Norweskie okręty podwodne typu B

Norweskie okręty podwodne typu B
Ilustracja
Kraj budowy

 Norwegia

Stocznia

Karljohansvern, Horten

Zbudowane

6

Użytkownicy

 Norweska KMW
 Kriegsmarine

Typ poprzedzający

A

Służba w latach

1923-1944

Stracone

1

Uzbrojenie:
6 torped, 1 działo kal. 76 mm
Wyrzutnie torpedowe:
• dziobowe


4 x 450 mm

Załoga

23 oficerów i marynarzy

Wyporność:
• na powierzchni

420 ton

• w zanurzeniu

545 ton

Rodzaj kadłuba

jednokadłubowy

Zanurzenie testowe

60 m

Długość

51 metra

Szerokość

5,33 m

Zanurzenie

3,5 m

Napęd:
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 900 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 700 KM
2 śruby
Prędkość:
• na powierzchni
• w zanurzeniu


14,5 węzła
10,5 węzła

Zasięg:
• na powierzchni

2900 Mm przy prędkości 9 węzłów

• w zanurzeniu

150 Mm przy prędkości 3 węzłów

Okręty podwodne typu B – norweskie okręty podwodne z okresu dwudziestolecia międzywojennego. W latach 1915–1930 w krajowej stoczni Karljohansvern w Horten zbudowano sześć okrętów tego typu. Przyjęte do służby w marynarce norweskiej w latach 1923–1930 do wybuchu II wojny światowej operowały na Morzu Północnym. Podczas kampanii norweskiej w kwietniu 1940 roku cztery jednostki (B-2, B-4, B-5 i B-6) zostały zdobyte przez Niemców, którzy dwie ostatnie wcielili następnie do Kriegsmarine jako UC-1 i UC-2. Napaść niemiecką jako jedyny przetrwał B-1, któremu udało się przedostać do Wielkiej Brytanii, natomiast B-3 został samozatopiony w kwietniu 1940 roku.

Projekt i budowa

Po wybuchu I wojny światowej i przejęciu przez Niemcy ostatniej jednostki typu A – A-5 Norwegowie rozpoczęli poszukiwania innych dostawców w celu pozyskania kolejnych okrętów[1]. Pod uwagę brano stocznie brytyjskie, włoskie i amerykańskie, z których zdecydowano się na położoną na terenie neutralnych w tym momencie Stanów Zjednoczonych stocznię Electric Boat, co miało dać gwarancję dostawy okrętów mimo toczących się działań wojennych[1]. Rząd Norwegii w 1915 roku zamówił więc sześć okrętów według projektu EB 406B (EB 64B), bardzo zbliżonego do koncepcji amerykańskich jednostek typu L, które miały powstać w krajowej stoczni w Horten z materiałów dostarczonych z USA[1][2]. Tocząca się na Atlantyku wojna podwodna spowodowała jednak zatrzymanie dostaw amerykańskich podzespołów i materiałów do Norwegii, a przez to budowa okrętów po położeniu stępek została przerwana[1]. W zamian stocznia usiłowała sprzedać Norwegom sześć nieodebranych przez Rosję z powodu wybuchu rewolucji okrętów typu H, jednak zostały one przejęte przez US Navy[1]. W rezultacie okręty zostały ukończone długo po wojnie, wchodząc do służby w latach 1923–1930[1][3].

Wszystkie jednostki typu B zostały zbudowane w stoczni Karljohansvern w Horten[3][4]. Stępki okrętów położono w latach 1915–1925, a zwodowane zostały w latach 1922–1929[2][3].

Okręt Stocznia Początek budowy Wodowanie Wejście do służby
B-1 Horten 1915 1 sierpnia 1922 1 lutego 1923
B-2 ? 15 sierpnia 1923 1 października 1924
B-3 25 stycznia 1924 1 czerwca 1926
B-4 19 grudnia 1923 2 maja 1927
B-5 grudzień 1925 17 czerwca 1929 1 października 1929
B-6 4 września 1929 1 maja 1930

Dane taktyczno-techniczne

Jednostki typu B były okrętami podwodnymi o konstrukcji jednokadłubowej o długości całkowitej 51 metrów, szerokości 5,33 metra i zanurzeniu 3,5 metra[3][4]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 420 ton, a w zanurzeniu 545 ton[4][5][a]. Okręty napędzane były na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Sulzer(inne języki) o łącznej mocy 900 KM, zaś pod wodą poruszały się dzięki dwóm silnikom elektrycznym o łącznej mocy 700 KM (zarówno silniki Diesla, jak i elektryczne wyprodukowano w Horten)[4][5][b]. Dwa wały napędowe poruszające dwoma śrubami zapewniały prędkość 14,5 węzła na powierzchni i 10,5 węzła w zanurzeniu[3][6][c]. Zapas paliwa wynosił 19 ton[7]. Zasięg wynosił 2900 Mm przy prędkości 9 węzłów w położeniu nawodnym i 150 Mm przy prędkości 3 węzłów w zanurzeniu[3][d]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 60 metrów[3].

