Ortoklaz
Właściwości chemiczne i fizyczne | |||
Skład chemiczny | K[AlSi3O8] | ||
---|---|---|---|
Twardość w skali Mohsa | 6 wzorcowa | ||
Przełam | nierówny, muszlowy | ||
Łupliwość | doskonała według (001) i (010) | ||
Pokrój kryształu | słupkowy, tabliczkowy | ||
Układ krystalograficzny | jednoskośny | ||
Właściwości mechaniczne | kruchy | ||
Gęstość minerału | 2,55 – 2,63 g/cm³ | ||
Właściwości optyczne | |||
Barwa | bezbarwny, biały, różowy, brązowawy | ||
Rysa | biała | ||
Połysk | szklisty, perłowy | ||
Współczynnik załamania | nα 1,522-1,525, nβ 1,522-1,524, nγ 1,518-1,520 | ||
Inne | optycznie ujemny | ||
Dodatkowe dane | |||
Postacie alotropowe | sanidyn i mikroklin | ||
|
Ortoklaz – minerał z gromady krzemianów, jedna z trzech (oprócz mikroklinu i sanidynu) odmian polimorficznych skalenia potasowego.
Nazwa pochodzi od gr. orthos = prosty oraz klao = łamię (klan = łamać; klasis = łupliwy) – nazwa nawiązuje do prostego kąta między płaszczyznami łupliwości w tym minerale.
Właściwości
Charakterystyka
Tworzy kryształy o pokroju tabliczkowym, słupkowym, często zbliźniaczone (bliźniaki baweńskie, karlsbadzkie – najładniejsze znaleziono w Karlovych Varach i manebachskie). Występuje też w formie skupień ziarnistych i zbitych. Jest kruchy, przezroczysty. Niekiedy wykazuje opalescencję o charakterze adularyzacji. Wywołują ją uporządkowane, drobne, wrostki albitu. Takie skalenie nazywa się kamieniami księżycowymi. Niektóre odmiany wykazują efekt kociego oka.
Granica pomiędzy ortoklazem a sanidynem jest ustanowiona na podstawie pomiaru trójskosności lub według kąta osi optycznych.
Asocjacje: współwystępuje z kwarcem, albitem, oligoklazem, muskowitem, biotytem, schörlem, hornblendą, oraz z berylem. Może oczywiście tworzyć asocjacje z wieloma innymi minerałami np. w utworach pegmatytowych.
Geneza
Powstaje w skałach magmowych (głównie granitach, granodiorytach i ryolitach); w utworach hydrotermalnych (adular); w pegmatytach); w skałach metamorficznych (gnejsy; w osadowych (arkozy).
Występowanie
Główny składnik większości skał magmowych. Jest głównym składnikiem granitu, występuje też w pegmatytach, w skałach osadowych i metamorficznych np. gnejsach.
Miejsca występowania: Brazylia – Minas Gerais (występuje tu mikroklin błękitny tzw. amazonit = kamień amazoński. Czechy, Hiszpania, Niemcy, Austria, Włochy, Madagaskar.
W Polsce w skałach magmowych koło Jeleniej Góry, Strzegomia oraz w granitach tatrzańskich.
Galeria
- ortoklaz 1
- ortoklaz 2
- ortoklaz 3
-
Zastosowanie
- Jest ważnym surowcem w przemyśle szklarskim do produkcji szkła
- surowiec ceramiczny do produkcji porcelany
- służy do wyrobu emalii
- drobno zmielony i zmieszany z detergentem służy do produkcji środków czyszczących
- kamienie o cechach kamieni księżycowych wykorzystywane są w jubilerstwie – szlif kaboszonowy i szlif fasetkowy
- ma znaczenie naukowe i kolekcjonerskie
Zobacz też
Linki zewnętrzne
- Orthoclase.en
- Britannica: science/orthoclase
- БРЭ: 2695102
- SNL: ortoklas
- identyfikator minerału w Mindat: 3026