Wacław Fabijanowski
kpt. Wacław Fabijanowski | |||
kapitan piechoty | |||
Data i miejsce urodzenia | 15 września 1901 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci | 19 marca 1966 | ||
Przebieg służby | |||
Lata służby | 1918–1945 | ||
Siły zbrojne | Wojsko Polskie | ||
Formacja | Polska Organizacja Wojskowa | ||
Jednostki | |||
Stanowiska | dowódca drużyny | ||
Główne wojny i bitwy | wojna polsko-ukraińska
| ||
Odznaczenia | |||
|
Wacław Fabijanowski[a] (ur. 15 września 1901 w Ozorkowie, zm. 19 marca 1966 w Łodzi) – kapitan piechoty Wojska Polskiego, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari.
Życiorys
Urodzony w Ozorkowie, w rodzinie Jana i Marii[b] Gumińskiej. Początkowe lata życia spędził w Ozorkowie. W roku 1908 jego ojciec za pracę niepodległościową został zesłany w głąb Rosji. Rok później rodzina, pozbawiona środków utrzymania, przeniosła się do Łodzi, gdzie Wacław uczęszczał do szkoły miejskiej. W roku 1915 z rodziną powrócił do Ozorkowa i kontynuował dokształcanie. Należał w tym czasie do Związku Harcerstwa Polskiego, a od września 1916 r. również do Polskiej Organizacji Wojskowej. W dniu 11 listopada 1918 r. uczestniczył w rozbrajaniu Niemców i tego samego dnia w Łęczycy wstąpił do Wojska Polskiego. Do maja 1919 r. pełnił służbę w biurze werbunku ochotników[2].
Od maja 1919 r. służył w 30 pułku piechoty (wchodzącym w skład 10 Dywizji Piechoty). W jego szeregach brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej (podczas walk z bolszewikami dowodził drużyną, a potem plutonem ckm)[3]. Będąc w stopniu sierżanta, nocą z 15 na 16 sierpnia 1920 r. razem ze swym pułkiem uczestniczył w ataku na Radzymin. Po krwawej walce oddziały radzieckie początkowo ustąpiły z miasta, do którego południowej części wdarły się dwie kompanie 30 pp. Natarcie wojsk polskich załamało się jednakże pod silnym ogniem piechoty wroga, a toczone walki przeciągały się. Ostatecznie pod osłoną nocy nieprzyjaciel wycofał się, pozostawiając miasto Polakom. Powodzenie zostało osiągnięte w dużej mierze dzięki odwadze i waleczności sierż. Wacława Fabijanowskiego i sierż. Bronisława Szwarockiego[4]. W dniu 17 sierpnia tr. I batalion 30 pp zajął odcinek pod Radzyminem, luzując II baon Grodzieńskiego pułku piechoty. Do 2 kompanii I/30 pp przydzielono pluton ckm dowodzony przez sierż. Fabijanowskiego, który widząc zbliżające się nieprzyjacielskie auta pancerne, samorzutnie wysunął się z jednym karabinem maszynowym przed własne linie, ażeby ogniem flankowym skierowanym na szosę uniemożliwić wrogowi poruszanie się. Zauważony przez obsługę aut pancernych został silnie ostrzelany ogniem z ich działek. Mając ranną obsługę i samemu będąc kontuzjowanym pozostał na stanowisku do czasu nadejścia posiłków w postaci plutonu z 2 kompanii, z którym wspólnie odparli atak wrogich aut, przyczyniając się do utrzymania szosy radzymińskiej[5].
W uznaniu zasług sierżant Fabijanowski został, dekretem Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza marszałka Piłsudskiego z dnia 28 lutego 1922 r. (dekret L. 11268.V.M. Adj. Gen.), odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 5202[6][7].
