Strukturalizm (językoznawstwo)

Strukturalizm – teoria oparta na przekonaniu, że język stanowi zamknięty system znaków, będących podstawowym kodem komunikacji międzyludzkiej. Strukturaliści ujmują język jako system relacji. Odrzucają natomiast poglądy młodogramatyków i dążą do tego, by zbliżyć się do metod przyrodniczych (naturalizm biologiczny). Odrzucają psychologizm, historyzm i atomizowanie języka^[1][2].

Do zasług strukturalistów należy uściślenie wielu pojęć lingwistycznych, a także zobiektywizowanie metod badawczych stosowanych w językoznawstwie. Wynikiem ich dążeń było odgraniczenie fonologii jako nauki o dźwiękach mowy ludzkiej w ujęciu językoznawczym od fonetyki, której przedmiotem są również dźwięki mowy, ale ujmowane w aspekcie nielingwistycznym (np. fizycznym lub fizjologicznym). Do fundamentalnych założeń strukturalizmu należy także odróżnianie w obrębie zjawisk związanych z mową (langage) języka jako abstrakcyjnego, społecznie wytworzonego systemu znaków (langue) od mówienia (parole), będącego konkretną realizacją tegoż systemu. Strukturalizm zakłada również ścisłe oddzielenie w badaniach lingwistycznych aspektu synchronicznego od diachronicznego. Charakterystyczna dla lingwistyki strukturalnej jest ponadto teza o arbitralności (dowolności) znaku językowego, czyli braku motywacji w związku signifié i signifiant^[1][2].

Twórcą strukturalizmu (lingwistyki strukturalnej) był szwajcarski językoznawca Ferdinand de Saussure, do prekursorów tego nurtu można też zaliczyć polskiego językoznawcę Jana Baudouin de Courtenay^[3]. Za najważniejsze szkoły strukturalizmu uważa się: genewską, praską (in. funkcjonalizm praski, Praskie Koło Lingwistyczne), kopenhaską (glossematyka), brytyjską i amerykańską (deskryptywizm)^[1].

• JozefJ. Mistrík JozefJ., Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratislava: Obzor, 1993, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758  (słow.).
• HarimurtiH. Kridalaksana HarimurtiH., Mongin Ferdinand de Saussure, Yayasan Obor Indonesia, 2005, ISBN 978-979-461-566-9  (indonez.).
• KazimierzK. Polański KazimierzK. (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, wyd. 2, Wrocław: Ossolineum, 1999, ISBN 83-04-04445-5, OCLC 835934897 .