kolekcjonerstwa^[1].

• 
  Lucas Cranach starszy, Portret Fryderyka III Mądrego, 1525, średnica 11 cm
• 
  Hans Holbein (młodszy), Portret Charlesa Brandona 3. księcia Suffolk, 1541, akwarela na welinie, średnica 5,5 cm
• 
  Marcello Bacciarelli, Portret Wincentego Lesserowicza, 1794, akwarela i gwasz na kości słoniowej, 8,8 × 5 cm
• 
  Wincenty de Lesseur, Zofia Czartoryska jako Psyche, 1797, gwasz, 14 × 11,4 cm
• 
  William Grimaldi, Portret Williama George’a Fairfaxa, 1798, emalia, średnica 7,6 cm
• 
  Stanisław Marszałkiewicz, Portret Anny Zofii Sapieżanki, 1812, 12,2 × 9,7 cm
• 
  John Alexander McDougall, Portret Edgara Allena Poe, ok. 1846, akwarela na papierze, ok. 7,5 × 5 cm

Zobacz multimedia związane z tematem: Miniaturowe portrety