Po powrocie z wojny uczęszczał na kursy maturalne przy Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie, a w roku 1925 wstąpił (w stopniu starszego sierżanta) do Oficerskiej Szkoły dla Podoficerów w Bydgoszczy, gdzie zdał maturę. W 1927 roku ukończył tę uczelnię wojskową i jako jej absolwent został promowany na pierwszy stopień oficerski[8].
Zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego[c] z dnia 11 sierpnia 1927 r. (opublikowanym w Dzienniku Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych) został mianowany na stopień podporucznika w korpusie oficerów piechoty, ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1927 roku i 55. lokatą[9]. Zarządzeniem Ministra Spraw Wojskowych, marszałka Józefa Piłsudskiego[d], został wcielony do 14 pułku piechoty[10]. Cała kariera wojskowa Wacława Fabijanowskiego, jako oficera Wojska Polskiego, to służba we włocławskim 14 pułku piechoty[11][12]. W roku 1928 jako podporucznik zajmował nadal 55. lokatę w swoim starszeństwie i odznaczony był już w tym czasie Brązowym Krzyżem Zasługi[13].
Awansowany do rangi porucznika został na mocy zarządzenia Prezydenta RP[e], ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1929 roku i 54. lokatą wśród oficerów piechoty[14]. W roku 1930 zajmował 2160. lokatę łączną wśród wszystkich poruczników korpusu piechoty (była to jednocześnie 53. lokata w swoim starszeństwie)[15], a w roku 1932 była to już 50. lokata w starszeństwie[16]. W tym samym roku odbył 8-miesięczny kurs dowódców plutonów artylerii piechoty w toruńskiej Szkole Strzelań Artylerii[17]. Na dzień 1 lipca 1933 r. Wacław Fabijanowski klasyfikowany był na 1487. pozycji wśród poruczników piechoty (była to 49. lokata w starszeństwie)[18]. Z kolei w dniu 5 czerwca 1935 r. zajmował już 1016. lokatę łączną pośród wszystkich poruczników korpusu piechoty (była to jednocześnie 47. lokata w swoim starszeństwie)[19].
Awansowany do stopnia kapitana został ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1936 roku i 313. lokatą w korpusie oficerów piechoty[20].
Pełniąc służbę we włocławskim 14 pp zajmował między innymi stanowiska: młodszego oficera szkolnej kompanii karabinów maszynowych (wrzesień 1930 roku)[21], dowódcy plutonu artylerii piechoty (wrzesień 1933 r.,wrzesień 1934 roku, wrzesień 1936 r. i marzec 1938 roku)[22] oraz dowódcy 8 kompanii strzeleckiej w III batalionie (maj 1939 roku)[23].
Dowodzony przez niego pluton artylerii piechoty osiągał bardzo dobre wyniki w wyszkoleniu zajmując od 1929 roku pierwsze miejsce w dywizji na szkole ognia[24], a w 1932 roku zdobywając pierwsze miejsce w zawodach dywizyjnych[25]. W 1934 roku przy 14 pp powołano dywizyjny kurs instruktorski dla oficerów 4 Dywizji Piechoty, na którym por. Fabijanowski był wykładowcą z dziedziny artylerii[26].
W marcu 1938 r. wszedł w skład komisji powołanej do zaprojektowania nowej odznaki pułkowej. W maju 1938 r. został wybrany członkiem zarządu Wojskowego Klubu Sportowego działającego przy 14 pp[27]. Na dzień 23 marca 1939 roku piastował stanowisko komendanta miejskiego Przysposobienia Wojskowego we Włocławku, w 14 obwodzie PW (przy 14 pułku piechoty)[28]. Zajmował w tym czasie 243. lokatę wśród kapitanów korpusu piechoty w swoim starszeństwie[29]. Był również członkiem Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej[30], a w 1939 roku objął stanowisko komendanta rejonowego Polskiego Białego Krzyża we Włocławku.
