Tlenek ołowiu(II)

Tlenek ołowiu(II)
Czerwona i żółta odmiana PbO
Nazewnictwo
Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
tlenek ołowiu(II)
Inne nazwy i oznaczenia
glejta (zwycz.), tlenek ołowiawy (dawn.)
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

PbO

Masa molowa

223,20 g/mol

Wygląd

czerwony lub żółty proszek

Minerały

litargit, masykot

Identyfikacja
Numer CAS

1317-36-8

PubChem

14827

Właściwości
Gęstość
9,53 g/cm³ (20 °C)[1]; ciało stałe
Rozpuszczalność w wodzie
70,2 mg/l (20 °C)[1]
Temperatura topnienia

886 °C[1]

Temperatura wrzenia

1470 °C[1]

Niebezpieczeństwa
Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2022-09-18]
Globalnie zharmonizowany system
klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
Na podstawie podanej karty charakterystyki
Wykrzyknik Zagrożenie dla zdrowia Środowisko
Niebezpieczeństwo
Zwroty H

H302+H332, H351, H360D, H362, H372, H410

Zwroty P

P260, P263, P273, P301+P312, P304+P340+P312, P308+P313

Temperatura zapłonu

niepalny[1]

Numer RTECS

OG1750000

Podobne związki
Podobne związki

PbO2, Pb3O4, PbS, PbPo

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons

Tlenek ołowiu(II), PbO – nieorganiczny związek chemiczny, tlenek ołowiu na II stopniu utlenienia.

Znane są dwie odmiany tlenku ołowiu[2][3][4]:

  • α-PbO (litargit, glejta ołowiana), czerwony, układ tetragonalny, trwały poniżej 489 °C
  • β-PbO (masykot, massicot), żółty, układ rombowy, trwały powyżej 489 °C

Otrzymywanie

Czerwoną odmianę tetragonalną można otrzymać przez wdmuchiwanie powietrza do roztopionego ołowiu, w temperaturze powyżej temperatury topnienia PbO, a następnie powolne ochłodzenie[5]:

2Pb + O2 → 2PbOtetr

Żółta odmiana rombowa powstaje jako produkt termicznego rozkładu azotanu lub węglanu ołowiu w temp. 300–350 °C. Nie następuje przejście w odmianę tetragonalną, gdyż szybkość przemiany w tej temperaturze jest zbyt niska[5]:

2Pb(NO3)2 → 2PbOromb + 4NO2↑ + O2↑
PbCO3 → PbOromb + CO2↑

PbO wraz z Pb3O4 są produktami rozkładu termicznego ditlenku ołowiu, PbO2 (temp. >344 °C)[6].

Właściwości

Związek ten nie rozpuszcza się w wodzie, ma właściwości amfoteryczne i roztwarza się w kwasach i alkaliach[4]:

PbO + 2H+ → Pb2+ + H2O
PbO + 2OH− → [PbO2]2− + H2O

PbO dobrze rozpuszcza się w wodnych roztworach octanu ołowiu(II)[5]:

PbO + Pb(CH3COO)2 + H2O → 2 Pb(CH3COO)OH

albo:

PbO + Pb(CH3COO)2 + H2O → Pb(CH3COO)2·Pb(OH)2

Zastosowanie

Jest stosowany do produkcji szkła ołowiowego, jako surowiec barwiący do produkcji farb, a także do wyrobu kitu[3], oraz do otrzymywania innych związków chemicznych ołowiu.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Tlenek ołowiu(II) (nr 203610) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2022-09-18]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  2. ↑ CRC Handbook of Chemistry and Physics. Wyd. 83. Boca Raton: CRC Press, 2003, s. 4-36.
  3. ↑ a b ołowiu(II) tlenek, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2013-01-20] .
  4. ↑ a b Encyklopedia techniki CHEMIA. Warszawa: WNT, 1965.
  5. ↑ a b c Adam Bielański: Podstawy chemii nieorganicznej. Wyd. 6. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 773, 782–783, 785. ISBN 978-83-01-16282-5.
  6. ↑ M. Baudler: Lead(II) oxide. W: Handbook of Preparative Inorganic Chemistry. Georg Brauer (red.). T. 1. New York • London: Academic Press, 1963, s. 758.
Encyklopedie internetowe (rodzaj indywiduum chemicznego):
  • PWN: 3951001
  • Britannica: science/massicot, science/leadII-oxide
  • Catalana: 0201949