Symfozjusz

Symfozjusz (ur. prawdop. w II poł. IV w., zm. prawdop. w I poł. V w.) – rzymski pisarz i poeta, autor Enigm – zbioru stu szarad heksametrycznych; uważany za twórcę tego gatunku literackiego.

O samym Symfozjuszu niewiele jest wiadomo^[1]. Żył i działał na przełomie IV i V w., z których to czasów pochodzi jedyne jego dzieło, które przetrwało do czasów współczesnych: Aenigmata (pl. Enigmy) - zbiór stu zagadek pisanych w formie trójwersowych heksametrów^[2].

Ich autorstwo przypisywane było także Laktancjuszowi (wskazywano na jego Symposium), ale był to jedynie pogląd jednego z jego XVIII-wiecznych wydawców i nie jest on obecnie szerzej podzielany^[3].

Przypuszcza się, że zostały one napisane na zamówienie i miały charakter ludyczny. Prawdopodobnie były wykorzystywane podczas uczt i zabaw odbywających się w czasie rzymskich świąt Saturnaliów.

Enigmy to jedyny zbiór łacińskich zagadek jednego autora, które zachowały się do czasów nowożytnych i jako takie miały duży wpływ na rozwój tego gatunku literackiego. W historii nowożytnej (wzorując się na nich) pierwsze zbiory enigmat tworzyli św. Aldhelm, biskup w Sherborne i św. Tatwin, arcybiskup Canterbury.

Na język polski enigmy Symfozjusza były przekładane m.in. przez prof. Zygmunta Kubiaka^[4].

• Joachimus Perionius, Paris, 1533, editio princeps
• E. F. Corpet, Paris, 1868, z przekładem na język francuski
• Elizabeth Hickman du Bois, The Hundred Riddles of Symphosius, Woodstock, Vermont : The Elm Tree Press, 1912 (Peck), z klasycznym przekładem na język angielski
• Raymond Ohl, 1928, z przekładem na język angielski
• Fr. Glorie (ed.), Variae collectiones aenignmatvm Merovingicae aetatis (pars altera), Corpvs Christianorvm, Series Latina, 133a (Turnhout: Brepols, 1968), ss. 620–723.

Zobacz w angielskich Wikiźródłach tekst oryginalny hasła "Symphosius" w Encyclopædia Britannica (wyd. 1911)

• Małgorzata Chudzikowska-Wołoszyn (Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie) - Glossa do enigm Biskupa Aldhelma (ok. 639-709). studiawarminskie.uwm.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-18)]., Studia Warmińskie, 48 (2011), ss. 277-284, ISSN 0137-6624 - dane biograficzne i omówienie enigm Symfozjusza i św. Aldhelma
• Symfozjusz - zbiór polskich przekładów enigm Symfozjusza

• The Aenigmata of Symphosius - po łacinie i w przekładzie na język angielski (przekład z edycji Peck and Ohl), ze słowem wstępnym, w serwisie LacusCurtius (ang. • łac.)
• The riddles of Symphosius - pełny tekst oryginalny enigm Symfozjusza i linki do innych stron powiązanych tematycznie (ang. • łac.)
• Tłumaczenia niektórych zagadek Symfozjusza na język polski na stronie Ogrodu Petenery.