Nibypałanki

Nibypałanki
Pseudochiropsinae
Kirsch, Lapointe & Springer, 1997[1]
Ilustracja
Nibypałanka pluszowa (Pseudochirops corinnae)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Rząd

dwuprzodozębowce

Podrząd

kangurokształtne

Nadrodzina

lotopałankowce

Rodzina

pseudopałankowate

Podrodzina

nibypałanki

Typ nomenklatoryczny

Podrodzina: Pseudochirops Matschie, 1915
Rodzaj: Phalangista (Pseudochirus) albertisii W. Peters, 1874

Synonimy

Rodzaju:

  • Petropseudes O. Thomas, 1923[2]
  • Pseudopseudes:[a] Corbet & J. Edwards Hill, 1991[3]
  • Sloppossum[b] Hoser, 2020[6]
Rodzaje i gatunki

Pseudochirops Matschie, 1915[7] – nibypałanka[8]
7 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Nibypałanki[8] (Pseudochiropsinae) – monotypowa podrodzina ssaków z rodziny pseudopałankowatych (Pseudocheiridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Podrodzina obejmuje gatunki występujące w Australii i Nowej Gwinei[9][10][11].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 29–41 cm, długość ogona 20–37 cm; masa ciała 540–2200 g[9][12].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1915 roku niemiecki zoolog Paul Matschie w artykule poświęconym opisowi rodzaju Pseudochirus, opublikowanym w czasopiśmie Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin[7]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) nibypałanka dżunglowa (P. albertisii).

Etymologia

  • Pseudochirops: rodzaj Pseudochirus Ogilby, 1836 (pseudopałanka); gr. ωψ ōps, ωπος ōpos ‘wygląd, oblicze’[13].
  • Petropseudes (Pseudopseudes): gr. πετρα petra ‘skała’[14]; ψευδος pseudos ‘fałszywy’[15] . Typ nomenklatoryczny (oznaczenie monotypowe): Pseudochirus dahlii Collett, 1895.
  • Sloppossum: imię doga niemieckiego „Slop”; ang. opossum ‘opos’[6]. Typ nomenklatoryczny (oryginalne oznaczenie): Phalangista (Pseudochirus) archeri Collett, 1884.

Podział systematyczny

Do rodzaju należy jeden rodzaj wraz z następującymi występującymi współcześnie gatunkami[16][10]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[8] Podgatunki[9][10][12] Rozmieszczenie geograficzne[9][10][12] Podstawowe wymiary[9][12][c] Status
IUCN[17][18]
Pseudochirops dahli (Collett, 1895) skałopałanka australijska gatunek monotypowy endemit Australii (Australia Zachodnia (region Kimberley), Terytorium Północne (wraz z Groote Eylandt) oraz północno-zachodni Queensland (na wschód do Lawn Hill National Park)) DC: 32–39 cm
DO: 20–26 cm
MC: 1,3–2 kg 		 LC 
Pseudochirops albertisii (W. Peters, 1874) nibypałanka dżunglowa gatunek monotypowy Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: górzyste obszary północnej Nowej Gwinei (Ptasia Głowa, Weyland, Foja, Cyclops, północny Coastal Ranges i Yapen); zakres wysokości: 1000–1900 m n.p.m. DC: 29–34 cm
DO: 29–32 cm
MC: 640–875 g 		 NT 
Pseudochirops coronatus (O. Thomas, 1897) nibypałanka samotna gatunek monotypowy endemit Indonezji (północno-zachodnia Nowa Gwinea (Pegunungan Arfak)); zakres wysokości: 1000–2250 m n.p.m. DC: 34–35 cm
DO: 28–33 cm
MC: około 1,5 kg 		 VU 
Pseudochirops cupreus (O. Thomas, 1897) nibypałanka miedziana gatunek monotypowy Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: Nowa Gwinea (Góry Centralne od jezior Paniai na wschód do skrajnie południowo-wschodniej części); zakres wysokości: 500–3995 m n.p.m. DC: 36–41 cm
DO: 27–31 cm
MC: 1,3–2,2 kg 		 LC 
Pseudochirops corinnae (O. Thomas, 1897) nibypałanka pluszowa 3 podgatunki Indonezja i Papua-Nowa Gwinea: Nowa Gwinea (Góry Centralne do skrajnie południowo-wschodniej części, Huon); zakres wysokości: 900–2900 m n.p.m. DC: 30–37 cm
DO: 26–37 cm
MC: 0,9–1,3 kg 		 NT 
Pseudochirops archeri (Collett, 1884) nibypałanka zielonkawa gatunek monotypowy endemit Australii (północny Queensland (od Mount Windsor Tableland na południe do Palumy) DC: 32–40 cm
DO: 30–36 cm
MC: 0,9–1,5 kg 		 NT 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  NT  – gatunek bliski zagrożenia,  VU  – gatunek narażony.