Okręty wyposażone były w cztery dziobowe wyrzutnie torped kalibru 450 mm z łącznym zapasem sześciu torped[3][4][e]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło pokładowe działo przeciwlotnicze Bofors kal. 76 mm L/28[2][3].

Załoga pojedynczego okrętu składała się z 23 oficerów, podoficerów i marynarzy[4][5][f].

Służba

Marynarka norweska

Okręty podwodne typu B po ukończeniu sukcesywnie wcielano do służby w marynarce wojennej - pierwszy okręt (B-1) przyjęto w 1923 roku, zaś ostatni (B-6) w 1930 roku[3]. Jednostki operowały początkowo na Morzu Północnym[8]. W chwili rozpoczęcia II wojny światowej okręty były już przestarzałe[3]. Wszystkie wzięły udział w kampanii norweskiej w kwietniu 1940 roku, w wyniku której cztery jednostki (B-2, B-4, B-5 i B-6) zostały zdobyte przez Niemców[4][9], a jedna (B-3) została zatopiona przez własną załogę[6][10]. Napaść niemiecką jako jedyny przetrwał B-1, który przedostał się do Wielkiej Brytanii i służył do 1944 roku jako okręt szkolny[4][8].

Kriegsmarine

Z czterech zdobytych okrętów typu B Niemcy po przeprowadzeniu koniecznych remontów wcielili do Kriegsmarine w latach 1940–1941 dwa ostatnie (B-5 i B-6), odpowiednio jako UC-1 i UC-2[3][11]. Obie jednostki były wykorzystywane jako okręty szkolne w U-Abwehrschule w Gotenhafen i Bergen[11][12]. UC-1 został wycofany ze służby 28 marca 1942 roku i następnie złomowany[12][g]. UC-2 zakończył służbę w Bergen w październiku 1944 roku[4][11], a 3 maja 1945 roku został samozatopiony w Kilonii (po wojnie wrak wydobyto i zezłomowano)[11][h].

Uwagi

  1. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że wyporność wynosiła 450/548 ton, zaś Gogin 2014U ↓ – 427/554 tony.
  2. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że moc silników wysokoprężnych wynosiła 1200 KM, zaś silników elektrycznych 800 KM.
  3. ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 380 i Gogin 2014U ↓ podają, że prędkość na powierzchni wynosiła 14 węzłów, zaś pod wodą 11 węzłów.
  4. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że zasięg na powierzchni wynosił 3300 Mm przy prędkości 11 węzłów, a pod wodą 150 Mm przy prędkości 5 węzłów.
  5. ↑ Parkes 1933 ↓, s. 384 i Preston 1989 ↓, s. 216 podają, że okręty były wyposażone w dwie dziobowe i dwie rufowe wyrzutnie torped.
  6. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że liczebność załogi wynosiła 28 osób.
  7. ↑ Gogin 2014U ↓ podaje, że 2 grudnia 1941 roku na przebywającym w Kilonii okręcie wybuchł pożar, po którym jednostki już nie naprawiono i UC-1 skreślono z listy floty 4 stycznia 1942 roku.
  8. ↑ Gogin 2014U ↓ podaje, że UC-2 został wycofany ze służby 26 września 1943 roku, po czym pod koniec 1943 roku zatonął w Bergen w wyniku sabotażu.

Przypisy

Bibliografia

  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Norman Friedman: U.S. submarines through 1945: an illustrated design history. Annapolis: U.S. Naval Institute, 1995. ISBN 1-55750-263-3. (ang.).
  • Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
  • Ivan Gogin: B1 submarines (1923-1930). Navypedia. [dostęp 2019-08-07]. (ang.).
  • Ivan Gogin: UC1 coastal submarines (1929-1930/1940). Navypedia. [dostęp 2019-08-07]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: UC-1. uboat.net. [dostęp 2019-08-07]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: UC-2. uboat.net. [dostęp 2019-08-07]. (ang.).
  • Don Kindell: NAVAL EVENTS, MAY 1940 (Part 3 of 4) Wednesday 15th – Tuesday 21st. Naval History Homepage. [dostęp 2019-08-06]. (ang.).
  • Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 1 of 4) Saturday 1st – Friday 7th. Naval History Homepage. [dostęp 2019-08-06]. (ang.).
  • Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
  • Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1933. London: Sampson Low, Marston & Co., 1933. (ang.).
  • Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.).
  • p
  • d
  • e
Norweskie okręty podwodne typu B