Zamek w Klewaniu
Zamek na starej pocztówce | |||
Państwo | Ukraina | ||
---|---|---|---|
Obwód | |||
Miejscowość | Klewań | ||
Rozpoczęcie budowy | 1475 | ||
Ukończenie budowy | XV w. | ||
Ważniejsze przebudowy | 1817 | ||
Pierwszy właściciel | |||
Kolejni właściciele | Fedor Czartoryski, ks. Konstanty Czartoryski | ||
Położenie na mapie obwodu rówieńskiego | |||
Położenie na mapie Ukrainy | |||
50°44′45″N 26°00′47″E/50,745833 26,013056 | |||
|
Zamek w Klewaniu – główna rezydencja Czartoryskich herbu Pogoń Litewska zbudowana w 1475 w roku w Klewaniu przez ks. Michała Czartoryskiego, starostę bracławskiego. Budowę dokończył jego syn Fiodor Michałowicz Czartoryski[1].
Historia
Zamek w Klewaniu od końca XV wieku stał się główną rezydencją polskich książąt Czartoryskich. W 1653 roku podczas jednego z licznych w tym okresie najazdów tatarskich zamek zdołał się obronić chociaż uległ silnemu zniszczeniu[2]. Część zamku przebudowano w 1817 r., gdy właścicielem był ks. Konstanty Czartoryski[2]. Ścianę wschodnią złamano i dodano dwie oficyny[1]. Umieszczono w nim polskie gimnazjum – szkołę powiatową[1]. Było ono wyposażone przez księcia w liczną bibliotekę, pracownie fizyczną i mineralogiczną, ogród botaniczny[1]; zapewniono także bezpłatnie mieszkania dla nauczycieli oraz lekarza, lekarstwa z apteki i stypendium dla biednych dziewcząt i uczniów[1]. Gimnazjum zostało zamknięte w 1831 roku[1] przez Rosjan, którzy przenieśli je – wraz z bogatymi zbiorami – już jako gimnazjum rosyjskie do Równego. Czartoryscy w 1860 r. sprzedali swoje dobra carowi Aleksandrowi II, a w dawnym ich pałacu mieścił się zarząd wołyńskich apanaży. Później, do I wojny światowej[2] greckokatolickie seminarium duchowne[1]. W czasie I wojny światowej podczas walk austriacko-rosyjskich w 1915 r. budynek został zrujnowany: pozbawiony okien i dachu. W II Rzeczypospolitej w odrestaurowanym wówczas zamku mieściła się szkoła. W latach 30. funkcjonował zakład poprawczy[3]. Z pierwotnej warowni zachowała się wówczas wieloboczna baszta. W 1992 roku opuszczony zamek strawił pożar[2].
Położenie, architektura
Zamek stał na wysokim urwisku[1] nad rzeką Stubłą. Szczególnie malowniczo przedstawiał się przy wjeździe do miasta od zachodu, szosą od strony Łucka i Ołyki. Otaczały go niegdyś mury obronne z narożnymi wieżami oraz fosami z wodą, przez które wiódł zwodzony most.
- Widok
- Brama wjazdowa
- Okno
- Wnętrze zachodniej wieży
- Zachodnie skrzydło
- Zamek, rys. Napoleon Orda
-
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. IV. Warszawa: 1880–1902, s. 139-40.
- ↑ a b c d Klewań. [dostęp 2013-08-19].
- ↑ Zakłady dla nieletnich w Polsce. „W Służbie Penitencjarnej”. Nr 9, s. 3, 1 września 1936.
Bibliografia
- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. IV, Warszawa, 1880–1902, s. 139-140.
Linki zewnętrzne
- Klewań, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 139 .
- Zamek w Klewaniu
- Archiwalne widoki i publikacje o zamku w bibliotece Polona
- p
- d
- e