Rudna (województwo dolnośląskie)

Ten artykuł dotyczy wsi w województwie dolnośląskim. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.
Rudna
wieś
Ilustracja
Ratusz w Rudnej
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

lubiński

Gmina

Rudna

Liczba ludności (III 2011)

1646[2]

Strefa numeracyjna

76

Kod pocztowy

59-305[3]

Tablice rejestracyjne

DLU

SIMC

0367373

Położenie na mapie gminy Rudna
Mapa konturowa gminy Rudna, po lewej znajduje się punkt z opisem „Rudna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Rudna”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Rudna”
Położenie na mapie powiatu lubińskiego
Mapa konturowa powiatu lubińskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Rudna”
Ziemia51°30′36″N 16°15′51″E/51,510000 16,264167[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Herb Rudnej
Ratusz w Rudnej

Rudna (niem. Raudten[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie lubińskim, w gminie Rudna. Siedziba gminy Rudna. Dawniej miasto, uzyskała lokację miejską przed 1339 rokiem, zdegradowana w 1945 roku[5]. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie legnickim.

Położenie

Rudna leży nad rzeką Rudną i uchodzącą do niej Kalinówką. Na zachód od miejscowości znajduje się zbiornik Żelazny Most.

Środowisko naturalne

Wieś znajduje się w obrębie mikroregionu Wzgórza Polkowickie, wchodzącego w skład mezoregionu Wzgórza Dalkowskie[6][7].

Historia

Pierwsze wzmianki pochodzą z XIII wieku (grodzisko w Starej Rudnej), w drugiej połowie tego wieku zbudowano tu zamek. Osada szybko rozrastała się i przed rokiem 1339 otrzymała prawa miejskie. Miasto pełniło rolę ośrodka administracyjnego i gospodarczego zaplecza dla okolicznego rolnictwa. Tereny te od roku 1329 były pod zwierzchnictwem Czech, od roku 1526 Habsburgów, a od roku 1742 w Prusach. Do 1932 roku wchodziła w skład powiatu ścinawskiego. W roku 1871 powstało połączenie kolejowe z Legnicą i Głogowem, a trzy lata później (1874) z Wrocławiem. Od tego czasu nastąpił szybki rozwój miasta. Zniszczenia w roku 1945 przyczyniły się do utraty praw miejskich. W roku 1974 uruchomiono największą w kraju kopalnię rud miedzi i Zakład Wzbogacania Miedzi „Rudna”[8].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[9]:

  • Zespół miejski
  • Kościół parafialny pw. Trójcy Świętej, neogotycki, przebudowany w latach 1859–1860, z wyposażeniem z okresu budowy. Wcześniejszy wybudowano w 1707 r., po przekazaniu protestantom kościoła pw. św. Katarzyny
  • Kościół pw. św. Katarzyny, późnogotycki z lat 1474–1500 (XV w.), od 1953 r. parafialna cerkiew prawosławna pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, ul. Kościelna

inne obiekty:

  • Ratusz z 1773 r., zburzony w 1945 r., zrekonstruowany w latach 90. XX wieku[10].

nieistniejące obiekty:

  • Pałac z XVII w. rodu von Niebelschutz, rozebrany w latach 50. XX wieku
  • Cmentarz ewangelicki z kościołem cmentarnym, szachulcowym z XVII w., rozebranym w roku 1972[11]

Demografia

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 1646 mieszkańców[2]. Jest to największa miejscowość w gminie Rudna i druga po Ścinawie w powiecie lubińskim.

Transport

We wschodniej części wsi przebiegają: linia kolejowa nr 273 (Szczecin Główny – Wrocław Główny) i linia kolejowa nr 289 (Rudna Gwizdanów – Legnica). W miejscowości znajduje się stacja Rudna Miasto[12], natomiast w pobliskiej wsi Gwizdanów – Rudna Gwizdanów.

Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 323, która nieopodal miejscowości krzyżuje się z drogą wojewódzką nr 292.

