Monaster Objawienia Pańskiego w Krzemieńcu
Główna cerkiew | |||
Państwo | Ukraina | ||
---|---|---|---|
Obwód | |||
Miejscowość | Krzemieniec | ||
Kościół | |||
Rodzaj klasztoru | monaster | ||
Eparchia | tarnopolska | ||
Ihumenia | Marioniła (Panasiuk)[1] | ||
Klauzura | nie | ||
Typ monasteru | żeński | ||
Obiekty sakralne | |||
Cerkiew | Objawienia Pańskiego | ||
Cerkiew | św. Hioba Poczajowskiego | ||
Cerkiew domowa | św. Mikołaja | ||
Fundator | Daniel Maliński, Wawrzyniec Drzewiński | ||
Styl | barokowy, po przebudowie dodane elementy bizantyjsko-ruskie | ||
Materiał budowlany | kamień, cegła | ||
Data budowy | 1636 (pierwotna siedziba), 1750 | ||
Data zamknięcia | 1944 | ||
Data reaktywacji | 1990 | ||
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego | |||
Położenie na mapie Ukrainy | |||
50°06′12″N 25°43′40″E/50,103333 25,727778 | |||
|
Monaster Objawienia Pańskiego – prawosławny klasztor w Krzemieńcu, należący do eparchii tarnopolskiej Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego.
Prawosławny męski klasztor pod wezwaniem Objawienia Pańskiego w Krzemieńcu ufundowali chorąży Daniel Maliński i cześnik Wawrzyniec Drewiński w 1636[2][3]. Mnisi zajmowali się prowadzeniem szpitala, szkoły i przytułku, patronowali również świeckiemu Bractwu Objawienia Pańskiego[2][4]. Od 1636 lub 1638 prowadzili drukarnię, która publikowała teksty pisane w cyrylicy[2]. W XVIII w. mnisi prawosławni zostali zmuszeni do opuszczenia klasztoru, który przejęli jezuici. W 1725 przekazali oni obiekty klasztorne bazylianom[2]. Ci z kolei opuścili obiekty w latach 1805–1807, gdy decyzją Tadeusza Czackiego dawny budynek monasteru włączono w skład obiektów Liceum Krzemienieckiego[2]. Udostępniono im jednak osiemnastowieczny gmach klasztoru reformatów, ufundowany przez wojewodę kijowskiego Stanisława Potockiego w 1750. Bazylianie administrowali obiektem do represji carskich po powstaniu listopadowym, kiedy przejął go Rosyjski Kościół Prawosławny[5]. Reorganizacja prawosławnej wspólnoty zakonnej nastąpiła jednak dopiero w 1865, gdy do Krzemieńca sprowadzono mnichów z monasteru św. Jana Miłościwego w Zahajcach Małych[2]. Przez cztery lata monaster w Krzemieńcu był filią tegoż klasztoru, następnie od 1873 do 1906 podlegał klasztorowi Trójcy Świętej w Dermaniu. Według danych z 1892 wspólnotę tworzyło 6 mnichów i 25 posłuszników. Ponadto w monasterze rezydował jeden z biskupów pomocniczych eparchii wołyńskiej[2]. W odróżnieniu od wspólnot wielu innych monasterów regionu, mnisi z Krzemieńca nie udali się na bieżeństwo[6]. Według danych z 1936 w monasterze przebywało siedmiu mnichów[7].
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Krzemieniec znalazł się w granicach II Rzeczypospolitej, zaś klasztor działał nadal w ramach diecezji wołyńskiej PAKP. Był rezydencją zwierzchnika diecezji[2]. Kompleks monasterski składał się z czterech cerkwi, jednopiętrowego budynku mieszkalnego dla mnichów, szkoły psalmistów z internatem, jednego obiektu gospodarczego oraz budynku seminarium duchownego i komitetu misyjnego diecezji[8].
Po zajęciu Krzemieńca przez Armię Czerwoną w 1944 monaster został zamknięty i zaadaptowany na salę sportową oraz szpital. Prawosławni odzyskali obiekty w 1990; klasztor został odremontowany[5] i jest ponownie czynny jako jeden z trzech monasterów eparchii tarnopolskiej. Od czasu reaktywacji jest to wspólnota żeńska[9].
Architektura
Główna cerkiew klasztorna, Objawienia Pańskiego, powstała w przebudowanym późnobarokowym kościele. Jest to obiekt jednonawowy o wydłużonym prezbiterium na planie prostokąta, dekorowany zewnętrznie rzędami pilastrów porządku toskańskiego. Z cerkwią sąsiaduje znacznie późniejsza, wzniesiona w stylu moskiewskim dzwonnica[5]. Druga świątynia, św. Mikołaja, jest cerkwią domową zlokalizowaną w dawnym refektarzu, w budynku mieszkalnym dla mnichów. W tym samym budynku znajduje się inna świątynia domowa pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. Najmłodsza z monasterskich świątyń powstała w 1910 z inicjatywy Marii Gippowskiej, dla upamiętnienia jej zmarłego męża, ks. Jana Gippowskiego. Cerkiew ta nosi wezwanie św. Hioba Poczajowskiego[10].
Przypisy
- ↑ ТЕРНОПІЛЬСЬКА єпархія
- ↑ a b c d e f g h U. Pawluczuk: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 129. ISBN 978-83-7431-127-4.
- ↑ МАЛИНСЬКИЙ (ЄЛО-МАЛИНСЬКИЙ) ДАНИЛО МАТВІЙОВИЧ [online], resource.history.org.ua [dostęp 2019-08-26] .
- ↑ КРЕМЕНЕЦЬКИЙ СВЯТО-БОГОЯВЛЕНСЬКИЙ МОНАСТИР [online], resource.history.org.ua [dostęp 2019-08-26] .
- ↑ a b c J. Tokarski, Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Ukrainie, t.2, Burchard Edition 2001, ISBN 83-87654-11-6, s.120
- ↑ U. Pawluczuk: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 131. ISBN 978-83-7431-127-4.
- ↑ U. Pawluczuk: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 348. ISBN 978-83-7431-127-4.
- ↑ U. Pawluczuk: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 129–130. ISBN 978-83-7431-127-4.
- ↑ Тернопольская и Кременецкая епархия
- ↑ U. Pawluczuk: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 130–131. ISBN 978-83-7431-127-4.