Torfowiec Jensena
 | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | mchy | ||
| Klasa | torfowce | ||
| Rząd | torfowce | ||
| Rodzina | torfowcowate | ||
| Rodzaj | torfowiec | ||
| Gatunek | torfowiec Jensena | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Sphagnum jensenii H. Lindb. Acta Soc. Fauna Fl. Fenn. 18(3): 5, 13 1899[3] | |||
| |||
Torfowiec Jensena (Sphagnum jensenii H. Lindb.) – gatunek mchu z rodziny torfowcowatych (Sphagnaceae). Występuje w Europie, Chinach, Japonii, Azji Środkowej, wschodzie Rosji i Ameryce Północnej[4].
Morfologia i anatomia
- Pokrój
- Torfowiec średnich bądź dużych rozmiarów[5], przeważnie wiotki[6], w warunkach suchych smukły, tworzący darnie koloru brązowego, bladobrązowego, zielobrązowego do żółtawo-czerwonawobrązowego[5][6], niekiedy zielone[6].
- Główki
- Stosunkowo duże[6], choć w warunkach suchych małe[5], spłaszczone do półkolistych[6], a jesienią główki osobników męskich są wypukłe[5]. Pączek wierzchołkowy mniej lub bardziej wyraźny, najczęściej nie wyróżnia się na gwiaździstej główce[5].
- Pęczki
- Trzy- lub czterogałązkowe. Dwie gałązki odstające są długie (8-20 mm długości[6]), równomiernie grube[5], często sztywne[6] i stopniowo się zwężające[5]. Gałązki zwisające są przeważnie krótsze od gałązek odstających lub tej samej długości, również zwężają się ku końcowi[6].
- Łodyżki
- Przeważnie cienkie, do 0,7 mm średnicy[6], blade, miejscami czerwone[5], ze słabo odróżniającą się lub w ogóle niewyróżniającą się od cylindra wewnętrznego, 2- lub 3-warstwową korą o dosyć wąskich komórkach[5][6]; cylinder wewnętrzny żółtawy[6]. Łodyżki gałązek z umieszczonymi w korze komórkami retortowymi, ułożonymi po trzy w linii, z nieco wypukłymi aperturami[5].
- Listki łodyżkowe
- Do 1,3 mm długości[6], językowato-trójkątne (owalno-trójkątne[6]), odstające lub nieco zwisające[5], wklęsłe[6], obrócone niemalże w jedną stronę[5], z tępym, zaokrąglonym wierzchołkiem[5][6]. Obrzeżenie listka dobrze widoczne, rozszerzające się u jego nasady[6]. Komórki hialinowe (wodne) są rzadko podzielone, zazwyczaj z listewkami w okolicy wierzchołka[5].
- Listki gałązkowe
- Duże, najczęściej powyżej 2 mm długości[6], jajowato-lancetowate (lancetowate[6]), z podwiniętym wierzchołkiem; nie zachodzą na siebie, są prawie pionowo odstające lub szeroko odstające[5]. Komórki hialinowe są dłuższe u nasady listka niż w jego środkowej części[5], prawie płaskie zarówno po stronie grzbietowej, jak i brzusznej liścia[6]. W części wierzchołkowej na stronie grzbietowej występują liczne komisuralne pseudopory; w części środkowej liczne małe pory w nieregularnych jednym bądź dwóch rzędach[5]. Po stronie brzusznej jedynie kilka pseudoporów[5]. Chlorocysty w przekroju poprzecznym są jajowate lub jajowato-trójkątne (trójkątno-owalne[6]), zamknięte po stronie brzusznej liścia[5], lecz szeroko otwarte po stronie grzbietowej[6].
Systematyka i zmienność
Gatunek zaliczany jest do podrodzaju Cuspidata Lindb.[5] Podrodzaj obejmuje przeważnie dużych rozmiarów torfowce hydrofilne o długich łodyżkach, tworzące głębokie i miękkie darnie[7]. W podrodzaju tym najczęściej spotyka się formy zielone i żółtozielone, nieco rzadziej żółte i brunatne, nie występują natomiast formy czerwone[7].
Ochrona
Gatunek jest objęty w Polsce ochroną od 2001 roku. W latach 2001–2004 podlegał ochronie częściowej, w latach 2004–2014 ochronie ścisłej, a od 2014 roku ponownie objęty jest ochroną częściową, na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin[8][9][10].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2015-06-01] (ang.).
- ↑ Sphagnum jensenii H. Lindb.. The World Flora Online. [dostęp 2024-08-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-03-08)]. (ang.).
- ↑ Sphagnum jensenii. [w:] Moss Flora of China vol. 1 [on-line]. [dostęp 2015-06-03]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Laine 2018 ↓, s. 249–253.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Stebel 2018 ↓, s. 138–140.
- ↑ a b Lubliner-Mianowska 1957 ↓, s. 48.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawie listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów (Dz.U. z 2001 r. nr 106, poz. 1167).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).
Bibliografia
- Karolina Lubliner-Mianowska: Torfowce. Opisy i klucze do oznaczania gatunków krajowych. Wyd. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1957.
- Jukka Laine, Kjell Ivar Flatberg, Pirkko Harju, Tuuli Timonen, Kari Minkkinen, Anna Laine, Eava-Stiina Tuittila, Harri Vasander: Spaghnum Mosses – The Stars of European Mires. Helsinki: University of Helsinki – Department of Forest Sciences, Sphagna Ky, 2018. ISBN 978-951-51-3143-0.
- Adam Stebel: Torfowce Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Środkowopomorskie” (Pomorze Zachodnie). Sianów: Nadleśnictwo Karnieszewice, 2017. ISBN 978-83-937066-3-1.
