Torfowiec środkowy
 | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | mchy | ||
| Klasa | torfowce | ||
| Rząd | torfowce | ||
| Rodzina | torfowcowate | ||
| Rodzaj | torfowiec | ||
| Gatunek | torfowiec środkowy | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Sphagnum centrale C.E.O. Jensen Bih. Kongl. Svenska Vetensk.-Akad. Handl. 21 Afd. 3(10): 34 1896.[3] | |||
| |||
| |||
Torfowiec środkowy (Sphagnum centrale C.E.O. Jensen) – gatunek mchu z rodziny torfowcowatych (Sphagnaceae). Występuje w Europie, Azji i Ameryce Północnej[4].
Morfologia i anatomia
- Pokrój
- Torfowiec dość duży bądź duży, tworzący lśniące darnie zazwyczaj koloru jasnozielonego/bladozielonego do zielonego, żółtawego żółtawobrązowego, złotawobrązowego lub purpurowatobrązowego, nigdy czerwonawego[5][6].
- Główki
- Duże, zazwyczaj luźne, od spłaszczonych do prawie półkolistych[6].
- Pęczki
- Zazwyczaj z 4-5 długimi, nabrzmiałymi gałązkami, z których dwie bądź trzy to zwężające się ku końcom gałązki odstające[5]. Gałązek zwisających jest od jednej do czterech, są jasne i cienkie, niekiedy dłuższe od gałązek odstających[6]. Zewnętrzne gałązki główki również wąsko się zwężają[5].
- Łodyżki
- Tęgie[6], ciemnobrązowe[5]. Kora zbudowana jest z dobrze rozwiniętych trzech lub czterech warstw rozdętych komórek, wzmocnionych delikatnymi spiralnymi listewkami[5]. W pokroju mieni się szarawo i wygląda na luźno zaczepioną na łodyżce[5]. Komórki kory łodyżek gałązkowych mają często duże, okrągłe pory na powierzchni ścian[5]. Cylinder wewnętrzny jest koloru od brązowego do zielonego[6].
- Listki łodyżkowe
- Duże, do 2 mm długości, podłużne do językowatych lub łopatkowate, płaskie, wzniesione lub zwisające, najszersze na zaokrąglonym szczycie[5][6]. Komórki wodne rzadko są podzielone i rzadko listewkowane[5], jeśli listewki występują, to najczęściej koło szczytu[6].
- Listki gałązkowe
- Szeroko jajowate, mocno wklęsłe bądź wklęsłe i kapturkowato zakończone; zachodzą na siebie lub są nieco luźno rozmieszczone[5][6]. Komórki wodne na powierzchni grzbietowej listka są wypukłe w przekroju poprzecznym i mają liczne, eliptyczne pory wzdłuż ścian komisuralnych, na powierzchni wklęsłej są słabo wypukłe w przekroju poprzecznym i mają do trzech porów[5][6]. Wewnętrzne ściany komisuralne są gładkie[5]. Komórki chlorofilowe w przekroju poprzecznym są owalne, soczewkowate, wąsko eliptyczne i grubościenne, szczególnie w kierunku strony brzusznej listka, położone w środkowej części liścia, znacznie mniejsze od otaczających je komórek wodnych[5][6]. Są wyraźnie zamknięte lub wąsko otwarte po obu stronach listka[5].
-
Główki -
Listek gałązkowy -
Listek łodyżkowy
Ochrona
Gatunek jest objęty w Polsce ochroną od 2001 roku. W latach 2001–2004 podlegał ochronie częściowej, w latach 2004–2014 ochronie ścisłej, a od 2014 roku ponownie objęty jest ochroną częściową, na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin[7][8][9].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2015-05-24] (ang.).
- ↑ Sphagnum centrale C.E.O. Jensen. The World Flora Online. [dostęp 2024-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-03-08)]. (ang.).
- ↑ Richard E. Andrus: Sphagnum centrale. [w:] Bryophyte Flora of North America vol. 1 [on-line]. [dostęp 2015-05-26]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Laine 2018 ↓, s. 69–73.
- ↑ a b c d e f g h i j Stebel 2017 ↓, s. 48–50.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawie listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów (Dz.U. z 2001 r. nr 106, poz. 1167).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).
Bibliografia
- Karolina Lubliner-Mianowska: Torfowce. Opisy i klucze do oznaczania gatunków krajowych. Wyd. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1957.
- Jukka Laine, Kjell Ivar Flatberg, Pirkko Harju, Tuuli Timonen, Kari Minkkinen, Anna Laine, Eava-Stiina Tuittila, Harri Vasander: Spaghnum Mosses – The Stars of European Mires. Helsinki: University of Helsinki – Department of Forest Sciences, Sphagna Ky, 2018. ISBN 978-951-51-3143-0.
- Adam Stebel: Torfowce Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Środkowopomorskie” (Pomorze Zachodnie). Sianów: Nadleśnictwo Karnieszewice, 2017. ISBN 978-83-937066-3-1.
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
