Mury miejskie w Kaliszu
![]() | |||
![]() Mury miejskie z basztą „Dorotka” (2012) | |||
Państwo |
| ||
---|---|---|---|
Miejscowość | Kalisz | ||
Ukończenie budowy | XIV w. | ||
Ważniejsze przebudowy | XVI w. | ||
Zniszczono | 1780–1806 | ||
brak współrzędnych | |||
|
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/MURY_STAREGO_KALISZA_-_panoramio.jpg/240px-MURY_STAREGO_KALISZA_-_panoramio.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Kalisz_-_pozosta%C5%82o%C5%9Bci_%C5%9Bredniowiecznych_mur%C3%B3w_obronnych_%284%29.jpg/240px-Kalisz_-_pozosta%C5%82o%C5%9Bci_%C5%9Bredniowiecznych_mur%C3%B3w_obronnych_%284%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/BASZTA_DOROTKA_-_panoramio.jpg/240px-BASZTA_DOROTKA_-_panoramio.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/KALISZ_majowe_obrazki_121_-_panoramio.jpg/240px-KALISZ_majowe_obrazki_121_-_panoramio.jpg)
Mury miejskie w Kaliszu – ciąg murów miejskich wraz z budowlami o charakterze obronnym (m.in. bramami i basztami), otaczający niegdyś obszar całego Kalisza (obecnie Śródmieście), a którego fragmenty zachowały się do dziś.
Historia
Powstanie
Kalisz został otoczony murami obronnymi w połowie XIV wieku, a ich budowę przypisuje się królowi Kazimierzowi Wielkiemu[2]. Umocnienia, których wysokość wahała się od 6 do 9 metrów, a szerokość od 1 do 1,5 metra, były otoczone ze wszystkich stron odnogami rzeki Prosny[2]. Do miasta można było się dostać tylko przez jedną z 4 bram miejskich. Od strony wschodniej do murów przylegał Zamek Królewski, który spłonął w pożarze miasta w 1537 roku. Wówczas to przeprowadzono największą modernizację murów obronnych, trwającą kilka lat, a w jej trakcie m.in. rozbudowano dwie główne bramy miejskie, Wrocławską i Toruńską[2].
Bramy miejskie
Główne
- Brama Toruńska (kierunek od placu Jana Kilińskiego)[2]
- Brama Wrocławska (most Kamienny/ul. Śródmiejska)[2]
Poboczne
Baszty
W ciągu murów obronnych Kalisza znajdowało się osiemnaście baszt, były to[2]:
- baszta główna w bramie Wrocławskiej
- baszta główna w bramie Wrocławskiej
- baszta narożna w bramie Wrocławskiej
- baszta wielka (dwupiętrowa) w bramie Wrocławskiej
- baszta „prosto w młyny”, od młynów stojących na rzece
- baszta typu łupinowego
- baszta Wielka, narożna, u ujścia kanałów Prosny, zwana również „Katowską”
- baszta na wylocie ul. Żydowskiej
- baszta „Piskorzewska” w bramie
- baszta „Kanonicka”
- baszta „Zamkowa”
- wieża w Zamku Królewskim
- baszta w bramie Toruńskiej
- baszta w bramie Toruńskiej
- baszta „Dorotka”, jedyna zachowana do dziś
- baszta „Łazienna” w bramie
- baszta przy kanale Rypinkowskim
- baszta „Franciszkańska”
Likwidacja
Stan obronnych umocnień już od XVIII wieku wciąż się pogarszał, zaś niektóre baszty wynajmowano kupcom na magazyny[2]. Kalisz mimo istnienia obwarowań, stał się miastem otwartym. Postępujące zniszczenie murów doprowadziło w 1780 roku do rozbiórki Bramy Wrocławskiej, a następnie innych bram i baszt do 1806 roku[2].
Zachowane fragmenty
Ze średniowiecznych murów miejskich miasta Kalisza, pozostało do dziś około 19% dawnej długości (około 504 m)[2]. Najbardziej charakterystyczne fragmenty murów to[2]:
- Pierwszy, będący pozostałością wysokich fundamentów o długości 75 m z basteją, na zapleczu Centrum Kultury i Sztuki i tyłach kościoła garnizonowego.
- Drugi, długości około 7 m (ślady), przy klasztornym kościele św. Stanisława Biskupa i Męczennika.
- Trzeci – 19 m, przy ul. Kadeckiej, w podwórzu kamienicy.
- Czwarty – 151 m, przy ul. Parczewskiego, najdłuższy zachowany odcinek.
- Piąty – 22 m, w podwórzu na ul. Narutowicza.
- Szósty ma 50 m wraz z basztą „Dorotka”, przy bazylice kolegiackiej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024, s. 55 [dostęp 0220-04-02] .
- ↑ a b c d e f g h i j Mury obronne, [w:] WładysławW. Kościelniak WładysławW., Wędrówki po moim Kaliszu, Kalisz: Edytor, 2010, s. 219-225, ISBN 978-83-60579-56-5 .
- ↑ a b Andrzej Drewicz: Mury miejskie. wkaliszu.pl. [dostęp 2017-04-04]. (pol.).
Zobacz też
- Park Miejski w Kaliszu
- Rezerwat Archeologiczny Zawodzie
- Staromiejski zespół urbanistyczny Kalisza
- Śródmieście (dzielnica Kalisza)