Porokolczak mleczny
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | grzyby | ||
Typ | podstawczaki | ||
Klasa | pieczarniaki | ||
Rząd | żagwiowce | ||
Rodzina | Irpicaceae | ||
Rodzaj | porokolczak | ||
Gatunek | porokolczak mleczny | ||
Nazwa systematyczna | |||
Irpex lacteus (Fr.) Fr. Elench. fung. (Greifswald) 1: 142 (1828) | |||
|
Porokolczak mleczny (Irpex lacteus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów z rzędu żagwiowców (Poluyporales)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Irpex, Irpicaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Gatunek ten opisał w 1818 roku Elias Fries, nadając mu nazwę Sistostrema lacteum. Ten sam autor w 1828 r. przeniósł go do rodzaju Irpex[1]
Ma 40 synonimów. Niektóre z nich[2]:
- Hirschioporus lacteus (Fr.) Teng 1963
- Steccherinum lacteum (Fr.) Krieglst. 1999
- Trametes lactea (Fr.) Pilát 1940
Nazwy polskie: palczak siwy (Franciszek Błoński 1889), palczak mleczny (Stanisław Domański 1965), porokolczak mleczny (Władysław Wojewoda 2003)[3].
Morfologia
- Owocnik
Roczny, zwykle początkowo rozpostarty, potem rozpostarto-odgięty, czasami siedzący, tworzący niewielkie bocznie przyrośnięte kapelusiki o wymiarach do 1 × 7 × 0,5 cm. Górna powierzchnia biała do kremowej lub blado płowa, gęsto owłosiona, bezstrefowa lub słabo strefowana, gładka lub płytko bruzdowana. Brzeg tej samej barwy, kosmaty lub wełnisty. Hymenofor kolczasty, ale tylko w początkowym stadium, kolce bowiem w trakcie rozwoju szybko przekształcają się w zęby. Powierzchnia porów biała do kremowej, pory kanciaste, w liczbie 2–3 na mm. Przy brzegu owocnik tworzy cienkie, wełniste warstwy. Kontekst biały do jasnobrązowego, miękki, włóknisty, niestrefowany, o grubości do 2 mm. Warstwa rurek o grubości do 3 mm, tej samej barwy co kontekst i ściśle z nim zrośnięta[4].
- Cechy mikroskopowe
System strzępkowy dimityczny. Strzępki generatywne w kontekście cienkościenne do grubościennych, z częstymi rozgałęzieniami i prostymi septami, o średnicy 2–4 µm. Strzępki szkieletowe w kontekście szkliste, grubościenne, niekiedy z prostymi septami, z rzadkimi rozgałęzieniami, o średnicy 2,5–6 µm. Strzępki tramy podobne. Cystydy rzucające się w oczy, obfite, grubościenne, na wierzchołkach silnie inkrustowane, 50–110 × 5–10 µm. wystający do 40 µm ponad hymenium. Wyrastają w subhymenium ze szkieletowych strzępek tramy. Na strzępkach brak sprzążek. Podstawki maczugowate, 4-sterygmowe, rozwijająca się w misternie rozgałęzionych kandelabrach, 20–30 × 4–6 µm z prostymi septami u podstawy. Bazydiospory podłużne do cylindrycznych, proste do lekko zakrzywionych, szkliste, gładkie, nieamyloidalne, 5–7 × 2–3 µm[4].
Występowanie i siedlisko
Stwierdzono jego występowanie na wszystkich kontynentach poza Afryką. W Europie jest rozprzestrzeniony na całym obszarze[5]. W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył liczne jego stanowiska w Polsce[3]. Liczne i bardziej aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów[6]. Znajduje się jednak na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[7].
Nadrzewny grzyb saprotroficzny. Występuje w lasach na martwym drewnie drzew liściastych. W Polsce opisano jego występowanie na wielu gatunkach tych drzew od maja do listopada[3]. Notowany na takich drzewach i krzewach jak: klon, olcha, brzoza, dereń, leszczyna, buk, jesion, orzech, topola, śliwa, róża, jarząb, lipa. Rzadko spotykany na drewnie drzew iglastych (podano występowanie na jałowcu pospolitym). Rozwija się na leżących na ziemi martwych gałęziach i pniach, także na gałęziach lub na pniach martwych stojących drzew. Powoduje białą zgniliznę drewna[4].
Gatunki podobne
Od wielu gatunków rozpostartych grzybów zasiedlających korę drzew najłatwiej porokolczaka mlecznego odróżnić po białej barwie. Wątpliwości rozstrzygnąć można badaniem mikroskopowym[8].
Przypisy
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-02-03] .
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-02-03] .
- ↑ a b c WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
- ↑ a b c Irpex lacteus [online], Mycobank [dostęp 2022-02-03] .
- ↑ Mapa występowania porokolczaka mlecznego na świecie [online], gbif.org [dostęp 2022-02-03] .
- ↑ Aktualne stanowiska porokolczaka mlecznego w Polsce [online] [dostęp 2022-02-03] .
- ↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .
- ↑ MichaelM. Kuo MichaelM., Irpex lacteus [online], Mushroom Expert [dostęp 2022-02-03] .
- SNL: piggmusling