Kampania wrześniowa
Po wybuchu II wojny światowej wyruszył na wrześniowe szlaki na czele 8 kompanii strzeleckiej (w III batalionie dowodzonym przez mjr. Józefa Rodzenia). Dowodził kompanią podczas walk w korytarzu pomorskim (w dniach 2–3 września dowodził czasowo II batalionem 14 pp, którego dowódca, mjr Jan Łobza, w tym czasie odłączył się od pułku)[31] i w bitwie nad Bzurą. W toku krwawych i uporczywych walk, wskutek przygniatającej przewagi wroga, pododdziały 14 pułku piechoty zostały zdziesiątkowane. W wytworzonym kotle bitewnym kapitan Fabijanowski został w dniu 16 września odłączony od resztek swojej kompanii (pozostałości tej kompanii, około 40 strzelców, zostały włączone do 9 kompanii por. Franciszka Iwańskiego[f])[32]. 19 września 1939 r. dostał się do niemieckiej niewoli, którą spędził w oflagach: IV A Hohnstein[g], II A Prenzlau (przebywał w nim do dnia 14 listopada 1940 r.) i II C Woldenberg[31][33].
Okres powojenny
Po wyswobodzeniu z niewoli powrócił do Polski. Był długoletnim pracownikiem Łódzkich Zakładów Wytwórczych Kopii Filmowych. Wacław Fabijanowski zmarł nagle w dniu 19 marca 1966 r. w Łodzi i spoczął na tamtejszym Starym Cmentarzu przy ulicy Ogrodowej[34]. Jego grób zlikwidowano w 2016 roku i zajęto do nowego pochówku.
Rodzina
W 1928 roku zawarł we Włocławku związek małżeński z Balbiną Matyldą Godlewską, z którą miał córkę Marię Bronisławę (urodzoną w Toruniu dnia 20 lutego 1933 roku)[3].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari[35] nr 5202
- Medal Niepodległości (25 stycznia 1933)[36][29]
- Brązowy Krzyż Zasługi[16]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[37]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[37]
- Srebrny Medal za Długoletnią Służbę[37]
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę[37]
Uwagi
- ↑ Zarządzeniem Ministra Spraw Wojskowych, opublikowanym w dniu 12 marca 1934 r., nastąpiło sprostowanie nazwiska por. Wacława Fabjanowskiego – z „Fabjanowski” – na „Fabijanowski”.[1]
- ↑ Część dokumentów wskazuje, że matka Wacława Fabijanowskiego miała na imię Marianna.
- ↑ Zarządzenie o sygnaturze B.P.L. 12807-III.
- ↑ Zarządzenie o sygnaturze B.P.L. 12887-III-27.
- ↑ Zarządzenie z dnia 15 sierpnia 1929 roku, sygnatura: B.P.L. 17247-I-29.
- ↑ Iwański Franciszek Edward – urodzony w dniu 18 stycznia 1909 r. we Lwowie, zmarł dnia 28 stycznia 1944 r. w oflagu II D Gross Born. Podporucznik z 15 sierpnia 1933 r., porucznik od 19 marca 1937 roku. W kampanii wrześniowej dowodził 9 kompanią w III/14 pp. Brał udział w walkach w korytarzu pomorskim i bitwie nad Bzurą. Jeniec oflagów: IV A Hohnstein, IV C Colditz, IIA Prenzlau, II E Neubrandenburg i II D Gross Born (w którym zmarł). Pochowany początkowo na przyobozowym cmentarzu, został w roku 1948 ekshumowany i przeniesiony na cmentarz w Nadarzycach, a w roku 1953 na cmentarz wojenny Wałcz – Bukowina. Przez władze emigracyjne został pośmiertnie awansowany do stopnia kapitana i odznaczony Krzyżem Walecznych nr 29875 (opracowano na podstawie List starszeństwa piechoty oraz książki Zdzisława Ciesielskiego – „Dzieje 14 Pułku Piechoty w latach 1918–1939”).
- ↑ W części źródeł wskazano, że pierwszym obozem, w którym przebywał kpt. Fabijanowski, był oflag IX A Spangenberg.
