Spłoszony łabędź
 | |||
| Autor | Jan Asselijn | ||
|---|---|---|---|
| Data powstania | 1650 | ||
| Medium | Olej na płótnie | ||
| Wymiary | 144 × 171 cm | ||
| Miejsce przechowywania | |||
| Miejscowość | Amsterdam | ||
| Lokalizacja | Rijksmuseum | ||
| |||
Spłoszony łabędź (niderl. De bedreigde zwaan) – obraz holenderskiego malarza barokowego Jana Asselijna. Sygnowany jest w prawym dolnym rogu monogramem „A”.
Przedstawia on łabędzia zaciekle broniącego swojego gniazda przed psem. Ptak został przedstawiony w naturalnej wielkości i zajmuje centralną część kompozycji. W lewym dolnym rogu widoczna jest głowa psa.
Interpretacja
Obraz powstał niespełna dwa lata po podpisaniu pokoju westfalskiego kończącego między innymi wieloletnie walki z koroną hiszpańską o niepodległość Republiki Zjednoczonych Prowincji. Na pozór lakoniczna scena walki dwóch zwierząt została zinterpretowana przez historyków z Nationale Kunst-Galerij (prekursora Rijksmuseum) jako alegoria polityczna: biały łabędź miał symbolizować holenderskiego męża stanu, wielkiego pensjonariusza Holandii Johana de Witta, będącego obrońcą kraju przed jego wrogami[1]; pies miał symbolizować wroga. Biały łabędź stał się symbolem holenderskiego narodowego ruchu oporu[2]. Na obrazie, już po jego namalowaniu, dodano kilka napisów: między nogami łabędzia słowa „de raad-pensionaris” (wielki pensjonariusz), a nad głową psa „de viand van de staat” (wróg państwa). Trzeci napis „Holland” znajduje się na jaju łabędzia leżącym po prawej stronie[3][4].
Proweniencja
W 1790 obraz znajdował się w kolekcji Jana Gildemeestera i został umieszczony w katalogu jego zbiorów wydanym w 1800. Opisany był jako „alegoria pensjonariusza de Witta”[5]. W 1800[6] został nabyty za cenę 100 guldenów przez marszanda i dyrektora Nationale Kunst-Gallerij w Hadze Cornelisa Sebille’a Roosa[4][a].
Spłoszony łabędź był pierwszym dziełem sztuki zakupionym przez muzeum[4][7].
Uwagi
Przypisy
- ↑ Rijksmuseum, The Threatened Swan, Jan Asselijn, c. 1650, on-line.
- ↑ „10 Famous Paintings in the Rijksmuseum by Susan Benford”.
- ↑ Rijksmuseum on-line. [dostęp 2016-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-08)].
- ↑ a b c d Luttervelt 1960 ↓, s. 172.
- ↑ Catalogus van het kabinet van schilderyen, nagelaaten door den kunstminnaar Jan Gildemeester Jansz.
- ↑ Jan Asselijn. Bedreigde zwaan; later opgevat als allegorie op Johan de Witt [online], RKD – Netherlands Institute for Art History [dostęp 2024-03-30] (ang. • niderl.).
- ↑ De Nationale Konst-Gallery en het Koninklijk Museum, Amsterdam by E.W. Moes, 1909, s. 28–30.
Bibliografia
- R. van Luttervelt: Dutch museum. London: Thames and Hudson, 1960.
