Nerw czołowy

Nerw czołowy (łac. nervus frontalis) – w anatomii człowieka nerw przebiegający w obrębie głowy, jedno z odgałęzień nerwu ocznego.

Nerw czołowy stanowi najsilniejsze z trzech odgałęzień końcowych nerwu ocznego^[1], który jest z kolei pierwszą z trzech gałęzi nerwu trójdzielnego^[2]. Przeważnie podział nerwu ocznego następuje jeszcze przed wstąpieniem do oczodołu. Pozostałe dwie gałęzie końcowe nerwu ocznego to nerw łzowy i nerw nosowo-rzęskowy^[3]. Nerw czołowy jako odrębna gałąź wstępuje do oczodołu, przebiegając przez szczelinę oczodołową górną. Leży tam bocznie od pierścienia ścięgnistego wspólnego razem z nerwem łzowym, który przebiega bocznie od niego. Po drugiej stronie nerwu czołowego, a więc przyśrodkowo, przebiega nerw bloczkowy^[1], jeden z nerwów czaszkowych (IV)^[4].

Po wejściu do oczodołu nerw czołowy kieruje się w kierunku przednim. Przebiega on bezpośrednio pod sklepieniem oczodołu, leżąc na mięśniu dźwigaczu powieki górnej. Nerw podążą w kierunku wcięcia czołowego^[1].

Nerw czołowy dzieli się na dwie gałęzie końcowe^[1].

• Nerw nadbloczkowy stanowi cieńszą z tych gałęzi. Swój początek bierze on z pnia nerwu czołowego, odchodząc odeń w tylnej części oczodołu. Przebiega dalej pod jego sklepieniem, kierując się do przodu i przyśrodkowo, układając się powyżej bloczka mięśnia skośnego górnego. W końcu nerw ten sam dzieli się na własne gałęzie końcowe:
  • gałąź górna (ramus superior) przebiega poprzez mięśnie: mięsień okrężny oka oraz brzusiec czołowy mięśnia potyliczno-czołowego,
  • gałąź dolna (ramus inferior) zazwyczaj ulega połączeniu z nerwem podbloczkowym (który stanowi odgałęzienie nerwu nosowo-rzęskowego).
• Nerw nadoczodołowy, grubszy od nadbloczkowego, ulega z kolei podziałowi na następujące gałęzie:
  • gałąź boczna (ramus lateralis) to grubsza z tych gałęzi, stanowiąca właściwie przedłużenie pnia nerwu nadoczodołowego. Przechodzi ona przez otwór bądź wcięcie nadoczodołowe, by skierować się w kierunku czoła,
  • gałąź przyśrodkowa (ramus medialis) to słabsza gałąź nerwu nadoczodołowego, która kieruje się do czoła poprzez wcięcie czołowe.

Nerw czołowy zaopatruje włóknami czuciowymi powiekę górną, skórę czoła aż do szczytu głowy, błonę śluzową wyścielającą zatokę czołową^[1].

• Witold Sylwanowicz, Wiesław Łasiński: Nerwy czaszkowe. W: Adam Bochenek, Michał Reicher, Wiesław Łasiński, F. Kryształowicz, E. Loth: Anatomia człowieka. K.W. Majewski, J. Markowski, I. Abramowicz, S. Hiller, J. Iwaszkiewicz, W. Sylwanowicz, J. Jordan, W. Kubik, F. Miedziński, O. Narkiewicz, H. Szostakiewicz-Sawicka, S. Zawistowski. T. V: Układ nerwowy obwodowy. Układ nerwowy autonomiczny. Powłoka wspólna. Narządy zmysłów. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007. ISBN 978-83-200-3685-5.