Przypisy
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 7 z 12 III 1934, s. 99.
- ↑ WBH, sygn. I.482.64-5586 VM, s. 3, 4.
- ↑ a b WBH, sygn. I.482.64-5586 VM, s. 4.
- ↑ Makowski 1928 ↓, s. 23.
- ↑ WBH, sygn. I.482.64-5586 VM, s. 8.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 6 z 18 III 1922, s. 227.
- ↑ Makowski 1928 ↓, s. 30.
- ↑ WBH, sygn. I.482.64-5586 VM, s. 2, 4.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 21 z 15 VIII 1927, s. 245.
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. ↓, Nr 21 z 15 VIII 1927, s. 250.
- ↑ Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 30.
- ↑ Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 544.
- ↑ Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 282.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 14 z 15 VIII 1929, s. 282.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1930 ↓, s. 124.
- ↑ a b Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 114.
- ↑ Dymek 2015 ↓, s. 37.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1933 ↓, s. 121.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1935 ↓, s. 119.
- ↑ Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 354.
- ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 278.
- ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 288, 291, 294, 296.
- ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 300.
- ↑ Jednodniówka 14 Pułku Piechoty 1934 ↓, s. 15.
- ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 116.
- ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 110.
- ↑ Dziennik Kujawski Nr 110 z 14 maja 1938, str. 6.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 672.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 51.
- ↑ WBH, sygn. I.482.64-5586 VM, s. 3.
- ↑ a b Ciesielski 2008 ↓, s. 322.
- ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 225.
- ↑ Lista oficerów więzionych w obozie Woldenberg ↓, poz. 1040.
- ↑ Dziennik Łódzki Nr 70 z 1966 ↓, s. 2.
- ↑ Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 68.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 24, poz. 33 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości” – jako por. Wacław Fabjanowski.
- ↑ a b c d Na podstawie https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2c/Kpt._Wac%C5%82aw_Fabijanowski.jpg.
Bibliografia
- Rocznik oficerski 1928. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1928. [dostęp 2017-09-25].
- Rocznik oficerski 1932. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1932. [dostęp 2017-09-25].
- Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z lat 1920–1937. Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej. [dostęp 2017-09-25].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 21 z 1927. Zarządzenie Ministra Spraw Wojskowych B.P.L. 12887.III.27. [dostęp 2017-09-25].
- Tadeusz Makowski: Zarys historji wojennej pułków polskich 1918–1920. 30 Pułk Strzelców Kaniowskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1928. [dostęp 2018-01-03].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty opublikowana w „Przeglądzie Piechoty”. Zeszyt 11, listopad 1930 r.. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930. [dostęp 2017-09-25].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty: dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. 1 lipca 1933 r.. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1933. [dostęp 2017-09-25].
- Jednodniówka 14 Pułku Piechoty w 16 rocznicę powstania: 1918 – 27 października 1934.. Włocławek, 1934. [dostęp 2018-02-25].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty: dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. 5 czerwca 1935 r.. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1935. [dostęp 2017-09-25].
- Dziennik Łódzki Nr 70 (5997) z 23 marca 1966 (Rok XXI). Regionalia Ziemi Łódzkiej. Łódź, 1966. [dostęp 2021-10-17].
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w wojsku polskim 1935–1939. Warszawa: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 978-83-7188-691-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Zdzisław Ciesielski: Dzieje 14 Pułku Piechoty w latach 1918–1939. Toruń: Wyd. Adam Marszałek, 2008. ISBN 978-83-7441-937-6.
- Lista nazwisk polskich oficerów więzionych w obozie jenieckim Woldenberg. Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Wojsk Lądowych – opracowanie: Lubuskie Towarzystwo Genealogiczne (maj 2010). [dostęp 2017-09-25].
- Przemysław Dymek: Toruńska Dywizja. 4 Dywizja Piechoty 1921-1939. Oświęcim: Wyd. Napoleon V, 2015. ISBN 978-83-7889-202-1.