Sport

Siedziba założonego w 1956 Gminnego Klubu Sportowego Sparta Rudna, którego drużyna piłkarska, używająca barw czerwono-czarnych, występowała w IV lidze (grupie dolnośląskiej zachód) w latach 2018-2022[13][14]. Obecnie (sezon 2023/2024) występuje w klasie A, gr. Legnica II[15]. Stadion klubowy (gminny) w sezonie 2018/19 przeszedł gruntowny remont, otrzymując oświetlenie, piłkołapy, nową nawierzchnię, a boisko ze sztuczną nawierzchnią do treningów i meczów juniorów oraz powiększone trybuny.

Osoby związane z Rudną

Przypisy

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 118015
  2. ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1113 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
  4. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. Nr 142, poz. 262)
  5. ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 66-67.
  6. ↑ JerzyJ. Kondracki JerzyJ., Geografia regionalna Polski, wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 166-167, ISBN 83-01-13050-4, OCLC 749524664  (pol.).
  7. ↑ Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data, „Geographia Polonica”, 91, Warszawa: IGiPZ PAN, 2018, s. 143-170, ISSN 2300-7362, OCLC 1570648  (ang.).
  8. ↑ Słownik geograficzno-krajoznawczy, Wydawnictwo Naukowe PWN 1998, ISBN 83-01-12677-9.
  9. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 110. [dostęp 2012-09-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
  10. ↑ Powiat lubiński, Wyd. Turyst. PLAN ISBN 978-83-60044-84-1.
  11. ↑ Dolny Śląsk, dziedzictwo przeszłości.
  12. ↑ Miszmasz w nazewnictwie stacji. Dlaczego PLK nie są konsekwentne?
  13. ↑ IV Liga Dolnośląska - TERMINARZE sezon 2019/20 • Amatorski Klub Sportowy [online], Amatorski Klub Sportowy [dostęp 2022-11-26]  (pol.).
  14. ↑ IV Liga Dolnośląska - TERMINARZE sezon 2018/19 • Amatorski Klub Sportowy [online], Amatorski Klub Sportowy [dostęp 2022-11-26]  (pol.).
  15. ↑ Skarb - Sparta Rudna [online], www.90minut.pl [dostęp 2024-04-13] .

Linki zewnętrzne

  • Rudna na portalu Dolny Śląsk
  • Polska niezwykła, Rudna
  • Raudten (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 548 .
  • p
  • d
  • e
Gmina Rudna
Wsie
Integralne
części wsi
  • Naroczyce-Górki
  • Naroczyce-Kolonia
  • Rozłogi

  • p
  • d
  • e
Powiat lubiński (1946–1975)
  • Siedziba powiatu – Lubin
Przynależność wojewódzka
  • woj. wrocławskie
Miasta (1945–75)
Gminy wiejskie
(1945–54 i 1973–75)
  • Chobienia (I–XII 1973)
  • Chocianowiec (do 1954)
  • Chocianów (od XII 1973)
  • Księginice (do 1954)
  • Lubin (od I 1973)
  • Miłoradzice (do 1954)
  • Parchów (do 1954)
  • Polkowice (od I 1973)
  • Rudna
  • Rynarcice (do 1954)
  • Szklary Górne (do 1954)
  • Ścinawa (od I 1973)
  • Trzebnice (I–XII 1973)
  • Zimna Woda (do 1954)
Gromady (1954–72)
  • Chocianowiec (1954–59)
  • Jędrzychów (1954–61)
  • Komorniki (1954–61)
  • Krzeczyn Wielki (1954–68)
  • Księginice (1954–68)
  • Lipiny (1968–72)
  • Lubin (1968–72)
  • Miłoradzice (1954–68)
  • Niemstów (1954–68)
  • Parchów (1954–71)
  • Polkowice (1954–72)
  • Rudna (1954–72)
  • Rynarcice (1954–68)
  • Szklary Górne (1954–72)
  • Trzebnice (1960–72)
  • Zimna Woda (1954–68)
  • Żabice (1954–59)