Strzałka (roślina)

Strzałka

Strzałka wodna

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

żabieńcowce

Rodzina

żabieńcowate

Rodzaj

strzałka

Nazwa systematyczna

Sagittaria L.
Sp. Pl. 993. 1753

Typ nomenklatoryczny

Sagittaria sagittifolia L.^[3]

Synonimy

Diphorea Raf.
Drepachenia Raf.
Hydrolirion H.Lév.
Lophiocarpus (Kunth) Miq.
Lophotocarpus T.Durand
Michelia T.Durand
Sagitta Guett.^[4]

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Hasło w Wikisłowniku

Strzałka (Sagittaria L.) – rodzaj roślin z rodziny żabieńcowatych (Alismataceae). Należy do niego 39 gatunków^[4]. Zasięg obejmuje Europę, gdzie rosną 4 gatunki^[5], Azję, oba kontynenty amerykańskie, północną część Afryki Subsaharyjskiej i Madagaskar. Centrum zróżnicowania stanowi Ameryka Północna, gdzie rosną 24 gatunki^[6]. W Polsce jedynym przedstawicielem rodzaju jest strzałka wodna S. sagittifolia^[7].

Są to rośliny siedlisk wodnych i mokradłowych, czasem uprawiane jako ozdobne (zwłaszcza strzałka wodna S. sagittifolia. Bulwy różnych gatunków są spożywane i służą jako pasza dla świń (np. w Malezji)^[5].

Naukowa nazwa rodzajowa utworzona została z łacińskiego słowa sagitta oznaczającego strzałę, nawiązując do kształtu liści^[6].

Morfologia

Pokrój: Rośliny zielne (byliny, rzadko rośliny roczne) zwykle z kłączem, często zakończonym białymi lub brązowymi i gładkimi bulwami, czasem też z rozłogami. Pędy zwykle są nagie, rzadziej owłosione^[6].
Liście: Zanurzone, pływające lub wzniesione ponad powierzchnię, siedzące lub ogonkowe (ogonki obłe na przekroju lub trójkanciaste). Blaszka równowąska do jajowatej, całobrzega, na wierzchołku zaokrąglona lub zaostrzona, u nasady zbiegająca, oszczepowata lub strzałkowata^[6].
Kwiaty: Jednopłciowe lub obupłciowe, zebrane w liczbie od 1 do 17 w okółkach (najczęściej po trzy) tworzą kwiatostan w postaci grona, wiechy lub rzadziej baldacha. Kwiatostany są prosto wzniesione nad powierzchnię wody, rzadziej pływają na powierzchni. Kwiaty wsparte są przysadkami krótszymi od szypułek, kształtu lancetowatego, zaostrzonymi lub stępionymi na szczycie. Kwiaty męskie rozwijają się na dłuższych i cieńszych szypułkach w górnej części kwiatostanów. Kwiaty żeńskie i obupłciowe są krótkoszypułkowe lub siedzące i rozwijają się w dolnej części kwiatostanów. Okwiat jest podwójny. Działki kielicha są zielne lub skórzaste, często urzeźbione, wzniesione lub odgięte. Płatki korony są całobrzegie, białe, czasem zaróżowione lub z różową plamką. Pręcików jest od 7 do 30, o nitkach nagich lub owłosionych, cienkich lub rozszerzających się. Owocolistki są liczne (do 1,5 tysiąca i więcej), ułożone są spiralnie na wypukłym dnie kwiatowym. Zawierają pojedyncze zalążki^[6]^[8].
Owoce: Drobne, ścieśnione niełupki tworzące kulistawy, najeżony owoc zbiorowy. Poszczególnie owocki po stronie odosiowej i z boków często ze skrzydełkiem^[6].

Systematyka

Systematyka według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jeden z rodzajów rodziny żabieńcowatych (Alismataceae) w obrębie rzędu żabieńcowców (Alismatales) należących do kladu jednoliściennych^[2]^[9].

Wykaz gatunków^[4]

Sagittaria aginashi Makino
Sagittaria ambigua J.G.Sm.
Sagittaria australis (J.G.Sm.) Small
Sagittaria brevirostra Mack. & Bush
Sagittaria chapmanii (J.G.Sm.) C.Mohr
Sagittaria cristata Engelm.
Sagittaria cuneata E.Sheld.
Sagittaria demersa J.G.Sm.
Sagittaria engelmanniana J.G.Sm.
Sagittaria fasciculata E.O.Beal
Sagittaria filiformis J.G.Sm.
Sagittaria graminea Michx.
Sagittaria guayanensis Kunth
Sagittaria intermedia Micheli
Sagittaria isoetiformis J.G.Sm.
Sagittaria kurziana Glück
Sagittaria lancifolia L.
Sagittaria latifolia Willd. – strzałka szerokolistna
Sagittaria lichuanensis J.K.Chen, X.Z.Sun & H.Q.Wang
Sagittaria longiloba Engelm. ex J.G.Sm.
Sagittaria × lunata C.D.Preston & Uotila
Sagittaria macrocarpa J.G.Sm.
Sagittaria macrophylla Zucc.
Sagittaria montevidensis Cham. & Schltdl.
Sagittaria natans Pall.
Sagittaria papillosa Buchenau
Sagittaria planitiana G.Agostini
Sagittaria platyphylla (Engelm.) J.G.Sm.
Sagittaria potamogetifolia Merr.
Sagittaria pygmaea Miq.
Sagittaria rhombifolia Cham.
Sagittaria rigida Pursh
Sagittaria sagittifolia L. – strzałka wodna
Sagittaria sanfordii Greene
Sagittaria secundifolia Kral
Sagittaria sprucei Micheli
Sagittaria subulata (L.) Buchenau
Sagittaria tengtsungensis H.Li
Sagittaria teres S.Watson
Sagittaria trifolia L.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-01-23] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-25].
↑ ^a ^b ^c Sagittaria Ruppius ex L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-01-12] .
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 816, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Sagittaria Linnaeus, [w:] Flora of North America [online], eFloras.org [dostęp 2023-01-12] .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 158, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Sagittaria Linnaeus, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2023-01-12] .
↑ Genus Sagittaria L., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-01-12] .