Sonata Księżycowa

Ten artykuł dotyczy sonaty fortepianowej Beethovena. Zobacz też: film o takim tytule.

Sonata fortepianowa nr 14 cis-moll op. 27 nr 2 „Sonata quasi una fantasia” Ludwiga van Beethovena, znana jako sonata Księżycowa (niem. Mondscheinsonate) to jedna z najsłynniejszych sonat w historii muzyki. Powstała w latach 1800–1801. Trzydziestoletni kompozytor zadedykował ją swojej ukochanej, hr. Giulietcie Guicciardi, która była równocześnie jego uczennicą^[1].

Geneza nazwy

Nazwa, która przylgnęła do utworu, nie została nadana przez samego Beethovena (ten określił ją, podobnie jak wydaną razem z nią Sonatę op. 27/1, włoskim mianem Sonata quasi una fantasia, „Sonata na kształt fantazji”), lecz przez poetę i krytyka muzycznego Ludwiga Rellstaba. Pierwsza część Sonaty przywodziła mu na myśl odbicie światła księżyca w gładkiej tafli jeziora. (Rellstab miał na myśli szwajcarskie Jezioro Czterech Kantonów).

Wykorzystanie w popkulturze

Podobnie jak wiele innych szerzej znanych klasycznych utworów Sonata Księżycowa doczekała się licznych odniesień w popkulturze. John Lennon na odwróconej sekwencji akordów oparł temat utworu Because, a Stuart Hamm wykorzystał ją w swoim albumie z 2002 roku – Radio Free Albemuth. Sonatę można usłyszeć w ścieżce dźwiękowej gier komputerowych takich jak m.in. Resident Evil, Earthworm Jim 2, Shadow Man, Return to Castle Wolfenstein, anime (np. Eminence in Shadow) oraz filmach^[1].

Części utworu

Adagio sostenuto
Allegretto
Presto agitato

Księżycowa nie ma klasycznej budowy sonaty. Pominięta jest pierwsza część (szybka), allegro sonatowe. Początkowe Adagio sostenuto odpowiada formalnie części drugiej, powolnej. Beztroskie Allegretto gra rolę menueta lub scherza, stojącego zazwyczaj na trzecim miejscu. Finał, Presto agitato (wł. „bardzo szybko, z wzburzeniem”) kończy dzieło nadspodziewanie mocnym akcentem.

Pierwsza część

Druga część

Trzecia część

W przypadku problemów z odtwarzaniem zobacz instrukcję obsługi

Zobacz też

Sonata fortepianowa nr 13 Es-dur op. 27 nr 1 „Sonata quasi una fantasia” – pierwsza sonata cyklu op. 27

Przypisy

↑ ^a ^b „Słownik muzyki” pod redakcją Wojciecha Marchwicy, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006; ISBN 83-7435-239-6; ISBN 978-83-7435-239-0

Dzieła Ludwiga van Beethovena

Symfonie

I: C-dur op. 21
II: D-dur op. 36
III: Es-dur „Eroica” op. 55
IV: B-dur op. 60
V: c-moll op. 67
VI: F-dur „Pastoralna” op. 68
VII: A-dur op. 92
VIII: F-dur op. 93
IX: d-moll op. 125

Sonaty

Sonaty fortepianowe	I: f-moll (op. 2 nr 1) II: A-dur (op. 2 nr 2) III: C-dur (op. 2 nr 3) IV: Es-dur (op. 7) V: c-moll (op. 10 nr 1) VI: F-dur (op. 10 nr 2) VII: D-dur (op. 10 nr 3) VIII: c-moll „Patetyczna” (op. 13) IX: E-dur (op. 14 nr 1) X: G-dur (op. 14 nr 2) XI: B-dur (op. 22) XII: As-dur (op. 26) XIII: Es-dur (op. 27 nr 1) XIV: cis-moll „Księżycowa” (op. 27 nr 2) XV: D-dur „Pastoralna” (op. 28) XVI: G-dur (op. 31 nr 1) XVII: d-moll (op. 31 nr 2) XVIII: Es-dur (op. 31 nr 3) XIX: g-moll (op. 49 nr 1) XX: G-dur (op. 49 nr 2) XXI: C-dur „Waldsteinowska” (op. 53) XXII: F-dur (op. 54) XXIII: f-moll „Appassionata” (op. 57) XXIV: Fis-dur (op. 78) XXV: G-dur (op. 79) XXVI: Es-dur (op. 81a) XXVII: e-moll (op. 90) XXVIII: A-dur (op. 101) XXIX: B-dur (op. 106) XXX: E-dur (op. 109) XXXI: As-dur (op. 110) XXXII: c-moll (op. 111)
Sonaty na skrzypce i fortepian	I: D-dur (op. 12 nr 1) II: A-dur (op. 12 nr 2) III: Es-dur (op. 12 nr 3) IV: a-moll (op. 23) V: F-dur „Wiosenna” (op. 24) VI: A-dur (op. 30 nr 1) VII: c-moll (op. 30 nr 2) VIII: G-dur (op. 30 nr 3) IX: A-dur „Kreutzerowska” (op. 47) X: G-dur (op. 96)
Sonaty wiolonczelowe	I: F-dur (op. 5 nr 1) II: g-moll (op. 5 nr 2) III: A-dur (op. 69) IV: C-dur (op. 102 nr 1) V: D-dur (op. 102 nr 2)
Inne sonaty	Sonata na róg F-dur (op. 17)

Koncerty

Koncerty fortepianowe	I: C-dur op. 15 II: B-dur op. 19 III: c-moll op. 37 IV: G-dur op. 58 V: E-dur„Cesarski” op. 73
Koncerty skrzypcowe	Koncert skrzypcowy D-dur (op. 61)
Inne koncerty	Koncert potrójny C-dur (op. 56)

Kwintety smyczkowe

I: Es-dur (op. 4)
II: C-dur (op. 29)
III: c-moll (op. 104)
Fuga na kwintet smyczkowy D-dur (op. 137)

Kwartety smyczkowe

Wczesne kwartety	I: F-dur (op. 18 nr 1) II: G-dur (op. 18 nr 2) III: D-dur (op. 18 nr 3) IV: c-moll (op. 18 nr 4) V: A-dur (op. 18 nr 5) VI: B-dur (op. 18 nr 6)
Kwartety Razumowskiego	VII: F-dur (op. 59 nr 1) VIII: e-moll (op. 59 nr 2) IX: C-dur (op. 59 nr 3)
Pośrednie kwartety	Kwartet smyczkowy nr 10 Beethovena XI: f-moll (op. 95)
Późniejsze kwartety (Kwartety Golicynowskie)	XII: Es-dur (op. 127) XIII: B-dur (op. 130) XIV: cis-moll (op. 131) XV: a-moll (op. 132) Wielka Fuga B-dur (op. 133) XVI: F-dur (op. 135)