Sosna sękata
Systematyka[1][2][3] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | nagonasienne | ||
Klasa | iglaste | ||
Rząd | sosnowce | ||
Rodzina | sosnowate | ||
Rodzaj | sosna | ||
Gatunek | sosna sękata | ||
Nazwa systematyczna | |||
Pinus attenuata Lemmon Mining Sci Press 64: 65 (1892)[4] | |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |||
najmniejszej troski | |||
Zasięg | |||
| |||
|
Sosna sękata[6] (Pinus attenuata Lemmon) – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Pochodzi z Ameryki Północnej, jej rodzimy zasięg występowania obejmuje Meksyk (Baja California) i USA (Kalifornia, Oregon)[4].
Morfologia
- Pokrój
- Drzewo lub krzew (na ubogich stanowiskach). Korona drzewa zazwyczaj stożkowata.
- Pień
- Przeważnie prosty, dorasta do 24 m wysokości i 80 cm średnicy. Kora czerwonobrązowa do ciemnobrązowej, płytko i wąsko spękana.
- Liście
- Igły zebrane po 3 na krótkopędzie, o długości (8)9–15(20) cm i grubości 1,3–1,8 mm, wyprostowane lub delikatnie wygięte, skręcone, żółtozielone, brzegiem drobnoząbkowane.
- Szyszki
- Szyszki męskie cylindryczne, pomarańczowobrązowe, długości 10–15 mm. Szyszki żeńskie asymetryczne, lancetowate przed otwarciem, jajowato-cylindryczne po otwarciu. Długości 8–16 cm, żółtobrązowe lub blado brązowe. Siedzące lub na szypułce długości 1 cm. Nasiona prawie czarne, długości 6–7 mm, z wąskim skrzydełkiem o długości do 20 mm.
- Igły i młode szyszki
- Szyszka nasienna
Biologia i ekologia
Drzewo wiatropylne. Szyszki nasienne dojrzewają w ciągu 2 lat. Pozostają zamknięte na drzewie nawet 20 lat lub otwierają się pod wpływem wysokich temperatur w czasie pożaru. Igły pozostają na drzewie przez 4–5 lat[7].
Jest gospodarzem rośliny pasożytniczej Arceuthobium siskiyouense (pasożyt pędowy)[8].
Systematyka i zmienność
Synonimy: Pinus tuberculata Gordon not D.Don, P. tuberculata var. acuta Mayr.
Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus[9]:
- podrodzaj Pinus
- sekcja Trifoliae
- podsekcja Attenuatae
- gatunek P. attenuata
- podsekcja Attenuatae
- sekcja Trifoliae
Zagrożenia
Międzynarodowa organizacja IUCN przyznała temu gatunkowi kategorię zagrożenia w skali całego świata LC (least concern), uznając go za gatunek najmniejszej troski, nie spełniający kryteriów gatunków zagrożonych (IUCN 2.3[10], IUCN 3.1[11]). Liczebność populacji może lokalnie znacznie się wahać, w związku z obumieraniem drzew po pożarze oraz następującym po nim masowym odnawianiem z nasion. Pożary nie obejmują równocześnie całego zasięgu, więc ogólna liczebność jest stabilna. Część stanowisk jest objęta różną formą ochrony. Zagrożeniem dla gatunku jest zapobieganie pożarom lasu, w konsekwencji prowadzące do jego zanikania ze zbiorowisk, w których zastępują go gatunki drzew mniej przystosowane do pożarów. Potencjalnym zagrożeniem dla siedlisk jest także postępująca urbanizacja w części zasięgu gatunku[11].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
- ↑ a b Pinus attenuata Lemmon, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-29] .
- ↑ Pinus attenuata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Tony Russell, Catherine Cutler, Martin Walters: Drzewa świata. Piotr Nowakowski (tłum.), Małgorzata Frazik-Adamczyk (kons. nauk.). Kraków: TAiWPN, 2008. ISBN 978-83-242-0842-5.
- ↑ Christopher J. Earle: Pinus attenuata. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2013-07-30]. (ang.).
- ↑ F.G. Hawksworth, D. Wiens. Dwarf mistletoes: Biology, pathology and systematics. „Agriculture Handbook”. 709, 1996. Washington, DC: U.S.D.A. Forest Service. [dostęp 2009-09-18].
- ↑ Christopher J. Earle: Pinus. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-09-18]. (ang.).
- ↑ A.A. Farjon A.A., Pinus attenuata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-09-18] (ang.).
- ↑ a b A.A. Farjon A.A., Pinus attenuata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-07-30] (ang.).
- EoL: 1014252
- Flora of North America: 233500923
- GBIF: 5285497
- identyfikator iNaturalist: 64047
- IPNI: 196914-2
- ITIS: 183315
- NCBI: 71624
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2575422
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:196914-2
- Tela Botanica: 119752
- identyfikator Tropicos: 24900176
- USDA PLANTS: PIAT
- CoL: 77L5J