Opisano również gatunek wymarły z pliocenu Australii[19]:

  • Pseudochirops winteri Mackness & M. Archer, 2001

Uwagi

  1. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Petropseudes O. Thomas, 1923.
  2. ↑ Autentyczność taksonów opisanych przez kontrowersyjnego[4] australijskiego herpetologa Raymonda Hosera jest kwestionowana przez władze teriologiczne i herpetologiczne oraz ICZN; zachodzi potrzeba dalszych badań nad ważnością tego taksonu[5].
  3. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

  1. ↑ Kirsch, J.A.W., F.-J. Lapointe & M. Springer. DNA-hybridisation Studies of Marsupials and their Implications for Metatherian Classification. „Australian Journal of Zoology”. 45 (3), s. 245, 1997. DOI: 10.1071/ZO96030. (ang.). 
  2. ↑ O. Thomas. On some Queensland Phalangeridæ. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 11 (62), s. 250, 1923. (ang.). 
  3. ↑ G.B. Corbet & J.E. Hill: A World List of Mammalian Species. Wyd. 3. London: Oxford University Press, 1991, s. 19. ISBN 978-0-19-854017-5. (ang.).
  4. ↑ H. Kaiser, B.I. Crother, Ch.M.R. Kelly, L. Luiselli, M. O’Shea, H. Ota, P. Passos, W.D. Schleip & W. Wüster. Best practices: in the 21st century, taxonomic decisions in herpetology are acceptable only when supported by a body of evidence and published via peer-review. „Herpetological Review”. 44 (1), s. 8–23, 2013. (ang.). 
  5. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Pseudochirops dahlii (Collett, 1895). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-05]. (ang.).
  6. ↑ a b R.T. Hoser. A new subgenus, three new species and one new subspecies of Ring-tailed Possums (Marsupialia: Petauridae) from the north of Australia. „Australasian Journal of Herpetology”. 42, s. 26, 2020. (ang.). 
  7. ↑ a b P. Matschie. Einige Beiträge zur Kenntnis der Gattung Pseudochirus Ogilb.. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1915, s. 86, 1915. (niem.). 
  8. ↑ a b c W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 13. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  9. ↑ a b c d e S. Jackson: Family Pseudocheiridae (Ring-tailed Possums and Greater Gliders). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 528–530. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
  10. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 86. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  11. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Pseudochirops. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].
  12. ↑ a b c d Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 56–57. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  13. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 175.
  14. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 168.
  15. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 210.
  16. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  17. ↑ Taxonomy: Pseudochirops – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  18. ↑ Taxonomy: Petropseudes – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
  19. ↑ B.S. Mackness & M. Archer. A new petauroid possum (Marsupialia, Pseudocheiridae) from the Pliocene Bluff Downs Local Fauna, northern Queensland. „Alcheringa”. 25 (4), s. 440, 2001. DOI: 10.1080/03115510108619233. (ang.). 

Bibliografia

  • E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).