Thomas Harriot
Thomas Harriot (ur. ok. 1560 w Oksfordzie, zm. 2 lipca 1621 w Londynie[1]) – angielski uczony: astronom, matematyk, etnograf i tłumacz.
Życie i twórczość
Geografia
W 1584 roku wziął udział w wyprawie sir Waltera Raleigha do Wirginii, a po powrocie do Anglii opublikował pracę pt. Krótki i prawdziwy raport o nowo odkrytej krainie Wirginii (ang. A Briefe and True Report of the New Found Land of Virginia)[potrzebny przypis].
Astronomia
Harriot wykonał wiele obserwacji, które przeprowadzili też inni uczeni jego czasów – niezależnie od ich, a czasem przed nimi, jako pierwszy odkrywca:
- W roku 1607 obserwował kometę nazwaną później kometą Halleya[potrzebny przypis].
- Jeszcze przed Galileuszem przeprowadził obserwacje plam słonecznych[1], korzystając z teleskopu.
- W lipcu 1609 roku – cztery miesiące przed Galileuszem – jako pierwszy obserwował Księżyc za pomocą sześciokrotnie powiększającej lunety. Ze szczegółami narysował Księżyc, zaznaczając na jego powierzchni nieregularne plamy oświetlone przez Słońce[2]. Obserwacje te posłużyły potem do wykonania pierwszej mapy Księżyca[1]. Mapę taką wcześniej wykonał na podstawie obserwacji okiem nieuzbrojonym Leonardo da Vinci, lecz nie zachowała się ona do naszych czasów.
- Niezależnie od Galileusza odkrył również księżyce Jowisza[1], jednak uczynił to 10 dni później i nigdy nie rościł sobie prawa do pierwszeństwa. Ponowne obserwacje satelitów planety prowadził w połowie października 1610 roku, posiadając już wtedy pracę Sidereus Nuncius Galileusza. Dzięki swoim obserwacjom mógł najdokładniej jak na owe czasy wyznaczyć okres obiegu Kallisto wokół Jowisza[potrzebny przypis].
Utrzymywał kontakt z wiodącymi wówczas astronomami jak Galileusz i Kepler[1].
Fizyka
Jako fizyk prowadził badania w mechanice i optyce geometrycznej:
- wyznaczał ciężary właściwe ciał,
- ustalił, że torem ciała rzuconego ukośnie jest parabola,
- zmierzył współczynniki załamania kilkunastu substancji[potrzebny przypis],
- w 1601 roku – dwadzieścia lat przed Snellem – odkrył prawo załamania światła[1].
Matematyka
Jako matematyk specjalizował się w algebrze, rozwijając m.in. jej notację[1]. Ustalił, jak rozwiązywać wielomiany aż do piątego stopnia, napisał też pracę Artis Analyticae Praxis, ad Aequatione Algebraicas nova, epedita, Generali Methoda resolvendas, która została opublikowana 10 lat po jego śmierci[potrzebny przypis].
Zobacz też
- Harriot (planeta)
Przypisy
Bibliografia
- Andrzej Kajetan Wróblewski. Wystarczy mi badać dla siebie. „Wiedza i Życie”, s. 65, sierpień 2010. Warszawa: Prószyński Media. ISSN 0137-8929.
Linki zewnętrzne
Zobacz multimedia związane z tematem: Thomas Harriot |
- Tadeusz Zbigniew Dworak. Thomas Harriot (1560-1621). „Urania – Postępy Astronomii”. 5, 2009.
- John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Thomas Harriot w MacTutor History of Mathematics archive (ang.)
- PWN: 3910169
- Britannica: biography/Thomas-Harriot
- Hrvatska enciklopedija: 69668
- MacTutor: Harriot