Torfowiec brodawkowaty
 | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | mchy | ||
| Klasa | torfowce | ||
| Rząd | torfowce | ||
| Rodzina | torfowcowate | ||
| Rodzaj | torfowiec | ||
| Gatunek | torfowiec brodawkowaty | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Sphagnum papillosum Lindb. Contr. Fl. Crypt. As. 280 1872[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
| |||
| |||
Torfowiec brodawkowaty (Sphagnum papillosum Lindb.) – gatunek mchu z rodziny torfowcowatych (Sphagnaceae). Występuje w Europie, Chinach, Japonii, Ameryce Północnej (w tym Grenlandii)[4].
Morfologia i anatomia
- Pokrój
- Torfowiec duży i masywny, z raczej krótkimi, grubymi i nastroszonymi gałązkami, tworzący darnie koloru jasnobrązowego, zielonawoochrowobrązowego do żółtawego, zielonkawego lub zielonego, nigdy czerwonawe; główki czasami ciemniej zabarwione, wtedy brązowe[5][6].
- Główki
- Duże, przeważnie zbite, spłaszczone do kulistych[6]. Młode gałązki budujące główkę są najczęściej krótkie, tępo zakończone, częściowo wzniesione, z niekiedy nastroszonymi listkami[6].
- Pęczki
- Zazwyczaj z czterema gałązkami, z których najczęściej dwie są gałązkami odstającymi, często krótkimi i tępo zakończonymi, krótko zwężającymi się ku końcowi, a dwie gałązkami zwisającymi, które są raczej krótkie[5][6]. Gałązki, szczególnie zewnętrzne gałązki główki, są tęgie i niewąsko zakończone[5].
- Łodyżki
- Grube[6], ciemnobrązowe do czarnobrązowych[5]. Kora zbudowana jest z dobrze rozwiniętych trzech lub czterech warstw rozdętych komórek, wzmocnionych delikatnymi spiralnymi listewkami[5]. W pokroju mieni się szarawo i wygląda na luźno zaczepioną na łodyżce[5]. Kora łodyżek gałązkowych jest silnie listewkowana, najczęściej z jednym porem na komórkę w ścianie zewnętrznej[5]. Cylinder wewnętrzny jest ciemnobrązowy do czarnego[6]. U populacji rosnących w miejscach zacienionych cylinder wewnętrzny może być zielonkawy[6].
- Listki łodyżkowe
- Duże[6], prostokątne, nieco łopatkowate, raczej płaskie, wzniesione, zwisające lub odstające[5]. Komórki wodne są jednodzielne i regularnie listewkowane[5].
- Listki gałązkowe
- Duże, do 1,9 mm[6], jajowate, mocno wklęsłe, z kapturkowatym szczytem, zazwyczaj nieco odstające, ale nigdy nastroszone[5]. Komórki wodne po stronie grzbietowej są silnie wypukłe w przekroju poprzecznym i mają od jednego do trzech porów w środkowej części listka, po stronie brzusznej są są słabo wypukłe w przekroju poprzecznym i nie mają porów. Wewnętrzne ściany komisuralne są pokryte brodawkami. Komórki chlorofilowe w przekroju poprzecznym są stosunkowo małe, owalne do beczułkowatych, o grubych ścianach po obu stronach listka, bardziej otwarte po stronie brzusznej liścia[5][6].
-
Przekrój poprzeczny przez łodyżkę gałązkową -
Listki gałązkowe -
Listki łodyżkowe
Ochrona
Gatunek jest objęty w Polsce ochroną od 2001 roku. W latach 2001–2004 podlegał ochronie częściowej, w latach 2004–2014 ochronie ścisłej, a od 2014 roku ponownie objęty jest ochroną częściową, na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin[7][8][9].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2015-06-01] (ang.).
- ↑ Sphagnum papillosum Lindb.. The World Flora Online. [dostęp 2024-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-03-08)]. (ang.).
- ↑ Sphagnum papillosum. [w:] Moss Flora of China vol. 1 [on-line]. [dostęp 2015-06-03]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Laine 2018 ↓, s. 58–62.
- ↑ a b c d e f g h i j Stebel 2017 ↓, s. 57–59.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawie listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów (Dz.U. z 2001 r. nr 106, poz. 1167).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).
Bibliografia
- Karolina Lubliner-Mianowska: Torfowce. Opisy i klucze do oznaczania gatunków krajowych. Wyd. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1957.
- Jukka Laine, Kjell Ivar Flatberg, Pirkko Harju, Tuuli Timonen, Kari Minkkinen, Anna Laine, Eava-Stiina Tuittila, Harri Vasander: Spaghnum Mosses – The Stars of European Mires. Helsinki: University of Helsinki – Department of Forest Sciences, Sphagna Ky, 2018. ISBN 978-951-51-3143-0.
- Adam Stebel: Torfowce Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Środkowopomorskie” (Pomorze Zachodnie). Sianów: Nadleśnictwo Karnieszewice, 2017. ISBN 978-83-937066-3-1.
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
