Torfowiec pogięty
 | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | mchy | ||
| Klasa | torfowce | ||
| Rząd | torfowce | ||
| Rodzina | torfowcowate | ||
| Rodzaj | torfowiec | ||
| Gatunek | torfowiec pogięty | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Sphagnum flexuosum Dozy & Molk. Prodr. Fl. Bat. 2(1): 76. f. 3 1851[3] | |||
| |||
| |||
Torfowiec pogięty (Sphagnum flexuosum Dozy & Molk.) – gatunek mchu z rodziny torfowcowatych (Sphagnaceae). Występuje w Europie i Ameryce Północnej[4].
Morfologia i anatomia
- Pokrój
- Torfowiec mały i smukły (choć niektóre ze źródeł wskazują, że średnich i dużych rozmiarów[5]), tworzący zwarte bądź luźne darnie koloru od zielonego, bladozielonego do oliwkowozielonego, a nawet bladoochrowego[6][5].
- Główki
- Przeważnie duże, dobrze wykształcone, spłaszczone do półkolistych[5], zwarte, z krótkimi gałązkami, określane jako przypominające w kształcie węzły lub główkowate kwiatostany koniczyny[6]. Jesienią gałązki anterydialne mogą u osobników męskich mieć pomarańczowobrązowe zabarwienie[6].
- Pęczki
- Z 4-6 gałązkami. Dwie, rzadziej trzy, gałązki odstające przy główce są krótkie, dwie (rzadziej trzy) gałązki zwisające dość smukłe i ciasno pokrywające łodyżkę[6][5]. Pozostałe gałązki odstające są dość długie, najczęściej powyżej 25 mm, i zwężają się ku końcowi, gałązki zwisające nieznacznie krótsze[5].
- Łodyżki
- Tęgie, mocne, do 1,3 mm średnicy[5], blade[6]. Kora bardzo słabo wykształcona, nie odróżnia się od cylindra wewnętrznego[6], który nadaje bladozielony do bladożółtozielonego kolor całej łodyżce[5]. Łodyżki gałązek są wyposażone w parę ułożonych w linii prostej komórek retortowych[6].
- Listki łodyżkowe
- Krótko trójkątno-językowate[5] lub trójkątno-językowate (trójkątno-jajowate[5]), zwisające i w różnym stopniu przylegające do łodyżki, z tępym i sprawiającym wrażenie nadgryzionego, frędzlowanym wierzchołkiem[6][5]. Komórki wodne są niepodzielone i bardzo rzadko wyposażone w listewki[6].
- Listki gałązkowe
- Duże, do 3 mm długości[5], od jajowatych do szeroko jajowato-lancetowatych[6] lub lancetowatych[5], a w górnych partiach łodyżek podłużnie lancetowate bądź podłużne[5], w warunkach suchych pofalowane, nieukładające się w pięć rzędów, lecz poukładane spiralnie[6]. Komórki wodne na stronie grzbietowej są płaskie i przeważnie pozbawione porów, ale mogą mieć szparki resorpcyjne w kątach wierzchołkowych. Po stronie brzusznej są nieznacznie wypukłe i bez porów. Komórki chlorofilowe w przekroju poprzecznym są trójkątne (bądź trapezowe[5]), mogą być tak samo szerokie jak komórka wodna i otwarte na obie strony liścia[6], nieznacznie szerzej eksponowane na stronę grznietową[5]. Zdarza się, że komórki chlorofilowe są złączone w pary i wtedy są zdecydowanie grubsze od pojedynczej komórki wodnej[5].
-
Listek gałązkowy -
Listki łodyżkowe -
Komórki listka łodyżkowego
Systematyka i zmienność
Gatunek zaliczany jest do podrodzaju Cuspidata Lindb.[6]. Podrodzaj obejmuje przeważnie dużych rozmiarów torfowce hydrofilne o długich łodyżkach, tworzące głębokie i miękkie darnie[7]. W podrodzaju tym najczęściej spotyka się formy zielone i żółtozielone, nieco rzadziej żółte i brunatne, nie występują natomiast formy czerwone[7].
Ochrona
Gatunek jest objęty w Polsce ochroną od 2001 roku. W latach 2001–2004 podlegał ochronie częściowej, w latach 2004–2014 ochronie ścisłej, a od 2014 roku ponownie objęty jest ochroną częściową, na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin[8][9][10].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2015-05-24] (ang.).
- ↑ Sphagnum flexuosum Dozy & Molk.. The World Flora Online. [dostęp 2024-08-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-03-08)]. (ang.).
- ↑ Richard E. Andrus: Sphagnum flexuosum. [w:] Bryophyte Flora of North America vol. 1 [on-line]. [dostęp 2015-05-31]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Stebel 2018 ↓, s. 135–137.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Laine 2018 ↓, s. 294–298.
- ↑ a b Lubliner-Mianowska 1957 ↓, s. 48.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawie listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów (Dz.U. z 2001 r. nr 106, poz. 1167).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).
Bibliografia
- Karolina Lubliner-Mianowska: Torfowce. Opisy i klucze do oznaczania gatunków krajowych. Wyd. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1957.
- Jukka Laine, Kjell Ivar Flatberg, Pirkko Harju, Tuuli Timonen, Kari Minkkinen, Anna Laine, Eava-Stiina Tuittila, Harri Vasander: Spaghnum Mosses – The Stars of European Mires. Helsinki: University of Helsinki – Department of Forest Sciences, Sphagna Ky, 2018. ISBN 978-951-51-3143-0.
- Adam Stebel: Torfowce Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Środkowopomorskie” (Pomorze Zachodnie). Sianów: Nadleśnictwo Karnieszewice, 2017. ISBN 978-83-937066-3-1.
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
