Morświnek
| Neophocaena[a] | |||
| Palmer, 1899[1] | |||
 Grupa morświnków bezpłetwych (N. phocaenoides) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | strunowce | ||
| Podtyp | kręgowce | ||
| Gromada | ssaki | ||
| Podgromada | żyworodne | ||
| Infragromada | |||
| Rząd | Cetartiodactyla | ||
| Podrząd | Whippomorpha | ||
| Infrarząd | walenie | ||
| Parvordo | zębowce | ||
| Nadrodzina | Delphinoidea | ||
| Rodzina | morświnowate | ||
| Rodzaj | morświnek | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Delphinus phocaenoides G. Cuvier, 1829 | |||
| Synonimy | |||
| | |||
| Gatunki | |||
| |||
| |||
| |||
Morświnek[5] (Neophocaena) – rodzaj wodnych ssaków z rodziny morświnowatych (Phocoenidae).
Rozmieszczenie geograficzne
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w wodach Oceanu Spokojnego i Indyjskiego[6][7][8].
Morfologia
Długość ciała 130–227 cm; masa ciała 30–72 kg[7][9].
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1846 roku angielski zoolog John Edward Gray w rozdziale dotyczącym waleni w publikacji będącej relacją z odkryć zoologicznych podczas ekspedycji do Arktyki brytyjskich okrętów HMS „Terror” i „Erebus” w latach 1839–1843[2]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) morświnek bezpłetwy (N. phocaenoides). Jednak nazwa – Neomeris – którą Gray nadał nowemu rodzajowi okazała się młodszym homonimem rodzaju wieloszczetów opisanego w 1844 roku, dlatego w 1899 roku amerykański zoolog Theodore Sherman Palmer nadał rodzajowi waleni nową nazwę – Neophocaena[1].
Etymologia
- Neomeris (Meomeris, Nomeris): gr. νεος neos ‘nowy, inny’; μερις meris ‘część’[10].
- Neophocaena: gr. νεος neos ‘nowy, inny’; rodzaj Phocaena G. Cuvier, 1817 (morświn)[11].
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące gatunki[12][9][6]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[5] | Podgatunki[7][6][9] | Rozmieszczenie geograficzne[7][6][9] | Podstawowe wymiary[7][9][d] | Status IUCN[13] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | Neophocaena phocaenoides | (G. Cuvier, 1829) | morświnek bezpłetwy | gatunek monotypowy | płytkie, przybrzeżne wody tropikalnej i subtropikalnej południowej i wschodniej Azji, od Zatoki Perskiej na wschód do wschodniej Chińskiej Republiki Ludowej, na południe do Archipelagu Sundajskim; prawdopodobnie Omanu i Filipin | DC: 135–171 cm MC: 30–55 kg | VU |
| Neophocaena sunameri | Pilleri & Gihr, 1975 | morświnek japoński | gatunek monotypowy | płytkie wody morskie wschodniej Azji, zapisy z Japonii, Korei Południowej, Chińskiej Republiki Ludowej i Tajwanu; prawdopodobnie Korea Północna, 1 zabłąkany osobnik wyrzucony na brzeg na wyspie Okinawa (południowa Japonia) | DC: 130–227 cm MC: 40–72 kg | NE | |
 | Neophocaena asiaeorientalis | (Pilleri & Gihr, 1972) | morświnek chiński | gatunek monotypowy | endemit Chińskiej Republiki Ludowej (środkowy i dolny bieg rzeki Jangcy; historycznie występował w górnym biegu, ale obecnie jest tam wymarły) | brak danych | EN |
Kategorie IUCN: VU – gatunek narażony, EN – gatunek zagrożony; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.
Uwagi
Przypisy
- ↑ a b T.S. Palmer. Notes on three genera of dolphins. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 13, s. 23, 1899. (ang.).
- ↑ a b J.E. Gray: On the cetaceous animals. W: J. Richardson (red.): The zoology of the voyage of the H.M.S. Erebus & Terror, under the command of Captain Sir James Clark Ross, during the years 1839 to 1843. Cz. 1: Mammalia, Birds. London: E. W. Janson, 1846, s. 30. (ang.).
- ↑ J.E. Gray: List of the osteological specimens in the collection of the British Museum. London: The Trustees, 1847, s. xii, 36. (ang.).
- ↑ E. Coues: Phocæna. W: W.D. Whitney (red.): The Century dictionary: an encyclopedic lexicon of the English language: prepared under the superintendence of William Dwight Whitney. Cz. 15. New York: Century Co, 1890, s. 4449. (ang.).
- ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 190. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 302. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b c d e T. Jefferson: Family Phocoenidae (Porpoises). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 541–542. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Neophocaena. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-04]. (ang.).
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 583. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 453.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 454.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
- ↑ Taxonomy: Neophocaena – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
Bibliografia
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
