Paweł Suzin

Ten artykuł od 2018-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Paweł Michał Suzin herbu Pirzchała (Roch III)^[1] (ur. 1837 lub 1839 w Orenburgu, zm. 29 czerwca 1863 w Staciszkach^[2]) – powstaniec styczniowy, dowódca oddziału.

Urodził się w 1837 lub 1839 w Orenburgu na Uralu w rodzinie zesłanego^[3] powstańca listopadowego^{[potrzebny przypis]} Kajetana Suzina herbu Pierzchała (Roch III) (ok.1810–1849)^[4] i Rosjanki^[3], księżnej^{[potrzebny przypis]} Marii z domu Dołgorukow^[5]. Osierocony w dzieciństwie wychowywał się w domu gubernatora i został wysłany na edukację do szkoły dla kadetów^[3]. Rusyfikacja wykorzeniła w nim poczucie polskości, nie znał języka ojczystego^[3]. Po ukończeniu szkoły kadetów wstąpił do armii rosyjskiej, w 1859 przeniesiono go na Litwę. Tam zetknął się z ludźmi pamiętającymi ojca, co odmieniło podejście młodego człowieka do swojego pochodzenia. Był członkiem konspiracji w Armii Imperium Rosyjskiego, poprzedzającej wybuch powstania styczniowego^[6].

W 1861 uczestniczył w manifestacjach patriotycznych w Kownie, za co groziło mu aresztowanie. Ukrywał się pół roku, a następnie zbiegł do Francji. W styczniu 1862 przeniósł się do Włoch gdzie wykładał w szkole wojskowej, ale wkrótce powrócił do Paryża. Pracował w fabryce lokomotyw, gdzie zajmował się kreślarstwem.

Po wybuchu powstania styczniowego przedostał się do wschodnich Prus i uczestniczył w przygotowaniach do wyprawy na Mazowsze Płockie, nie brał w niej udziału ponieważ w lutym 1863 został aresztowany i uwięziony w Brodnicy. Po dwóch miesiącach zwolniono go z aresztu i udał się w okolice Augustowa, gdzie objął dowództwo nad oddziałem stworzonym z chłopów z powiatu mariampolskiego. Poprowadził on uzbrojonych powstańców na Litwę Środkową, gdzie połączyli się z oddziałem dowodzonym przez Karola Kamińskiego. Pierwsza potyczka z Rosjanami miała miejsce 22 maja 1863 pod Poszławantami, druga dzień później pod Balwierzyszkami. Następnie oddział skierował się ku Sejnom, gdzie połączył się z oddziałem dowodzonym przez Wiktora Hłaskę i Władysława Brandta. Paweł Suzin planował użyć oddziału do opanowania linii kolejowej i telegraficznej pod Wierzbołowem, aby ochraniać przemyt broni ze wschodnich Prus. Rosjanie zaniepokojeni obecnością tak dużego zgromadzenia litewskiego chłopstwa wysłali liczne wojsko, Suzin w tym czasie wraz z powstańcami przemaszerował w okolice Łoździej i Kamiennej Góry. Starcie z wojskami rosyjskimi nastąpiło 21 czerwca w okolicy Staciszek. Oddział powstańczy przegrał tę bitwę i został rozbity, a Paweł Suzin poległ. Spoczywa w Serejach.

Jego adiutantem był Edward Budzyński, dziadek Gustawa Budzyńskiego (ur. 1921) – akustyka, powstańca warszawskiego i kawalera VM^[7].

7 czerwca 1862^[8] w Paryżu^[3] ożenił się z Emilią z Kałużyńskich (1838–1898)^[8], córką emigranta polistopadowego^[3]. Mieli syna, który młodo zmarł (1863–1876)^[8].

• Dzieci on line, biografie ludzi związanych z Suwalszczyzną

• Paweł Suzin, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-04-02].